Chandarli Halil posho
| Chandarli Xalil posho | |
|---|---|
turkcha: Çandarlı Halil Paşa | |
.svg) | |
|
Mansab davri 1439-yil – 1453-yilgacha | |
| Monarx | Murod II,Mehmed II Fotih |
| Oʻtmishdoshi | Xo'ja Mehmed Nizomuddin posho |
| Vorisi | Zaganos Mehmed posho |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi | XV asr |
| Vafoti |
1453-yil 1-iyun Usmoniylar imperiyasi,Edirne |
| Bolalari | Kichik Chandarli Ibrohim posho |
| Otasi | Chandarli Ibrohim posho |
| Dini | islom, sunniylik |
Chandarli Xalil posho yoki Kichik Chandarli Xalil posho(turkcha: Çandarlı Halil Paşa-?-1453-yil 1-iyun)-Usmoniylar imperiyasining o'n birinchi Buyuk Vaziri.
Tarjimayi holi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chandarli sulolasining vakili, Kichik Chandarli Ibrohim poshoning o'g'li.(1421-1429)
1439-yilda turk sultoni Murod II Chandarli Xalil poshoni Usmoniylar imperiyasining yangi bosh vaziri etib tayinladi. 1444-yilda Xalil posho Varna jangida salibchilar armiyasini mag'lub etishda ishtirok etdi. Xuddi shu 1444-yilda Sulton Murod II o'g'li Mehmed II Fotih foydasiga taxtdan voz kechdi, u Manisadan nafaqaga chiqqan va u yerda din va san'at bilan shug'ullangan. Murod II o'zining buyuk vakili Chandarli Xalil poshoga o'g'li bilan Edirneda qolishni buyurdi.
Sulton Mehmedning tayinlanishidan norozi boʻlgan bosh vazir Chandarli Xalil posho keyingi oylarda hokimiyatga qaytishni iltimos qilib, sobiq sultonga xatlar yuborib, unga Mehmedning juda yosh va imperiya hukmdori sifatida tajribasiz ekanligini aytdi. Taxtga ko'tarilgandan so'ng,Mehmed II Fotih Konstantinopolni qamal qilish va bosqin qilish to'g'risida shoshilinch qaror qabul qildi, ammo Chandarli Xalil posho uni bu niyatdan chalg'itishga muvaffaq bo'ldi, shundan keyin u otasi Murodga hamma narsani aytib berdi.1446-yil sentabrda Murod II Manisadan Edirnega qaytib, u yerda sulton taxtiga qaytdi. Buyuk Vazir Chandarli Xalil posho Mehmedni otasining foydasiga voz kechishga ishontirdi. Hokimiyat bekor qilinganidan keyin shahzoda Mehmed Manisadagi qarorgohga yuborildi.
1451-yilda Sulton Murod II vafotidan keyin uning o'g'li Mehmed II Fotih (1451-1481) Usmoniylar imperiyasining taxtini egalladi. Yangi sulton, Chandarli Xalil poshoga boʻlgan kuchli ishonchsizlik va yomon qarashlarga qaramay, otasining eski maslahatchisi sifatida Buyuk Vazir lavozimini saqlab qoldi.
1453-yilda Buyuk Vazir Chandarli Xalil Posho vazirlar Zaganos Mehmed posho va Sarujja Posho bilan birgalikda Sulton Mehmed II Fotih boshchiligidagi Usmonli qo'shini tomonidanKonstantinopolni qamal qilish va qo'lga olishda ishtirok etdi.Usmonli qo'shinlari Vizantiya poytaxtini qamal qildilar, ammo qamal kechiktirildi.26 may kuni harbiy kengashda Buyuk Vazir Chandarli Xalil Posho Konstantinopol qamalini olib tashlashni yoqlab chiqdi. Ammo Sulton Mehmed II Fotihning o'zi va ikkinchi vazir Zaganos Pasha boshchiligidagi "urush partiyasi" bunga qarshi keskin chiqishdi. [Vizantiya]]liklarga qarshi harbiy harakatlar davom ettirildi. 1453-yil 29-mayda Konstantinopolni qamal qilishdi.
1453-yil 30-mayda Sulton Mehmed II Fotihning buyrug'i bilan Buyuk Vazir Chandarli Xalil Posho davlatga xoinlikda ayblanib hibsga olinib, avval chodirida hibsga olingan, so'ngra Edirnaga etkazilgan va shu yilning avgust oyida (boshqa ma'lumotlarga ko'ra - iyulda) osilgan.Uning o'rniga yangi Buyuk Vazir etib Zaganos Mehmed posho tayinlangan.
Kino
[tahrir | manbasini tahrirlash]2018-yilda Mehmed dunyo fotihi deb atalgan kino suratga olingan. Bu kinoda Chandarli Xalil posho rolini mashhur turk aktyori Chetin Tekindor jonlantirgan.
.svg){kind=small}
