Kontent qismiga oʻtish

Coco Chanel

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Coco Chanel
Gabrielle Bonheur Chanel (fransuzcha: Gabrielle Bonheur Chanel),fransuzcha: Coco Chanel
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 19-avgust 1883-yil
Somyur, Fransiya
Vafoti 10-yanvar 1971-yil(1971-01-10)
(87 yoshda)
Parij, Fransiya
Oʻlim sababi Yurak xuruji
Millati arman
Onasi Eugénie Jeanne Devolle
Otasi Alber Chanel
Kasbi Modelyer, Dizayner

Gabrielle Bonheur (Coco) Chanel (fransuzcha: Gabrielle Bonheur "Coco" Chanel, talaffuzi: Gabriel Bonyor "Koko" Shanel,1883-yil 19-avgust, Saumur — 1971-yil 10-yanvar, Parij) — 20-asr Yevropa modasiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan fransuz dizayneri va Chanel moda uyining asoschisi. Birinchi jahon urushidan keyingi davrda u modaga anʼanaviy erkaklar garderobidan elementlarni olish hamda „hashamatli soddalik“ (le luxe de la simplicité) tamoyiliga amal qilish hos boʻlgan ayollar kostyumini soddalashtirishga xizmat qiluvchi oʻz uslubini taqdim etdi. Ushbu uslub ayollar modasida avvallari dominantlik qiluvchi „ korset silueti“ ning oʻrnini egalladi. Undan farqli oʻlaroq, Shanelning innovatsion uslubi anchayin soddaligi bilan ajralib turar, kiyish va yechish uchun ancha kam vaqt talab qilar, kiyimlar qulayroq va arzonroq boʻlishi bilan birga nafislikda qolishmas emas edi. U ayollar modasiga uzun jaket va kichkina qora koʻylakni olib kirdi. Chanel Time jurnalining 20-asrning 100 ta eng nufuzli odamlari roʻyxatiga moda olamidan kiritilgan yagona odam boʻldi[1]. Sermahsul modeler sifatida Shanel zargarlik buyumlari, sumkalar va parfyumeriya yaratishda oʻz isteʼdodidan foydalangan holda yuqori modadan tashqarida ham shuhrat qozondi. Uning tomonidan yaratilgan aksessuarlarning eng mashhurlari zanjirli sumka va yirik bijuteriya — birinchi navbatda kameliya broshlari va sunʼiy marvaridlar edi. Uning firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan " Chanel No. " 5 " atri 20-asrning parfyumeriya bestselleriga aylandi. Chanel 1920-yillardan beri ishlatilib kelinadigan, oʻzaro birlashtirilgan CC harflari aks etgan mashhur monogrammasini oʻzi oʻylab topgan.

Shanelni Ikkinchi Jahon urushi paytida Germaniya Fransiyani bosib olgan davrda oʻz professional nuqtai nazaridan kelib chiqib yoʻl tutgan holda natsistlar hukumati bilan yaqin aloqada boʻlgani uchun tanqid qilishar edi. Shu yoʻl bilan Chanel nemis diplomati baron (Fraygerr) Xans Gunter fon Dinklage[2] bilan yaqin munosabat oʻrnatgan edi. Urushdan keyin Chanel u bilan boʻlgan munosabatlari haqida soʻroqqa tutildi, ammo Britaniya bosh vaziri Uinston Cherchillning aralashuvi tufayli unga hamkorlik qilish aybi qoʻyilmadi[3]. Urushdan keyingi bir necha yilni Shveysariyada oʻtkazgandan soʻng, u Parijga qaytib keldi va oʻz moda uyini qayta tikladi. 2011-yilda amerikalik jurnalist Xel Vogan Chanel haqida u Reyxsfürer-SS natsistlar xavfsizlik xizmati bilan toʻgʻridan-toʻgʻri hamkorlik qilganligini va 1943-yil oxirida goʻyoki unga Cherchillga urushni tugatish uchun tinchlik togʻrisidagi taklifni yetkazish topshirigʻi yuklatilganligini isbotlovchi yaqinda ochiqlangan hujjatlarga asoslangan kitobni chop ettirdi[4].

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolalik yillari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gabrielle Bonheur Chanel 1883-yilda tugʻilgan. Uning onasi, Janna nomi bilan tanilgan Yeugeni Joanne Devol Chanel, Saumurdagi (Men-et-Luara departamenti)[5][6] Providens Hamshiralari

(kambagʻallar uchun hospis) hayriya kasalxonasida kir yuvuvchi boʻlib ishlagan. Gabrielle Joannening Albert Chaneldan koʻrgan ikkinchi farzandi edi, uning opasi Julie undan bir yil oldin tugʻilgandi[6]. Albert Chanel ishchi kiyimlari va ichki kiyimlar[7] sotadigan savdo yarmarkasi savdogari edi va shuning uchun doimo bir joydan ikkinchi joyga koʻchib yurar va har safar oila juda yomon yashash sharoitlariga duch kelar edi.. 1884-yilda har tugul Albert Joanne Devolga uylandi[5], uni bunday qilishga " Albertning koʻngli toʻladigan sepni yi’gʻish yoʻlida oʻz saʼyi-harakatlarini birlashtirgan qarindoshlari koʻndirishdi[5].

Tugʻilganda Gabriellening familiyasi rasmiy reestrga „Chasnel“ sifatida kiritilgan. Joanne jiddiy kasal edi va roʻyxatga olishda u qatnasha olmadi , Albert esa reestrga „sayohatda“ deb belgilandi.[5]. Ehtimol, ikkala ota-onaning yoʻqligi sababli ham bu xatoga yoʻl qoʻyilgandir.Oqibat u bu xatoni tuzatmadi, chunki Gabrielning tugʻilganlik toʻgʻrisidagi guvohnomasini tuzatishning qonuniy tartibi uning kambagʻallar uyida tugʻilganligini ommaga oshkor qilgan boʻlar edi[8].

Chanellarda bor-yogʻi olti[9] farzand bor edi — Juli, Gabriel, Alfons (t. 1885), Antuanetta (b. 1887), Lusien va Augustin (olti oyligida vafot etgan)[9]. Ular Brive-la-Gaillard shahridagi bir xonali tor kvartirada birga turardilar[6].

Gabrielle 11 yoshda[10] ekanligida onasi 32[5] yoshida vafot etdi. Uning otasi ikki oʻgʻlini qishloqqa ishlash uchun yubordi, uchta qizini esa Sisterskiylar buyrugʻi bilan boshqariladigan kambagʻal va rad etilganlarga, shu jumladan tashlab ketilgan va yetim qolgan qizlar uchun boshpanalarni oʻz ichiga oluvchi Aubazin Abbeydagi bolalar uyiga yubordi.[5]. Undagi hayot qattiq tartib-intizomli, shafqatsiz va kamtarona edi. Ammo shunga qaramay, aynan shu yer ehtimol Shanelning kelajakdagi muvaffaqiyatiga hissa qoʻshgan boʻlishi mumkin, chunki u yerda qiz tikuvchilikni oʻrgandi. 18 yoshga toʻlgan Chanel yoshi tufayli bu boshpanada boshqa qola olmasdi, shuning uchun u Mulen shahrida joylashgan katolik qizlar pansionatiga koʻchib oʻtdi[4].

Mashhur boʻlgach, Coco Chanel bolalik tarixini buzib tasvirlardi. U koʻpincha oʻz hikoyalariga haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan ajoyib uydirma epizodlarni qoʻshar edi[6]. Shunday qilib, uning aytishicha, onasi vafot etgach, otasi baxt izlab Amerikaga suzib ketgan va uni ikki xolasi bilan birga yashashga yuborishgan. Shuningdek Chanel, u haqiqiy tugʻilgan sanasidan 10 yil keyin tugʻilganini va onasi u 11 yoshdan ancha kichik boʻlgan paytida vafot etganini taʼkidlar edi.[11].

Shaxsiy hayoti va martabasining boshlanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sahnaga intilishlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aubazinedagi olti yillik hayoti davomida tikuvchilikni oʻrgangan Shanel tikuvchi boʻlib ishga kirdi[12]. Tikuvchilikdan boʻsh vaqtlarida u otliq ofitserlar tez-tez kirib turadigan kabareda qoʻshiq kuylardi. Chanel Moulin pavilioni La Rotondedagi kafeda (oʻsha davrning mashhur koʻngilochar maskani) kuylash bilan sahnadagi debyutini amalga oshirdi. U pozachi, yaʼni yulduzlarning chiqishlari orasida olomonni koʻnglini oluvchi ijrochi edi. Bu yoʻl bilan ishlashga muvaffaq boʻlgan bor narsa — bu uning chiqishlari paytida tomoshabinlar orasida qoʻlma- qoʻl uzatadigan likopchada yigʻiladigan pullar edi. Aynan oʻshanda Gabrielle „Coco“ nomini oldi, chunki u tez-tez "Coconi kim koʻrgan? " qoʻshigʻini ijro etardi. Uning oʻzi esa bu laqabni otasi qoʻyganini aytishni yaxshi koʻrardi. Boshqa manbaga koʻra, „Coco“ ismi Ko Ko Ri Ko hamda Qui qu’a vu Coco dan kelib chiqqan boʻlib, u saqlangan ayol maʼnosinii anglatuvchi cocotte soʻziga ishora boʻlib xizmat qilgan[13]. Qoʻshiqchi sifatida Chanel kabarening doimiy mijozlari boʻlgan harbiylarni oʻziga tortadigan oʻsmirlik jozibasi bilan ajralib turar edi.[4]

