Burun tomchi vositasi

Burun tomchi vositalari – burun boʻshligʻiga shilliq toʻplanishi, alllergik rinit kabi holatlarda mahalliy yoki tizimli ravishda qoʻllanadi. Baʼzi hollarda tizimli davolash uchun burun orqali preparatlar yuborish usuli afzalroq, chunki u inyeksiya yoki tabletkalarga maqbul alternativni taʼminlaydi. Moddalar burun orqali juda tez va toʻgʻridan-toʻgʻri soʻriladi^[1]. Koʻpgina farmatsevtik preparatlar tizimli qoʻllash uchun burun spreyi sifatida mavjud (masalan, sedativ-analgeziklar, migren, osteoporoz va boshqalar). Baʼzi holatlarda gormonlarni almashtirish terapiyasi, Altsgeymer va Parkinson kasalligini davolashda ishlatilinadi. Burun spreylari qon-miya toʻsigʻini kesib oʻtishda potentsial qoʻllanadigan dori vositalarini tashishning samarali usuli sifatida qaraladi.

Antigistaminlar

Antigistaminlar – gistamin funktsiyasini blokirovka qilib, retseptorlar sezgirligini pasaytiradi va shu bilan yallig'lanish taʼsirini kamaytiradi. Antigistamin burun spreylari oʻz tarkibiga quyidagilarni oladi:

Azelastin gidroxloridi
Levokabastin gidroxloridi
Olopatadin gidroxloridi

Kortikosteroidlar

Kortikosteroid burun spreylari sinusit, allergik rinit va allergik boʻlmagan (koʻp yillik) rinit belgilarini yoʻqotish uchun ishlatilishi mumkin. Spreylar burun yoʻllarida yalligʻlanish va gistamin ishlab chiqarishni kamaytiradi va burunga shilliq tiqilishi, burun oqishi, burun qichishi va aksirishni yengillashtirishi koʻrsatilgan^[2]. Boshqa taʼsiri bosh ogʻrigʻi, koʻngil aynishi va burundan qon ketishini keltirib chiqarishi mumkin. Kortikosteroid burun spreylari tarkibiga quyidagi moddalar kiradi:

Beklometazon dipropionat
Budesonid
Siklesonid
Flunisolid
Flutikazon furoat
Flutikazon propionat
Mometazon
Triamsinolon asetonid

Tuzli spreylar

Tuzli spreylar odatda dori vositasi hisoblanmaydi. Quruq yoki qichishish xususiyati beruvchi burun teshigini namlash uchun natriy xloridni oʻz ichiga olgan tuzli eritmalar yuboriladi. Bu burun boʻshligʻini namlashning bir shakli. Shuningdek, tuzli spreylar burun tiqilishidan xalos boʻlish, chang va chang kabi havodagi qichishish xususiyatini beruvchi moddalarni olib tashlashi mumkin, shu bilan sinus allergiyasini yengillashtiradi.

Natriy xloridning uch xil burun spreyi preparatlari mavjud, ular orasida gipertonik (3% natriy xlorid yoki dengiz suvi), izotonik (0,9% natriy xlorid) va gipotonik (0,65% natriy xlorid) mavjud. Izotonik eritmalar inson tanasi bilan bir xil tuz konsentratsiyasiga ega, gipertonik eritmalar esa yuqori tuz miqdoriga ega va gipotonik eritmalar kamroq tuz kpnsentratsiyasi kamroq. Odatda, chaqaloqlar va bolalarda allergik rinitda burundagi shilimshiqni yuvish uchun izotonik shoʻr burun spreylari qoʻllanadi. Gipertonik eritmalar shilliq qavatdan namlikni olish va burun tiqilishini bartaraf etishga yordam beradi.

Zanjabil, kapsaitsin va choy daraxti yogʻi kabi oʻsimlik manbalaridan olingan kimyoviy komplekslarni oʻz ichiga olgan tabiiy burun spreylari ham mavjud. Biroq, ularning simptomlarga oʻlchanadigan taʼsiri borligi haqida sinovdan oʻtgan dalillar yoʻq.

Dekongestant burun spreylari koʻplab mamlakatlarda shifokor retseptisiz beriladi. Ular burun shilliq qavatidagi qon tomirlarini toraytirib, burun yoʻllarini juda tez ochadi. Bu turdagi spreylardan uzoq vaqt foydalanish burundagi nozik shilliq qavatlarga zarar yetkazadi va yalligʻlanishning kuchayishiga olib keladi, bu rinit medicamentosa yoki rebound effekti deb nomlanadi. Dekongestant burun spreylari faqat qisqa muddatli foydalanish uchun tavsiya etiladi. Masalan: tercihen maksimal dan 5 kundan dan 7 kungacha foydalanish tavsiya etiladi. Baʼzi shifokorlar ulardan maksimal 3 kun foydalanishni maslahat berishadi. Yaqinda oʻtkazilgan klinik tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, kortikosteroid burun spreyi bu holatni bartaraf etishda foydali boʻlishi mumkin^[3]. Burun dekongestantlari quyidagi moddalarni oʻz tarkibiga oladi:

Oksimetazolin
Fenilefrin
Ksilometazolin

Allergik kombinatsiyasi

Burun spreyi sifatida ikkita dori preparatlarini birgalikda qoʻllash shifokorlar tomonidan tez-tez tavsiya etiladi.

Kombinatsiyalangan burun spreylari roʻyxati:

Azelastin flutikazon propionat bilan birgalikda (savdo nomlari, shu jumladan Dymista) Ksilometazolin kromoglik kislota bilan birgalikda qoʻllanadi.

Manbalar

↑ „Breakthrough: Nasal Spray May Soon Replace Pills for Delivering Drugs to the Brain“. Science Daily. Science Daily (2014-yil 21-may). Qaraldi: 2015-yil 30-mart.
↑ Rizzo MC, Solé D, Naspitz CK (2007). „Corticosteroids (inhaled and/or intranasal) in the treatment of respiratory allergy in children: safety vs. efficacy“. Allergol Immunopathol (Madr). 35-jild, № 5. 197–208-bet. doi:10.1157/13110315. PMID 17923074. S2CID 13622570.
↑ Vaidyanathan S, Williamson P, Clearie K, Kahn F, Lipworth B (July 2010). „Fluticasone reverses oxymetazoline-induced tachyphylaxis of response and rebound congestion“. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 182-jild, № 1. 19–24-bet. doi:10.1164/rccm.200911-1701OC. PMID 20203244.

[1] „Breakthrough: Nasal Spray May Soon Replace Pills for Delivering Drugs to the Brain“. Science Daily. Science Daily (2014-yil 21-may). Qaraldi: 2015-yil 30-mart.

[2] Rizzo MC, Solé D, Naspitz CK (2007). „Corticosteroids (inhaled and/or intranasal) in the treatment of respiratory allergy in children: safety vs. efficacy“. Allergol Immunopathol (Madr). 35-jild, № 5. 197–208-bet. doi:10.1157/13110315. PMID 17923074. S2CID 13622570.

[3] Vaidyanathan S, Williamson P, Clearie K, Kahn F, Lipworth B (July 2010). „Fluticasone reverses oxymetazoline-induced tachyphylaxis of response and rebound congestion“. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 182-jild, № 1. 19–24-bet. doi:10.1164/rccm.200911-1701OC. PMID 20203244.

[1]

[2]

[3]