G'arbiy Frakiya
Frakiya | |
|---|---|
 | |
| 41°6′0″N 25°24′0″E / 41.10000°N 25.40000°E | |
| Mamlakat | Gretsiya |
| Hukumat | |
| • Vazir o'rinbosari | Stavros Kalafatis |
| Maydon | 857,775 km2 (331,189 kv mi) |
| Rasmiy til(lar)i | Yunon |
| Aholisi (2011-yil) |
384 978 |
| Zichligi | 43 kishi/km2 |
| Milliy tarkib | Turklar, Yunonlar |
| Konfessiyaviy tarkib | Ortodokslar |
| Telefon kodi | +30 2694 |
| Pochta indeks(lar)i | 25001 |
|
| |
Gʻarbiy Frakiya (grekcha: Δυτική Θράκη, bolgarcha: Беломорска Тракия, Западна Тракия, turkcha: Batı Trakya) yoki Frakiyaga tegishli (grekcha: Θράκη) Gretsiyaning shimoli-sharqiy qismidagi tarixiy mintaqa, Bolqon yarim orolining sharqidagi kattaroq tarixiy mintaqa boʻlgan Frakiyaning tarkibiy qismlaridan biri[1][2].
Gʻarbiy Frakiya gʻarbda Nestos (Mesta) va sharqda Evros (Maritsa) daryolari orasida joylashgan. Shimolda mintaqa Bolgariya bilan chegara oʻtadigon Rodop togʻlari bilan chegaradosh. Frakiyaning sobiq (1986-yilgacha) ma'muriy okrugi Ksanti, Rodop va Evros hududlarini oʻz ichiga olgan. Frakiya, shuningdek, 2010-yilgacha Evros hududining bir qismi boʻlgan Egey dengizidagi Samotrakiya orolini ham oʻz ichiga olgan. 1986-yildan beri Gʻarbiy Frakiya Sharqiy Makedoniya va Frakiyaning periferiya qismidir. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra 384 978 kishi hududda istiqomat qiladi. Maydoni 8577,75 km². Frakiyaning ma'muriy markazi (gʻarbiy Frakiyaning asosiy shahri) 2011-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra aholisi 50 990 kishidan iborat Komotini shahri[3] hisoblanadi.
Gʻarbiy Frakiyaning eng yirik shaharlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Gʻarbiy Frakiyada 536 ta aholi punkti mavjud. Ulardan eng yiriklari:
|
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Gʻarbiy Frakiya tarixi, butun Frakiyaniki kabi, XIII-XIV asrlarda, shuningdek, XX asr boshlarida juda notinch boʻlgan boʻlib, bu asosan geografik joylashuvi va strategik jihatdan muhim shahar va oʻrta asrlar pravoslav dunyosining markazi - Konstantinopolga yaqinligi bilan bogʻliq.
Qadimgi tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Miloddan avvalgi VI asrda Gʻarbiy Frakiya hududida miloddan avvalgi V—VI asrlarda oʻzining eng yuqori qudratiga erishgan Odris qirolligi tashkil topdi. Miloddan avvalgi IV asrda qadimgi Makedoniya aholisi uni egallab oladilar va asosan hind-yevropa va frakiya qabilalaridan iborat Frakiya aholisining progressiv ellinlashuvi boshlanadi. Milodiy 45-yilda bu yerlar rasman Rim imperiyasi yurisdiksiyasiga oʻtadi va 395-yilda Vizantiya tarkibiga kiradi.
Oʻrta asrlar tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]VI-IX asrlarda Frakiyaning katta qismini slavyan qabilalari bosib olgan, ulardan avtoxton aholi ishtirokida bolgar etnosi shakllangan. Yunon aholisi asosan Egey dengizi sohilida va Maritsa vodiysida oʻrnashib qoladi. Lotin imperiyasi gʻarbiy Frakiyani oʻz tarkibiga kiritadi, keyin viloyat Vizantiya nazoratiga qaytdi, ammo uzoq vaqtga emas. Serbiya va Bolgariya hududiy da'volarini XIV asr oʻrtalarida mintaqa musulmon turklar hukmronligi ostiga oʻtgunga qadar oʻzgarib turadi. XV—XVI asrlarda avtoxton nasroniy aholining koʻp qismi islomlashgan, koʻp yunonlar va kamroq darajada bolgarlar turk tiliga oʻtgan.
XX asr boshidagi Bolqon urushlari boshlarida turkiyzabon musulmonlar mintaqa aholisining 70% ga yaqinini, yunon pravoslavlari esa atigi 17% ni tashkil qilgan.
Zamonaviy tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
XIX asr oxiri - XX asr boshida gʻarbiy Frakiya mustaqil Bolgariya va Gretsiyaning da'volari ob'ektiga aylanadi. 1912-1920-yillardagi Bolqon urushlari paytida ittifoqchilar Turkiyaga qarshi kurashda sezilarli muvaffaqiyatlarga erishdilar, lekin gʻarbiy Frakiyada ularning harakatlari isyon koʻtargan musulmon aholisining kuchli qarshiligiga duch keldi. Natijada, Gyumurjin respublikasi 1913-yil 31-avgustda tashkil topadi. 1913-yil 25-oktyabrgacha mavjud boʻlgan va 8578 km² maydonga ega boʻlgan davlatning markazi zamonaviy Komotini shahrida siyosat yuritadi. Mahalliy musulmonlar Turkiyaga qayta kirishga harakat qilishdi. Biroq, 1913-yil sentyabr oyida tuzilgan Konstantinopol shartnomasiga koʻra, gʻarbiy Frakiya Bolgariyaga beriladi.
Birinchi jahon urushida Bolgariya magʻlubiyatga uchragach, 1919-yilda tuzilgan Neuilly shartnomasi gʻarbiy Frakiyani "asosiy ittifoqchi kuchlar" yurisdiktsiyasiga oʻtkaziladi.
1923-yilda Kichik Osiyodagi halokatdan soʻng gʻarbiy Frakiya Lozanna shartnomasiga binoan Gretsiyaga oʻtkazildi. Shundan soʻng Sharqiy Frakiya va Konstantinopol shahri (Istanbul) nihoyat Turkiyaga topshiriladi. Sharqiy Frakiyaning butun yunon aholisi (Istanbuldan tashqari) yunon-turk aholi almashinuvi orqali Gretsiyaga (Evros (Maritsa) daryosining gʻarbiy tomoniga) koʻchib oʻtishga majbur boʻladi. Shu bilan birga, gʻarb davlatlari gʻarbiy Frakiya musulmonlariga (86 ming kishi) an'anaviy yashash joylarida qolishga ruxsat beradilar. Natijada mintaqadagi yunon pravoslav aholisining ulushi 17 foizdan 67 foizga oshdi, musulmon aholisi esa 29 foizga qisqardi.
1941-yil, Ikkinchi Jahon urushi paytida Bolgariya fashistlar Germaniyasining ittifoqchisi sifatida gʻarbiy Frakiyani bosib oladi. Hudud 1944-yilda Yunoniston xalq ozodlik armiyasi - ELAS tomonidan ozod qilinadi.
Shuningdek
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Gʻarbiy Frakiya turklari
- Sharqiy Frakiya
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Географический энциклопедический словарь: географические названия / Гл. ред. А. Ф. Трёшников. — 2-е изд., доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 517. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6..
- ↑ Фра́кия // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 396..
- ↑ 3,0 3,1 „Πίνακας αποτελεσμάτων Μόνιμου Πληθυσμού-Απογραφής 2011“ (el). Ελληνική Στατιστική Αρχή (2014-yil 20-mart). 2015-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 22-oktyabr.