Foydalanuvchi:Shakirov Ramil O`zMU Fizika/Lazerning tuzulishi

thumb|426x426px| Lazer tuzilishi(Yoqut lazer misolida) Lazer - kvant generator, optik diapazonda kogerent monoxromatik elektromagnit nurlanish manbai. Odatda uchta asosiy elementdan iborat:

• Energiya manbai
• Lazerning ishchi moddasi .
• Ko'zgular sistemasi ("optik rezonator").

Energiya manbai

"Nakachka'' manbai tizimni energiya bilan ta'minlaydi. Ular quyidagicha bo`lishi mumkin:

• elektr to'xtatuvchisi
• impulsli chiroq
• yoy chiroq
• boshqa lazer
• kimyoviy reaksiya
• portlovchi modda

Amaldagi "nakachka" qurilmasining turi to'g'ridan-to'g'ri ishlatiladigan ishchi moddaga bog'liq, va tizimni energiya bilan ta'minlash usulini belgilaydi. Masalan, geliy-neon lazerlari geliy - neon gaz aralashmasidagi elektr razryadlarini ishlatadi va neodimiy qo'shilgan itriy alyuminiy granatasiga asoslangan lazerlar ( Nd: YAG lazerlari ) ksenonli chiroqdan fokuslangan yorug'likdan foydalanadi, eksimer lazerlar esa - kimyoviy reaksiyalar energiyasidan foydalanadi.

Ishchi modda

Ishchi modda ishchi to'lqin uzunligini, shuningdek, lazerning qolgan xususiyatlari belgilovchi asosiy omil hisoblanadi. Ko'p sonli ishchi moddalar mavjud, ular asosida lazerni qurish mumkin. Elektron populyatsiyasining inversiyasi ta'sirini olish uchun ishchi modda "nakachka"lanadi, bu fotonlarning rag'batlantirilgan emissiyasini va optik kuchaytirish ta'sirini keltirib chiqaradi.

Lazerlarda quyidagi ishchi moddalar qo'llaniladi:

• Suyuqlik, masalan, bo'yoq lazerlarida . Ular metanol, etanol yoki etilen glikol kabi organik erituvchidan iborat bo'lib, unda kumarin yoki rodamin kabi kimyoviy bo'yoqlar eritiladi. Bo'yoq molekulalarining konfiguratsiyasi ishlatiladigan to'lqin uzunligini aniqlaydi.
• Gazlar, masalan, karbonat angidrid, argon, kripton yoki geliy-neon lazerlaridagi aralashmalar. Bunday lazerlar ko'pincha elektr zaryadlari bilan "nakachka" qilinadi.
• Kristallar va ko'zoynaklar kabi qattiq moddalar. Bunday materiallar, odatda, kichik miqdorda xrom, neodim, erbiy yoki titanium ionlari bilan faollashtirilinadi. Odatda ishlatiladigan kristallar: itriy alyuminiy granatasi (YAG), itriy lityum ftorid (YLF), sapfir (alyuminiy oksidi). Ishlatilgan shisha: fosfat va silikat. Eng keng tarqalgan variantlar Nd: YAG, titan sapfir, xrom sapfir (shuningdek, yoqut deb ham ataladi), xrom qo'shilgan stronsiy - litiy - alyuminiy ftorid (Cr: LiSAF), Er: YLF va Nd: shisha ( neodimiy shisha). Qattiq holatdagi lazerlar odatda impulsli lampalar yoki boshqa lazerlar bilan "nakachka"lanadi.
• Yarimo'tkazgichlar . Energiya darajalari orasidagi elektronlarning o'tishi, nurlanish bilan birga bo'lishi mumkin bo'lgan material. Yarimo'tkazgichli lazerlar juda ixcham, elektr toki bilan nakachkalanadi, bu ularni CD pleerlar kabi iste'molchi qurilmalarida ishlatishga imkon beradi.

Optik rezonator

Optik rezonator, eng oddiy shakli ikkita parallel ko`zgu bo'lib, lazerning ishchi moddasi atrofida joylashgan. Ishchi moddaning rag'batlantirilgan nurlanishi ko'zgular tomonidan qaytariladi va yana kuchayadi. To'lqin chiqqunga qadar qayta-qayta aks ettirilishi mumkin. Keyinchalik murakkab lazerlar rezonator hosil qilish uchun,to'rt yoki undan ortiq ko`zgulardan foydalaniladi. Ushbu ko`zgularni ishlab chiqarish va o'rnatish sifati, lazer tizimining sifati uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Qattiq holatdagi lazerlarda faol elementning jilolangan uchlarida ko`zgular hosil bo'lishi mumkin. Gaz lazerlarida va bo'yoq lazerlarida - ichida ishchi modda bilan bo`lgan kolbaning uchlarida.

Nurlanish chiqishi uchun ko`zgulardan biri yarim-shaffof holga keltiriladi.

Qo'shimcha qurilmalar

Shuningdek, lazer tizimiga turli effektlarni olish uchun qo'shimcha qurilmalar o'rnatilishi mumkin, masalan, aylanadigan ko`zgular, modulyatorlar, filtrlar va yutuvchilar. Ulardan foydalanish lazer nurlanishining parametrlarini o'zgartirishga imkon beradi, masalan, to'lqin uzunligi, impuls davomiyligini va boshqalar.

Shuningdek

• Lazer
• Lazer turlari
• Lazer materiallari
• Ultra qisqa pulsli lazerlar