Eskirgan soʻzlar

Eskirgan soʻzlar – kundalik muloqotda koʻp qoʻllanilmaydigan, ammo tilning lugʻatida saqlanib qolgan va keng ommaga tushunarli boʻlgan, maʼlum davrlarda qoʻllangan, lekin hozirgi kunda foydalanilmaydigan soʻzlar.

Eskirgan soʻzlar oʻziga xos tarixiylikni mukammal ifodalaydi, adabiy matnni rang-barang va yorqin qiladi. Lekin toʻgʻri va toʻgʻri foydalanish uchun siz har doim tushuntirish lugʻatiga murojaat qilishingiz kerak.

Eskirgan soʻzlar eskirish koeffitsiyenti va eskirish boisi, foydalanish xususiyatiga qarab oʻz leksik sistemasini tashkil qiladi.

Eskirish darajasi boʻyicha:

a) maʼnosi tushinarli boʻlmagan soʻzlar ;

b) maʼnosi aniq, lekin kam qoʻllaniladigan soʻzlarga boʻlinadi. Eskirgan soʻzlar tilda eskirish xususiyati va qoʻllanish xususiyatlariga koʻra ikkiga boʻlinadi: tarixiy va arxaik so'zlar .

Tarixiy soʻzlarda soʻz oʻzi ifodalagan tushuncha bilan birgalikda eskiradi. Tarixiy soʻzlarning eskirishi rasmiy unvonlarning yoʻqolib qolishi, ijtimoiy hodisalar, shu bilan birga, harbiy qurollar va sanoat anjomlarining foydalanishdan chiqib ketishi (Dorugʻona, ellikboshi, erovul, falakiyot, farmonachi, hojib, degrez, yorgʻichoq) bilan bogʻliq.

Arxaik soʻzlarda soʻz eskiradi, ammo tushuncha saqlanadi va u boshqa yangi soʻz bilan nomlanadi.

Arxaik soʻzlar har bir davrda xalqning kundalik turmushi, urf-odatlari, dunyoqarashiga qarab oʻzgarib, boshqa soʻzlar bilan almashtirilgan, eskirgan, mangu qoʻllanishdan chiqib ketgan soʻzlar (paygʻom, bogʻot, gisu va boshqalar). Shunday boʻlsa ham, ayrim eski soʻzlar yangi maʼno kasb etib, lugʻat tarkibidagi faol soʻzlarga qoʻshilishi mumkin. Eskirgan soʻzlar tarixan oʻzgaruvchan leksik-semantik hodisalar hisoblanadi.