1906-yilda Chanel oʻzining koʻp sonli kontsert zallari, teatr va kafelari bilan ajralib turadigan kurort shahar Vichida ishladi. U yerda u ijrochi sifatida muvaffaqiyat qozonishga umid qildi. Chanelning yoshligi va jozibasi uni imtihon qiluvchilarda taassurot uygʻotar edi, lekin uning ovozi qoʻshiq aytishga mos kelmasdi va unga sahnada ish topish nasib qilmadi.[7]. Ish qidirishga majbur boʻlgan Chanel Grande Grilleʼda donneuse d’eau sifatida ishga kirdi, uning vazifasi Vichini mashhur qilgan goʻyoki shifobaxsh mineral suvli stakanlarni tarqatish edi[7]. Vichida dam olish mavsumi tugagach, Chanel Moulinga , La Rotondedagi avvalgi ish joyiga qaytib keldi. Oʻshanda u jiddiy sahna karyerasi kelajakda uning uchun emasligini tushib yetdi[7].

Balsan va Kapel

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Сэма[en]ning Chanel va Artur „Boy“ Capelga bagʻishlangan karikaturasi 1913-yil

Moulinda Chanel yosh fransuz sobiq otliq ofitseri va yirik toʻqimachilik fabrikasining merosxoʻri Etyen Balsan bilan tanishib qoldi. 23 yoshida Chanel kurtizan ayol Emiliena d’Alensonning oʻrnini egallab, uning sevimli ayoliga aylandi[7]. Keyingi uch yil davomida Shanel Etyen Balsan bilan uning oʻrmonli ot yurar soʻqmoqlari va ovchilik faoliyati bilan mashhur boʻlgan, Kompyendan uncha uzoq boʻlmagan Roye qasrida yashadi[4]. Ular oʻzlarining barcha xohish-istaklariga boʻysunib yashadilar. Balsanning boyligi unga butun vaqtini adogʻi yoʻq yoq ziyofatlarda oʻtkazadigan va oʻz ishtahalarini oʻsha ziyofatlarning salbiy oqibatlaridan qondiradigan odamlarni atrofida toʻplash imkonini berardi. Balsan Chanelni „boy hayot“ning bezaklari — olmos, koʻylaklar va marvaridlarga koʻmib tashladi. Biografi Jastin Pikardi oʻzining 2010-yildagi „Coco Chanel“. Afsona va hayot" kitobida Kokoning jiyani, uning singlisi Juli-Bertening yagona farzandi sifatida tanilgan Andre Palas aslida Kokoning Balsandan koʻrgan[14] oʻgʻli boʻlgan degan taxminni aytib oʻtgan.

1908-yilda Shanel Balsanning doʻstlaridan biri, kapitan Artur Edvard „Boy“ Capel bilan ishqiy munosabat oʻrnatdi.[15] Keyinchalik, Chanel oʻz hayotining ushbu davrini quyidagicha esladi: „ikki janob mening issiq kichkina badanimga erishish uchun bir-biridan oʻzishga urinardilar“[16]. Ingliz oliy jamiyatining badavlat vakili boʻlmish Kapel Shanelni Parijdagi kvartirasiga joylashtirdi[4] va uning birinchi doʻkonlarini moliyalashtirdi. Ehtimol, uning shaxsiy garderobi Chanel uslubining kontseptsiyasiga taʼsir qilgandir. "Chanel №. 5 " atri shishasining dizaynining kelib chiqishining ikkita ehtimoliy talqini boʻlgan va ularning ikkalasi ham Kapel nomi bilan bogʻliq edi. Birinchisiga koʻra, Chanel idish uchun Kapel oʻzining safar chemodanida olib yuradigan hushboʻy suyuqliklar uchun moʻljallangan Charvet shisha idishchalarining toʻgʻri toʻrtburchakli qiyshiq chiziqlarini oʻzlashtirgan, ikkinchisiga koʻra, namuna sifatida u foydalangan viski grafini xizmat qilgan. Chanel undan shunchalar hayratlanardiki, uning shaklini „nafis, qimmatbaho, nozik shisha“da aks ettirishni xohlagan[17]. Ular Dovil kabi hashmatli kurortlarida birga vaqt oʻtkazardilar, ammo Chanelning birgalikdagi hayotga umid qilishlariga qaramay, Kapel hech qachon unga sodiq emasdi[15]. Ularning munosabatlari toʻqqiz yil davom etdi. 1918-yilda ingliz aslzoda ayoli Diana Uindxemga uylanganidan keyin ham Kapel Chanel bilan butunlay aloqani uzmagan edi. U 1919-yil 22-dekabrda avtohalokatda vafot etdi[18]. Mish-mishlarga koʻra, Capel halokati joyida yoʻl chetidagi yodgorlik Chanel tomonidan buyurtma qilingan[19]. Ushbu fojiadan 25 yil oʻtgach, oʻsha paytda Shveysariyada yashayotgan Shanel doʻsti Pol Morandga dil yordi: „Uning oʻlimi men uchun dahshatli zarba boʻldi. Kapelni yoʻqotib, men hamma narsani yoʻqotdim. Aytishim kerakki, undan keyingi hayot quvonchli boʻlmadi“[4].

