Gabondagi harbiy toʻntarish (2023)
| Gabondagi harbiy toʻntarish | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Gabon respublikasining xaritasi | |||||||||
| |||||||||
| Raqiblar | |||||||||
 Oʻtish va institutlar tiklanishi qoʻmitasi Gabon qurolli kuchlari |
Gabon hukumati Gabon demokratik partiyasi | ||||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||||
| Bris Oligi
|
 Ali Bongo Ondimba
| ||||||||
Gabondagi harbiy toʻntarish — Gabonda 2023-yilning avgust oyi oxirlarida harbiylar tomonidan uyushtirilgan davlat toʻntarishi. Toʻntarish oqibatida davlat boshqaruvi harbiylar va politsiyachilar qoʻliga oʻtgan.
2023-yilning 30-avgust sanasida Gabon armiyasining bir guruh ofitserlari tomonidan harbiy toʻntarish uyushtirildi[1]. Ular Gabon televideniyesining „Gabon24“ kanali orqali chiqish qilib, mamlakat boshqaruvi harbiylar qoʻlida ekanini eʼlon qilishgan. Ushbu toʻntarishga 2023-yil Gabonda oʻtkazilgan prezidentlik saylovi sabab boʻlgan, harbiylar bu saylov natijasidan norozi boʻlishgan. Efirga chiqqan harbiylar bunday davlat tuzumiga chek qoʻyishlarini maʼlum qilishgan. Saylov natijalari bekor qilingan[2][3].
Sabablari
[tahrir | manbasini tahrirlash]2023-yilning avgust oyida Gabonda navbatdagi prezident saylovi boʻlib oʻtdi. Saylovda mamlakatni 14 yildan beri boshqarib kelgan Ali Bongo Ondimba gʻalaba qozondi. U mamlakatni 1967-yildan beri boshqargan sobiq prezident Umar Bongo Ondimbaning oʻgʻli. 2023-yilgi prezidentlik saylovi kuzatuvchilarsiz oʻtdi, bundan tashqari saylov vaqtida mamlakatda internet uzib qoʻyildi[4].
Voqealar rivoji
[tahrir | manbasini tahrirlash]2023-yilning 30-avgust tongida Gabon poytaxti Librevilda otishma ovozlari eshitilgan[4].
Qoʻzgʻolonchilar orasida respblika gvardiyasi aʼzolari, prezidentning pretoriya gvardiyasi aʼzolari, Gabon armiyasi harbiy xizmatchilari va politsiya zobitlari boʻlgan[2].
Grinvich vaqti boʻyicha soat 5:00 atrofida qoʻzgʻolonchilar televideniye orqali davlat chegaralari nomaʼlum muddatga yopilishini[3] va komendantlik soati oʻrnatilishini eʼlon qilishdi[5]. Yuqori martabali harbiy ofitserlar saylov natijasidan norozi ekanliklarini bildirishdi. Ular televideniye orqali Gabon xalqiga mamlakatni himoya qiluvchi kuchlar ular bilan ekanini hamda Senat, Milliy kengash, Konstitutsion sud va saylov komissiyasi tarqatib yuborilishini eʼlon qilishdi[6]. Shuningdek, internet aloqasi uzildi[5].
Mamlakatning Librevildagi asosiy porti ham nomaʼlum muddatga oʻz ishini toʻxtatdi.
Grinvich boʻyicha soat 11:00 atrofida AFP agentligi prezident Ali Bongo Ondimba uy qamogʻida saqlanayotgani haqida xabar tarqatdi[7].
Harbiy xunta vakili 2023-yil 4-sentyabrda Bris Oligi muvaqqat prezident sifatida qasamyod qabul qilishini eʼlon qildi[8].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Военные Габона совершили государственный переворот“.
- ↑ 2,0 2,1 „Au Gabon, des militaires proclament l’annulation des élections après l’annonce de la victoire d’Ali Bongo“ (fr). Le Monde.fr (2023-yil 30-avgust). Qaraldi: 2023-yil 30-avgust.
- ↑ 3,0 3,1 Walsh, Declan. „Gabon Military Officers Say They Are Seizing Power“ (en-US). The New York Times (2023-yil 30-avgust). Qaraldi: 2023-yil 30-avgust.
- ↑ 4,0 4,1 „Военные Габона объявили об отмене итогов президентских выборов“ (ru). РБК (2023-yil 30-avgust). Qaraldi: 2023-yil 30-avgust.
- ↑ 5,0 5,1 Парламентская газета.В Габоне группа высокопоставленных офицеров заявила о приходе к власти.
- ↑ Габон вслед за Нигером объявил о госперевороте и роспуске власти.
- ↑ AfricaNews „Gabon coup: Ali Bongo calls for help, says "I don't know what is going on"“ (en). Africanews (30-avgust). Qaraldi: 2023-yil 31-avgust.
- ↑ Presse, AFP-Agence France „Gabon To Swear In Coup Chief Monday, 'Phase In' Transitional Institutions“ (en-US). www.barrons.com. Qaraldi: 2023-yil 31-avgust.
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |