Davlat boshligʻi

Davlat boshligʻi — davlatning ichki va tashqi ishlariga oliy rahbarlikni amalga oshiruvchi shaxs yoki organ. Monarxiya boshqaruvi shaklidagi davlatlar (Buyuk Britaniya, Shvetsiya, Yaponiya)da D.b. monarx (qirol, podsho, imperator) boʻlib, uning hokimiyati hukmron xonadon bir vakilidan 2-vakiliga qonunda belgilangan tartibda oʻtadi. Respublika boshqaruvi shakli amalda boʻlgan davlatlarda koʻpincha prezident D.b. hisoblanadi. U bevosita fuqarolar tomonidan saylanishi (Rossiya, Fransiya, Meksika va b.), fuqarolar vakillari tomonidan pogʻonali asosda saylanishi (AQSH, Argentina) yoki prezident saylash uchun tashkil qilingan organ tomonidan saylanishi (mas, Germaniya) yoxud parlament tomonidan saylanishi (Chexiya) mumkin. Deyarli barcha davlatlar konstitutsiyalarida D.b.ga juda keng vakolatlar berilgan: u hukumat boshligʻini va vazirlarni tayinlaydi, qurolli kuchlar oliy bosh qoʻmondoni hisoblanadi, mahkumlarni afv etish va veto huquqiga ega boʻladi, fuqarolarni orden va medallar bilan taqdirlaydi, parlamentlarning sessiyalarini chaqiradi va hokazo Ayrim davlatlarda unga parlamentni yoxud uning quyi palatasini tarqatib yuborish huquqi ham berilgan. Parlamentar respublikalarda D.b.ning barcha vakolatlarini uning nomidan hukumat amalga oshiradi (qarang Prezidentlik boshqaruvi).

Oʻzbekiston Respublikasida davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshligʻi prezidentdir. U ayni vaqtda Vazirlar Mahkamasining Raisi hisoblanadi (qarang Oʻzbekiston Respublikasining Prezidenti).

Yana qarang

• Prezident
• Monarx

Adabiyot

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil