Dike (maʼbud)
Rassom Pyer Pol Pryudon
Dike, Dike, Dika (qadimgi yunoncha: Δίκη — „huquq, adolat, haqiqat“) — qadimgi yunon mifologiyasida ora, dunyo tartibining yagona qonuni sifatida tushunilgan haqiqat maʼbudasi. Dikening atributi tarozi bo‘lgan. Gesiodga ko‘ra, Dike, boshqa oralar kabi, Zevs va Titanida Femidaning qizi bo‘lgan[1].
Ko‘pincha adolat maʼbudasi Astreya bilan tenglashtiriladi[2].
Orfiklarga ko‘ra, Dike Homos va Yevsebiyaning qizi bo‘lib, Nikta g‘orida Zevsni boqadi[3]. Dardana tarbiyalagan[4][5].
Dike Zevs yaqinidagi Olimpda bo‘lib, odamlar dunyosida adolatga rioya qilishni kuzatgan va shu bilan birga otasiga haqiqatdan og‘ishning har qanday ko‘rinishi haqida xabar bergan[6].
Aratning so‘zlariga ko‘ra, Dike bir vaqtlar yer yuzida yashagan, ammo Mis davrida u odamlarni tark etib, osmonga ko‘tarilgan. Uzumzor va Kolos yulduzlarini o‘z ichiga olgan Sunbula yulduz turkumiga aylandi[7]. Osmonga ko‘tarilgandan so‘ng, unga tegishli dunyo muvozanatining ramziy vositasi bo‘lib xizmat qilgan tarozi yulduz turkumiga aylandi.
Gomerda faqat vaqti-vaqti bilan uchraydi[8].
Mileziyaliklar umumiy boshqaruv qonuni yoki muvozanat va qasos ritmini Dike nomi bilan atashgan. LXII orfik madhiyasi unga bag‘ishlangan. Parmenidning „Tabiat haqida“ poemasida[9], Geraklitda[10] va orfik poemalarda eslatib o‘tilgan[11].
Parmenid o‘z poemasida uni „Erini har tomonlama ilmga jalb qiladigan maʼbuda“ deb ataydi[12].
1868-yilda kashf etilgan asteroid (99) Dike Dike nomi bilan atalgan.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Gesiod. Teogoniya 902; Gesiod. Trudi i dni 256; Orficheskie gimni XLIII 2; Gigin. Mifi 183
- ↑ Любкер Ф. Δίκη // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 394—396.
- ↑ Orfika, fr.105 Kern
- ↑ Nonn. Deyaniya Dionisa III 201
- ↑ Encyclopedia of Ancient Deities (англ.) — 1 — Jefferson: McFarland & Company, 2000. — P. 151. — 597 p. — ISBN 0-7864-0317-9
- ↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 378, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 1. С. 436—438; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1
- ↑ Arat. Yavleniya 100—136; Psevdo-Eratosfen. Katasterizmi 9; Gigin. Astronomiya II 25, 1
- ↑ Drach G. V. i dr. Kulturologiya: Uchebnik dlya vuzov. SPb.: Piter, 2011. S. 115.
- ↑ fr. 1 Dils-Krans
- ↑ Sm. Гераклит, fr. 19 Markovich.
- ↑ fr. B14 Dils-Krans
- ↑ Sekst Empirik. Dve knigi protiv logikov