Chanel shlyapalar yaratishni Balsan bilan yashaganiga boshlagandi, dastlab koʻngilochar mashgʻulot vaqt oʻtishi bilan biznes faoliyatiga aylandi. 1910-yilda u litsenziyali modachi boʻldi va Parijdagi Cambon koʻchasida 21-binoda joylashgan oʻzining Chanel Modes butigini ochdi[20]. Bu manzilda allaqachon kiyim-kechak biznesi boʻyicha muvaffaqiyatli doʻkon mavjud boʻlgani sababli, Chanel u yerda faqat oʻzining yaratgan shlyapalarinigina sotar edi. Chanel modistka sifatidagi shuhratni 1912-yilda teatr aktrisasi Gabriel Dorzia u yaratgan shlyapalarni Fernand Nozièrening „Sevimli doʻst“ spektaklidagi rolini ijro etayotganda kiyganida qozondi. Natijada, Dorzia Chanelning shlyapalarini Les Modes[20] da chop etilgan fotosuratlarda yana kiyib koʻrdi.

Keyingi hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chanel va uning dugonasi Misia Sert 1929-yil 19-avgustda Diagilevning oldiga uning oʻlimi oldidan tashrif buyurgan soʻnggilardan boʻldilar. Ular, shuningdek , San-Mishel orolidagi dafn marosimining harajatlarini ham toʻlashdi, chunki na marhumning, na u bilan birga boʻlgan Lifarning yonida puli bor edi. Diagilev Shanelning tugʻilgan kunida vafot etgandi va natijada u tug`ilgan kunini boshqa hech qachon nishonlamadi.

1925-yilda u Monte-Karloda Vestminster gertsogi Xyu Grosvenor bilan tanishdi. Ularning munosabatlari oʻn yil davom etdi. Gertsog Chanelga hashamatli hadyalar berdi: xususan, u unga Londonning nufuzli Meyfeyr hududidan uy sotib oldi, 1927-yilda esa Kot -d’Azurdagi Roquebrune-Cap-Martinda Chanel „ La Pause“ villasini qurgan er uchastkasini sovgʻa qildi.

Koko Chanelning birinchi shlyapalaridan biri, 1912-yil may
Chanel oʻzining shlyapalar doʻkonida Сэма[en] karikaturasi, 1919-yil

Urush paytlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chanel va Vestminster gertsogi, 1920-yillar

1939-yilda urush boshlanishi munosabati bilan Shanel modalar uyini va barcha doʻkonlarini yopdi. 1940-yil iyun oyida uning jiyani Andre Palase nemislar tomonidan asir olindi. Uni qutqarishga urinib, shanel eski doʻsti, Germaniya elchixonasi attashesi baron Xans Gyunter fon Dinklakka murojaat qildi. Natijada, Andre Palas ozod qilindi va 56 yoshli Shanel fon Dinklag bilan munosabatlarga kirishdi. Vinsenda saqlanadigan hujjatlarga koʻra, Shanel 1942—1943-yillarda „baron Xans Gyunter fon Dinklagning maʼshuqasi va agenti“ boʻlgan. Arxivchi Frederik Kuginerning soʻzlariga koʻra, yozuv shuni koʻrsatadiki, Shanel Abverning agenti deb hisoblangan; shuningdek unga maʼlumotnig potentsial manbai sifatida ham qaralgan boʻlishi mumkin.

Xel Vogan oʻzining „Dushman bilan bir toʻshakda: Koko Shanelning maxfiy urushi“ kitobida taʼkidlashicha, Chanel Ikkinchi Jahon urushi paytida Germaniya hukumati bilan hamkorlik qilgan. Tarixchining soʻzlariga koʻra, u nafaqat nemislarni Fransiyadan insayder maʼlumotlar bilan taʼminlagan, balki oʻzining hisobida oʻndan ortiq muvaffaqiyatli bajarilgan josuslik missiyalariga ega boʻlgan holda nemis razvedkasida rasman roʻyxatda turgan[21].

1943-yil noyabr oyida Chanel Uinston Cherchill bilan uchrashishga imkon izlaydi. Oʻzining sevgilisi Vestminster gertsogi orqali Bosh vazir bilan yaxshi tanish boʻlgani holda u Cherchillni ingliz-german yashirin muzokaralari tamoyillariga rozi boʻlishga ishontirmoqchi edi. Gabrielle bu masalani fon Dinklage orqali tanishgan, ishgʻol qilingan Fransiyada toʻqimachilik sanoati uchun mas’ul boʻlgan Teodor Momm bilan muhokama qildi. Momm taklifni Berlinga, tashqi razvedka xizmatini boshqaradigan Oltinchi direksiya rahbari Valter Shellenbergga yetkazdi. U taklifni qiziqarli deb hisobladi: Modelhut operatsiyasi (s nemis — Moda shlyapasi) bir necha kunlik ruhsatnoma bilan Madridga toʻsiqsiz sayohat qilish imkonini berardi (u yerda Chanel Tehron konferensiyasidan qaytayotganda ushlanib qolgan Cherchill bilan uchrashishni maqsad qilgandi)

Chanel va Dinklag 1943-yil dekabr oyining oxiri — 1944-yil yanvar oyi boshida Madridga joʻnab ketishdi. Ispaniyaga sayohat pasporti Chanelga 1943-yil 17-dekabrda SSning Parijdagi boshligʻi Karla Byomerbulg shaxsiy buyrugʻi bilan berildi. Madridda Chanelga dugonasi Vera Lombardi (1943-yil 12-noyabrda Rimda hibsga olingan va Bagnoga Ripoli kontslageriga yuborilgan, 10 kundan keyin Shellenberg vositachiligida ozod qilingan) qildi. Sayohatga nemis tomoni homiylik qildi — SS Hauptsturmführer Valter Kutschmannga Shanel uchun katta miqdordagi pulni Madridga olib borish topshirilgan edi. Ritsda toʻhtab, Chanel Britaniya elchixonasida ser Samuel Xoar bilan uchrashdi, lekin u kasal boʻlib qolgan Cherchill bilan koʻrisha olmadi- bundan tashqari Vera inglizlarga uning hamrohlari nemis josuslari ekanligini aytib bergan edi. Chanel Parijga quruq qaytdi — u faqatgina elchihona orqali Cherchillga Italiyan pasportida uni obroʻsizlantiradigan nemis vizasi borligi uchun Veraga yordam berishlarini soʻrab yozgan xatni joʻnata oldi.

Urush oxiriga kelib Chanelga nemislar bilan boʻlgan barcha aloqalarini eslatdilar. Unga natsistlarning sherigi degan tamgʻa qoʻyildi, u hamkorlikda ayblangan va hibsga olingan edi. 1944-yilda Cherchillning aralashuvi bilan u faqatgina Fransiyani tark etishi sharti bilan ozod qilindi. Shanelning u 1953-yilgacha yashagan Shveysariyaga ketishiga toʻgʻri keldi.

Moda olamiga qaytish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1954-yilda 71 yoshli Gabriele oʻzining yangi toʻplamini taqdim etib, yuksak moda olamiga qaytdi. U oʻzining avvalgi shon-shuhrati va hurmatiga uch mavsumdan keyin erishdi; boy va mashhur ayollar uning koʻrgazmalarining doimiy tashrif buyuruvchilariga aylanishdi. Chanel tvid kostyumi — tor yubka va tasma bilan bezatilgan, oltin tugmali va choʻntakli yoqasiz jaket mashhur boʻlib ketdi va egasining muvaffaqiyati ramziga aylandi.

1950 va 1960-yillarda Chanel Gollivudning turli studiyalari bilan hamkorlik qildi, u Audrey Xepbern va Elizabet Teylor kabi yulduzlarni kiyintirdi. Uning mijozlari orasida AQShning birinchi xonimi Jaklin Kennedi ham bor edi. Bundan tashqari, Chanel sanʼat homiysi ham edi. U Salvador Dali va Pablo Pikassoga moliyaviy yordam koʻrsatdi. 60-yillarda Chanel mini yubkalar gʻoyasini rad etdi, bu sabab uning moda uyi oʻz mavqeini anchayin boy berdi.

Oʻlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1971-yil 10-yanvarda 87 yoshida Gabrielle Parijdagi uzoq vaqt yashagan Ritz mehmonxonasida yurak xurujidan vafot etdi. U Lozannadagi (Shveysariya) Bois de Vo qabristoniga dafn qilingan[22] ; qabr toshining yuqori qismini beshta sher boshi tasvirlangan barelyef bezab turadi[23].

Ijodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Teatrda

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Diagilevning rus baleti
  • 1924-yil — Darius Milhaudning „Moviy ekspress“ baleti uchun liboslar, Anri Loran dekoratsiyasi, Pablo Pikassoning pardasi, Bronislava Nijinska tomonidan ishlab chiqarilgan.
  • 1928-yil — Igor Stravinskiyning „Apollon Musaguette“ baleti uchun liboslar, Andre Beauchamp dekoratsiyasi, Jorj Balanchin tomonidan sahnalashtirilgan.

Parfyumeriya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Parfyum shishasi " Chanel №. 5 „

Taxminan 1920-yilda Grasseda boʻlganida, Buyuk Gertsog Dimitriy Pavlovich Romanov oʻzining sevgilisi Koko Shanelni rus muhojiri, parfyumer Ernest Beaux bilan tanishtirdi.

Shanel Ernest Beauxdan oʻsha davr uchun noanʼanaviy boʻlgan gul yoki meva hidli, biroq hech narsaga oʻxshamaydigan, nafislikni oʻzida mujassam etgan atir yaratishni soʻradi.

1921-yilda qattiq izlanishlardan soʻng parfyumer Shanelga ikkita raqamlangan namunalar seriyasidan hidlarni tanlashni taklif qildi: 1 dan 5 gacha va 20 dan 24 gacha; Kokoga 5-raqamli shishadagi kompozitsiya yoqdi.

Shanel baʼzi doʻstlari va Ernest Beauxni Kanndagi eng katta restoranga taklif qiladi va kechki ovqat paytida atirni shaxsan oʻzi sinab koʻradi. U yangi xushboʻy hid solingan shishani stol ustiga qoʻyadi va har qanday nazokatli ayol stol yonidan oʻtib ketayotganida purkagichni zavq bilan bosadi. Keyinchalik Shanel shunday deb eslaydi: “Taʼsir ajoyib edi: stolimiz yonidan oʻtayotgan barcha ayollar havoni hidlab, toʻxtab qolishardi" . Shanelning 5-raqamli mashhur ayollar atiri shunday paydo boʻldi — bu jarangdor nom ostida yangi atir sotuvga chiqarildi[24].

Shanel № 5 parfyumining ajabtovur tijoriy muvaffaqiyati 1924-yilda parfyumeriya ishlab chiqarish boʻyicha Ernest Beaux taklif qilingan Les Parfums Chanel aktsiyadorlik jamiyatini tashkil qilishga turtki boʻldi.

Endilikda bu, ehtimol, eng mashhur atir, dunyodagi eng qimmat suyuqliklar roʻyxatiga kiritilgan: bir litri 6878 dollar turadi. Xushboʻy hid 80 ga yaqin ingredientlardan iborat boʻlib, ulardan eng qimmati sentifoliya atirgulidir. 2016-yilda yangilangan versiya

" Chanel N°5 L’Eau " chiqarildi. Lily-Rose Melody Depp yangilikning yuzi boʻldi.

Kichik qora libos

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shanel kun davomida va kechqurun u qanday aksessuarlar bilan toʻldirilganligiga qilinganiga qarab kiyish mumkin boʻlgan jiddiy qora koʻylakni mashhur qildi — oʻsha davrning dunyoviy qoidalari tushlik va kechki ovqat uchun qayta kiyinishni talab qilar edi. Uning qora rangi Shanelga avtohalokatda halok boʻlgan sevgilisi Artur Kapelni eslatish uchun moʻljallanganligi haqida mish-mishlar tarqaldi[25] : jamiyat nikoh qayd etilmagan erkak uchun motam tutishni maʼqullamas edi. 1926-yilda Amerikaning Vogue jurnali qulayligi va mashhurligi jihatidan[26] „kichkina qora libos“ ni Ford T vtomobili bilan tenglashtirdi.

Sumka 2.55

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Men qoʻllarimda retikulalarni olib yurishdan charchadim, qolaversa, men ularni doimo yoʻqotib qoʻyaman", dedi Shanel 1954-yilda. 1955-yil fevral oyida u birinchi marta uzun zanjirli kichkina toʻgʻri toʻrtburchakli sumkani taqdim etdi. Ayollar sumkani bemalol olib yurishlari — shunchaki yelkasiga osib olishlari va uni yoʻqotishdan tashvishlanmasliklari mumkin edi:.

Meros

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gonkongdagi Chanel doʻkonining ichki qismi

Koko vafotidan keyin " Chanel " moda uyi qiyin davrlarni boshidan kechirdi. Uning qayta tiklanishi 1983-yilda moda dizayneri Karl Lagerfeld uy boshqaruvini oʻz zimmasiga olganida boshlandi[27]. U 2008-yilda Shanel tavalludining 125 yilligi sharafiga uning tasviri tushirilgan 5 evrolik esdalik tanga dizaynini taqdim etdi. 99 donada muomalaga chiqarilgan oltin tanga 5900 yevroga baholandi va 11 000 ta kumush tangadan birini esa 45 yevroga sotib olish mumkin[28].

Madaniyat va sanʼatdagi tasviri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Teatr

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • 1969 — „Koko“ — brodveyskiy myuzikl Andre Previna na libretto Алана Лернера[en]. V roli Shanel vistupila Ketrin Xepbyorn — eto edinstvennaya rol aktrisi v myuzikle za eyo kareru.
  • 22—23-iyunya 2019 — „Shanel“, odnoaktniy balet Ili Demutskogo na libretto Alekseya Frandetti, xoreograf Yuriy Posoxov, ssenografiya Marii Tregubovoy, dizayn kostyumov — modniy dom Chanel, v glavnoy roli — Svetlana Zaxarova; premera na ssene Bolshogo teatra.

Kino

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • „Coco Chanel“ — " Ayol, Epoha " teleserialining 1-qismi (Fransiya, 1978).
  • Lonely Coco Chanel „Yolgʻiz Coco Chanel“- 1981-yil 16-oktyabrda premyerasi boʻlgan AQSh, Fransiya va Britaniya filmi. Unda bosh rollarni Mari-Frans Pisier, Timoti Dalton va Rutger Xauer ijro etgan.
  • " Coco Chanel " — Italiya, Fransiya va Buyuk Britaniya mahsuloti boʻlgan televizion film boʻlib, 2008 -yil 13-sentyabrda Lifetime televideniesida premyerasi boʻlib oʻtdi[29]).
  • Coco Chanel — 2008-yil oktyabr oyida premyerasi boʻlib oʻtgan badiiy biographik film. Rejissor: Kristian Dugue. Mualliflar: Jeyms Carrington, Carla Giulia Casalini, Jeffrey Hatcher Bosh rolda Shirli Makleyn. Yoshligidagi Koko rolini Barbora Bobulova ijro etgan.
  • Coco Before Chanel „Chaneldan avvalgi Coco“— 2009 -yil 22-aprelda chiqqan va 50 million dollardan ortiq daromad keltirgan Odri Tautou ishtirokidagi fransuz filmi[30].
  • Koko Chanel va Igor Stravinskiy Криса Гринхала[en] Coco Chanel va Igor Stravinskiy oʻrtasidagi munosabatlari haqidagi " Коко и Игорь[en] " romani asosida Jan Kunenning fransuz badiiy filmi. 2009 -yil 24-mayda chiqarilgan[31].
  • „XX asrning taniqli ayollari — Coco Chanel“ (inglizcha: Extraordinary Women. Coco Chanel Gʻayrioddiy ayollar. Coco Chanel) — BBC telekanali tomonidan ishlab chiqarilgan, 2011 -yilda ekranlarga chiqqan film. Rejissor: Joanna Gibbon.
  • „N 5 — Abadiylik atri“ (N°5 un parfum d'éternité) — Fransuz hujjatli filmi, 2011-yil. Rejissor: Laura Fronti, Aleksandr Fronti
  • „ № 5 uchun urush“(La guerre du N ° 5) — Fransuz hujjatli filmi, 2017-yil. Rejissor: Stephane Benhamou

Ilovalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Izohlar
Manbalar
  1. ↑ Women Who Changed the World. Quercus, 2007 — 103-bet. ISBN 978-1847240262. 
  2. ↑ Kloth, Hans Michael. „Modelegende Chanel: Wie Coco fast den Krieg beendet hätte“ (de). Spiegel Online (26 августа 2008).
  3. ↑ „Strong whiff of wartime scandal clings to Coco Chanel“. Raw Story (2021-yil 7-yanvar). Qaraldi: 12 апреля 2022.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Vaughan, Hal. Sleeping with the Enemy: Coco Chanel's Secret War. New York: Knopf, 2011 — 160–64-bet. ISBN 978-0307592637. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Chaney, Lisa. Chanel: An Intimate Life. London: Fig Tree, 2011. ISBN 978-1905490363. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Picardie, Justine. „The Secret Life of Coco Chanel“. The Telegraph (5 сентября 2010). Qaraldi: 12 апреля 2022.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Charles-Roux, Edmonde. Chanel and Her World. London: Weidenfeld and Nicolson, 1981. ISBN 978-0-297-78024-3. 
  8. ↑ Coco Chanel: A Biography. London: Bloomsbury, 2009 — 3-bet. ISBN 978-1-4088-0581-7. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Rhonda, Garelick. Coco Chanel and the Pulse of History. New York: Random House Publishing Group, 2014 — 1-bet. ISBN 9780679604266. 
  10. ↑ Chaney, Lisa. Chanel: An Intimate Life. London: Penguin, 6-oktabr 2011-yil. ISBN 978-0141972992. 
  11. ↑ Biog. „Coco Chanel“. lifetimetv.co.uk. Lifetime TV. 2016-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  12. ↑ „'A Girl Should Be Two Things: Classy And Fabulous': Coco Chanel“. magzter.com. Qaraldi: 12 апреля 2022.
  13. ↑ Chanel and Her World. Hachette-Vendome, 1981 — 37–38-bet. 
  14. ↑ Picardie, Justine. Coco Chanel: The Legend and the Life. HarperCollins, 2010. ISBN 978-0061963858. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Hirst. „Chanel 1883–1971“. BA Education (22-fevral 2001-yil). 2 июня 2008da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 апреля 2022.
  16. ↑ Chanel: Her Style and Her Life. N. Talese, 1998. ISBN 978-0385488723. 
  17. ↑ Mazzeo, Tilar J.. The Secret of Chanel No. 5. HarperCollins, 2010. ISBN 978-0061791017. 
  18. ↑ „British Diplomat Killed; Arthur Capel, Friend of Lloyd George, Victim of a Motor Accident“. The New York Times (25 декабря 1919).
  19. ↑ „Puget-sur-Argens Coco Chanel: le drame de sa vie au bord d'une route varoise“ (fr). varmatin.com (3 июня 2009). 16 августа 2009da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 апреля 2022.
  20. ↑ 20,0 20,1 Mackrell, Alice. Art and Fashion. Sterling Publishing, 2005 — 133-bet. ISBN 978-0-7134-8873-9. 
  21. ↑ „Coco Chanel spied for Nazis“ (en). Telegraph Media Group Limited (fashion.telegraph.co.uk). 2011-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-yanvar. (August, 16th, 2011)
  22. ↑ „Cimetière du Bois-de-Vaux“ (en). fodors.com. 2013-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 20-avgust.
  23. ↑ „Надгробие Коко Шанель (Лозанна, Буа-де-Во)“ (en). vb.com. 2013-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 20-avgust.
  24. ↑ „7 русских, повлиявших на Шанель“. Тура Медиа (russian7.ru) (2012-yil 23-oktyabr). 2012-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-yanvar.
  25. ↑ The Greenwood Encyclopedia of Clothing Through World History: 1801 to the present. ISBN 978-0-313-33662-1. Page 126.
  26. ↑ „Hang Onto Your Pearls: The Little Black Dress is Born“ (en). On This Day In Fashion. 2015-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-fevral.
  27. ↑ Koda&Bolton 2005.
  28. ↑ „Изображение Коко Шанель украсит уникальные монеты достоинством 5 евро“. fashiontime.ru. 2008-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 9-fevral.
  29. ↑ Moss M. „"Coco Chanel" telepic boasts pleasing aroma“ (en). Reuters (reuters.com) (2008-yil 11-sentyabr). 2009-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-yanvar.
  30. ↑ „Box Office Totals for Coco avant Chanel“ (en). Box Office Mojo (boxofficemojo.com) and IMDb. 2012-yil 12-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-yanvar.
  31. ↑ „Festival de Cannes: Coco Chanel & Igor Stravinsky“. festival-cannes.com. 2011-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 15-may.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Na russkom yazike
  • Шанель.. Коко Шанель. Жизнь, рассказанная ею самой, Уникальная автобиография женщины-эпохи. М.: Яуза-пресс, 2011. ISBN 978-5-9955-0355-2. 
  • Вульф В., Чеботарь С.. Великие женщины XX века, Мой серебряный шар. М.: Яуза, Эксмо, 2009. ISBN 978-5-699-33509-1. 
  • Гидель, Анри.. Коко Шанель, Женщина-Богиня. М.: Эксмо, 2008. ISBN 978-5-699-18625-9. 
  • Andoza:Нп5. Odinokaya Chanel. M.: Slovo, 2010. ISBN 978-5-387-00142-0. 
  • Andoza:Нп5. Koko Shanel. Shik i elegantnost navsegda. SPb.: Piter, 2010. ISBN 978-5-49807-823-6. 
  • Коко Шанель. Основательница Дома моды Chanel, Путь к успеху, М., 2010.  (Biblioteka generalnogo direktora. Put k uspexu; Daydjest k t. 9)
  • Моран, Поль.. Аллюр Коко Шанель. М.: Лимбус Пресс, Издательство К. Тублина, 2010. ISBN 978-5-8370-0581-7. 
  • Надеждин Н. Я.. Коко Шанель: «Мода проходит — стиль остается», Неформальные биографии. М.: Майор (Осипенко А. И.), 2008. ISBN 978-5-98551-035-5. 
  • Пикарди, Жюстин.. Коко Шанель. Легенда и жизнь. М.: СЛОВО/SLOVO, 2011. ISBN 978-5-387-00274-8. 
  • Санчес-Андраде,Кристина.. Коко Шанель, Женские лики — символы веков. М.: Мир книги, 2009. ISBN 978-5-486-02813-7. 
  • Шанель. По законам искусства, каталог выставки. М.: Музей изобразительных искусств им. А. С. Пушкина, 2007. ISBN 978-5-486-02813-7. 
  • Шарль-Ру, Эдмонда.. Непостижимая Шанель, Женщина-миф. М.: Русич, Литера, Издательская группа «Прогресс», 1997. 
  • Шарль-Ру, Эдмонда.. Время Шанель. М.: СЛОВО/SLOVO, 2007. ISBN 978-5-85050-907-1. 
  • Шарль-Ру, Эдмонда.. Непутёвая Шанель. М.: Астрель, 2010. ISBN 978-5-17-062752-3. 
  • Эдрих, Марсель.. Загадочная Коко Шанель, Le Temps des Modes. М.: Альпина нон-фикшн: Глагол, 2008. ISBN 978-5-9614-0736-5. 
  • Яськов В. Г.. Коко Шанель. Легенда № 5. М.: Эксмо, 2012. ISBN 978-5-699-60626-9. 
Na drugix yazikax
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Coco_Chanel&oldid=5231031" dan olindi