Erika Salumäe

Erika Salumäe
Shaxsiy maʼlumotlari
Jinsi	ayol
Fuqaroligi	SSSR Estoniya
Tavallud sanasi	11-iyun 1962-yil (1962-06-11) Pyarnu, Estoniya SSR, SSSR
Faoliyat yillari	1981—1996
Boʻyi	165 sm
Sport
Mamlakat	SSSR Estoniya
Qaysi sport	velosport
Klubi	Kalev va Dinamo

Erika Akselevna Salumäe (estoncha: Erika Salumäe; 1962-yil 11-iyun, Pyarnu) — sovet va estoniyalik velosportchi (yoʻnalishi: sprint), Seul va Barselonadagi Olimpiya chempioni, jahon chempioni va 19 karra jahon rekordchisi. SSSRda xizmat ko‘rsatgan sport ustasi (1987).

Biografiyasi

Bolaligi va yoshligi

Erika Salumäe tugʻilganda haqiqiy onasi tomonidan tashlab ketilgan va qiz Elva shahridagi bolalar uyiga berilgan. Erika yetti yoshida asrab olinadi. Erika gumanitar maktabda oʻqigan, maktabda sheʼr yozgan va adabiyot boʻyicha olimpiadalarning sovrindori boʻlgan. Erika yengil atletika, basketbol va konkida uchish bilan shugʻullangan. Estoniya SSR chempioni. Shu bilan birga, musiqa maktabiga boradi, lekin 18 yoshida musiqadagi faoliyatidan koʻra sportdagi faoliyatini tanladi. 1980-yilda velosport bilan shugʻullana boshlaydi, murabbiyi Yuri Kalmus velosport Olimpiada oʻyinlariga kiritilganini xabar qilib, birgalikda mashgʻulotlar boshlashni taklif qiladi. Bahorda velosport boʻyicha birinchi musobaqalar Latviyada boʻlib oʻtib, bu musobaqada Erika oʻzining birinchi gʻalabasini qoʻlga kiritadi.

Professional faoliyati

Sprint, taʼqib etish va guruh poygalarida SSSR chempionatlaridan birini qoʻlga kiritgandan soʻng, Erika murabbiy Stanislav Solovyov bilan uchrashadi, murabbiy unga Tallinga koʻchib oʻtishni va trek velosporti bilan shugʻullanishni taklif qiladi. Dastlab erkak sportchilar bilan shugʻullana boshlagan (oʻsha paytda Estoniyada ayollar trek velosipedi bilan shugʻullanishmagandi). Koʻp vaqtini Moskvada murabbiy Vladimir Leonov bilan mashgʻulotlarda oʻtkazadi. SSSR chempionatida Galina Sareva ustidan qozonilgan gʻalaba Erika uchun 1983-yilgi Universiadaga yoʻl ochadi. Birinchi marta chet elga chiqib, unda oʻzining birinchi jahon rekordini oʻrnatadi va sprintda gʻalaba qozonadi. SSSR chempionatlari doirasida Tallinning „Kalev“ va „Dinamo“ jamoalarida oʻynagan.

Erikaning Barselonadagi oʻyinlardagi gʻalabasi fotosurati

1987-yildan 1989-yilgacha xalqaro musobaqalarda uchta oltin medalni qoʻlga kiritadi: ikkitasi Jahon chempionatida va bittasi Seul Olimpiadasida. Bunday muvaffaqiyatdan keyin Barselona Olimpiya oʻyinlarida ikkinchi oltin medalini qoʻlga kiritadi. Erika dastlab kasalligi tufayli Barselonadagi Olimpiadasiga bora olmaydi, ikki oy davomida davolanadi, ammo sprinterning tezligidagi zaiflik taktik harakatlar bilan yopilishi tufayli sportchi Olimpiadada oltini medalni qoʻlga kiritadi, bu medal SSSRning qulaganidan keyin mustaqil Estoniya uchun birinchi medal boʻlgan. Yillar davomida Erikaning sogʻligʻi yomonlashdi, yettita operatsiyani boshdan kechirdi va nemis shifokorlari unga sportni tark etishni tavsiya qilishadi, ammo bundan oldin Erika Atlantadagi Olimpiadada ishtirok etishga vaʼda bergan boʻlib, bu musobaqada oltinchi oʻrinni egallaydi. Uning soʻnggi sovrini 1995-yilgi jahon chempionatidagi bronza medali boʻlgan. Olimpiadadan keyin oʻzining sportdagi faoliyatini yakunlaydi.

Keyingi faoliyati

2004-yildan Estoniya maktab sporti ittifoqi rahbari. Erika iikki marta Estoniyaning Riigikogu deputatligiga saylangan (1999 va 2007). Qilgan xizmatlari uchun Estoniya Qizil Xoch ordeni bilan taqdirlangan. Estoniya Olimpiya qoʻmitasining faxriy aʼzosi. 2008-yilda „Yulduzlar bilan raqs“ (estoncha: Tantsud tähtedega) shousining uchinchi mavsumida ishtirok etib, sakkiz juftlik orasida sherigi bilan yettinchi oʻrinni egallaydi. 2024-yil mart oyida rejissyor German Golub Erikaning hayoti haqida badiiy film suratga olayotgani maʼlum qiladi.

Yutuqlari

• 1988 va 1992-yillarda Olimpiya chempioni.
• 1987 va 1989-yillarda jahon chempioni.
• 1984 va 1986-yillardagi jahon chempionatlarida kumush medal sovrindori.
• 1995-yilgi jahon chempionatining bronza medali sovrindori.
• 1983-yilgi Universiadaning ikki karra chempioni.
• 16 karra SSSR chempioni.
• 9 karra Estoniyadagi eng yaxshi sportchi unvoni sohibasi.
• 19 ta jahon rekordini yangilagan.

Erika yozma va onlayn ovoz berish natijalariga koʻra 1999-yilda tuzilgan XX asrdagi Estoniyaning 100 ta buyuk arboblari roʻyxatiga kiritilgan.

Oilasi

Xobbisi musiqa va kitob oʻqish. Sirli ismli qizi bor. Salumäe 2010-yildan Ispaniyada yashaydi va biznes bilan shugʻullanadi. Oʻzining „Tirik qolish“ (estoncha: Jääda ellu) nomli avtobiografiyasini yozgan.