Detektiv film

Detektiv film (inglizcha: detective – „izquvar“; lotincha: detego – „ochmoq“, „fosh qilmoq“) – chigal, jinoiy va davlatga qarshi ishlarning fosh etilishi haqida hikoya qiluvchi kino sanʼati asari.

Dastlabki detektiv filmlardan biri „Bir jinoyat tarixi“ (rejissyor Ferdinand Zecca, 1901). Bu janr asoschisi fransuz rejissyori Victorin-Hippolyte Jasset 1908–1909-yillarda izquvar Nick Carter haqida film-serial ishlagan. 1913–1914-yillarda Fransiyada „Fantomas“ (5 seriyalik, rejissyor Louis Feuillade) filmi ekranga chiqdi.

1930-yillar komediya va chuqur psixologik talqinli detektiv filmlar paydo boʻldi. Bu janrning uzluksiz rivoji 1940-yillardan boshlandi:

• „Malta lochini“ (rejissyor John Huston);
• „Shanxaylik ledi“ (Orson Welles);
• „Arqon“ (Alfred Hitchcock).

Detektiv film, shuningdek, „josuslik“ filmlari hamda trillerlarni ham oʻz ichiga oladi.

Mashhur detektiv filmlar:

• „Soʻnggi patron“ (Ruminiya),
• „Oltin tish“ (Bolgariya),
• „Jinoyat joyi – Berlin“ (Germaniya),
• „Garovga tikilgan hayot“ (Polsha),
• „Oʻlik mavsum“ (Rossiya)

Oʻzbek detektiv filmlari

„Oʻlim qudugʻi“ (1933, ssenariychi va rejissyor N. Klalo) birinchi oʻzbek detektiv filmidir.

Eng yaxshi oʻzbek detektiv filmlari:

• „Falokat oyoq ostida“,
• „Ehtiyot boʻling! Ilon!“ (rejissyor Zohid Sobitov),
• „Oltin teri“ (M. Ogʻamirzayev),
• „Parol– Regina mehmonxonasi“ (Yoʻldosh Aʼzamov, Z. Royzman),
• „Haqiqatgoʻylikning achchiq mevasi“ (Z. Royzman),
• „Karaxtlik“ (E. Eshmuhamedov).

Adabiyotlar

• Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil.