Kontent qismiga oʻtish

Gimbap

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
“Gimbap”

Boʻlaklarga boʻlingan sabzavotli gimpab
Asosiy komponentlari Gim, bap

Gimbap (김밥), shuningdek, kimbap nomi bilan tanilgan, pishgan guruch va sabzavot, baliq va goʻsht kabi ingrediyentlardan tayyorlangan koreys taomidir.[1] Gimbapning kelib chiqishi turlicha muhokama qilinadi. Baʼzi manbalarga koʻra, u yapon mustamlakachiligi davrida kiritilgan yapon norimakidan kelib chiqqan,[2][3][4] boshqa olimlarning fikriga koʻra bu Joseon davridagi bokssamning modernizatsiya qilingan versiyasidir. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, u oʻsha paytdan beri alohida taomga aylandi.[5] Bu taom koʻpincha pikniklarda va ochiq havoda ovqatlanish uchun qadoqlangan taom yoki dosirakning bir qismidir va danmuji (sariq tuzlangan turp) va kimchi bilan birga yengil tushlik sifatida dasturxonga tortilishi mumkin. Bu Janubiy Koreyada va xorijda ham keng tarqalgan taomlardan biri[6] va ixchamligi sababli qulay taom deb hisoblanadi. Gimpabni istalgan vaqtda turli shaklda nori barglariga oʻrab isteʼmol qilinishi mumkin. Kundalik taomnomadan oʻrin olgan.

Etimologiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gimbap atamasi neologizmdir; u zamonaviy davrgacha koreys tilining bir qismi boʻlmagan. Shunga oʻxshash taom, gim bilan oʻralgan pishirilgan guruch, bokssam (복쌈) deb nomlangan. Joseon davrida (1392-1897)[7][8] keng tarqalgan.

Gimbap atamasi 1935-yilgi Koreya gazetasi[9] maqolasida ishlatilgan, ammo oʻsha paytda norimaki soʻzi ham ishlatilgan. Norimaki xuddi shunga oʻxshash yapon taomining nomidan olingan boʻlib, yapon istilosi davrida (1910-1945) koreys tiliga kirgan yapon lugʻatining bir qismi edi. Yapon mustamlakachiligining qoldiqlarini tozalash va koreys tilini tozalash harakatlarining bir qismi sifatida gimbap universal atama boʻlgunga qadar bu ikki soʻz bir-birining oʻrnida ishlatilgan.[10]

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gimbapning kelib chiqishi muhokama qilinadi.[11] Yapon nazariyasi shuni koʻrsatadiki, bu taom Yaponiyaning Koreyani bosib olishi davrida yapon sushi varianti makizushi Koreyaga kiritilishidan kelib chiqqan. Oʻsha davrda Koreya oshxonasi Gʻarb taomlari va ichimliklarini, shuningdek, bento (koreyscha dosirak) yoki dengiz oʻtlari bilan oʻralgan sushi kabi baʼzi yapon taomlarini qabul qildi.[2][12][13] Oʻshandan beri gimbap koʻpincha guruch sirkasi oʻrniga anʼanaviy koreys lazzatlari, shuningdek, kunjut yogʻidan foydalanadigan alohida taomga aylandi.[14][15] Bu nazariyani 1935-yilgi gazeta qoʻllab-quvvatlandi, unda gimbap atamasi Koreyada birinchi marta paydo boʻlgan.[9]

Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, gimbap va makizushi endi Yaponiya va Koreyadagi alohida taomlarni (キムパプ: sobiq kimupapu) yapon tilida, ikkinchisi esa gimchobap (김초밥) deb ataladi; „gim sushi“ yoki norimaki (노리마키) koreys tilida. Gimbap odatda bir nechta ingrediyentlardan oʻraladi va kunjut yogʻi bilan ziravorlanadi, makizushi esa odatda bitta ingrediyent (bodring yoki xom orkinos) bilan oʻraladi va guruch sirkasi bilan ziravorlanadi. 

Ingrediyentlar va tayyorlash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gim va bap gimbapning ikkita asosiy komponenti hisoblanadi. Mayda donli oq guruch eng koʻp ishlatilgan boʻlsa-da, mayda donli jigarrang guruch, qora guruch yoki boshqa donalar ham toʻldirish sifatida xizmat qilishi mumkin. 

Gimbapning baʼzi navlariga pishloq, achchiq pishirilgan kalamar, kimchi, goʻsht, choʻchqa goʻshti kotleti, qalampir yoki achchiq orkinos kiradi. Gim kunjut moyi bilan surtilishi yoki kunjut urugʻiga sepilishi mumkin.

Qoʻshimchalar koʻpincha vegetarian va vegan variantlari bilan farqlanadi.[16] Mashhur ingrediyentlarga danmuji (sariq tuzlangan turp), jambon, mol goʻshti, qisqichbaqa goʻshti, tuxum tasmalari, kimchi, bulgogi, ismaloq, sabzi, dulavratotu ildizi, bodring, konservalangan orkinos yoki kkaennip (perilla barglari) kiradi.[17][18]

 

Goʻshtli gimpab

Taomni tayyorlash uchun gim barglari past olovda qovuriladi, pishirilgan guruch tuz va kunjut yogʻi bilan ozgina ziravorlanadi, sabzavot va goʻsht ingrediyentlari ziravorlanadi va aralashtiriladi yoki qovuriladi. Keyin qovurilgan gimbal bambukdan yasalgan gimbap ruloniga yotqiziladi, ustiga yupqa qatlamli pishirilgan guruch qoʻyiladi. Boshqa ingrediyentlar guruch ustiga qoʻyiladi va silindrsimon shaklga oʻraladi, odatda 3-4 sm diametrida boʻladi. Keyin oʻralgan gimbap tishlamlarga boʻlinadi.[19]

 

“Gimbal“, bambuk gimpab ruloni
Masalliqlarni joylash
Gimpab oʻrash
Chungmu-gimbap
  • Chungmu-gimbap (충무김밥) — Dengiz boʻyidagi Chungmu shahridan (hozirgi Tongyeong) kelib chiqqan bu taomning oʻziga xos yuzasi maydalangan yupqaroq rulolar va toʻldiruvchi ingrediyent sifatida faqat guruchdan iborat U achchiq ojingeo-muchim (kalamar salati) va seokbakji (turp kimchi) bilan dasturxonga tortiladi.[20]
  • Mayak-gimbap (마약김밥) — Seuldagi Gwangjang bozorida tayyorlanadi. Sabzi, ismaloq va danmuji (sariq tuzlangan turp) bilan toʻldirilgan kichik gimbap maydalangan kunjut urugʻi sepiladi va soya sousi va xantaldan tayyorlangan sousga botiriladi.
  • Samgak-gimbap (삼각김밥) — Toʻliq maʼnoda „uchburchak gimbap“. Bu xilma yapon onigiriga oʻxshaydi va Janubiy Koreyadagi doʻkonlarda sotiladi.[21]
  • Nude gimpab (누드김밥)— Oddiy gimbapdan farqli o‘laroq, bu taomning masalliqlari ichkarida boʻladi, guruch esa tashqariga chiqib, butun sohani qoplaydi.  U Kaliforniya rulonli sushiga oʻxshaydi, lekin jambon, goʻsht filesi, tuzlangan turp, ismaloq va boshqalar kabi ingrediyentlardan foydalanadi va pishloq yoki sous bilan ham birga tortiladi.
  • Yukhoe gimbap (육회김밥) — Bu nav yapon xom dengiz mahsulotlari makizushiga oʻxshaydi, lekin koreyslarning xom goʻshtli taomi boʻlgan yukhoe — tuzlangan turp, kkaennip va boshoqli piyozdan foydalanadi.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ National Institute of Korean Language. „주요 한식명(200개) 로마자 표기 및 번역(영, 중, 일) 표준안“ (ko) (2014-yil 30-iyul). Qaraldi: 2017-yil 15-fevral.
  2. ↑ 2,0 2,1 Levinson, David. Encyclopedia of Modern Asia: China-India relations to Hyogo. Charles Scribner's Sons, 2002. ISBN 0-684-80617-7. „This process was initiated during the Japanese occupation (1910-1945), when Western food and drink, such as bread, confectionery, and beer, became popular in Korean cities, and a Western-style food processing industry in Korea began. Some Japanese food items were also adopted into Korean cuisine at that time, such as tosirak (the assorted lunch box) and sushi rolled in sheets of seaweed, which was popular in Korea under the name of kimbap.“ 
  3. ↑ Brunner, Anne. Algas/ Algae: Sabores Marinos Para Cocinar/ Marine Flavors for Cooking (es). Editorial HISPANO EUROPEA, 2011. ISBN 978-84-255-1977-2. „En Corea, los gimbaps son derivados de los maki sushis japoneses, pero generalmente estan rellenos de arroz con aceite de sesamo y carne. [In Korea, gimbaps are derived from the Japanese maki sushi, but they are usually stuffed with rice with sesame oil and meat.]“ 
  4. ↑ 국립국어연구원 [National Institute of Korean languages]. {{{title}}} (ko). 학고재 [Hakgojae], 2002 — 479-bet. ISBN 89-85846-97-3. „일본 음식인 김초밥 에서 유래 한 것으로 [(Gimbap is) derived from Japanese norimaki]“ 
  5. ↑ „김밥“ (ko). terms.naver.com. Qaraldi: 2021-yil 4-aprel.
  6. ↑ Alexander, Stian. „UK's new favourite takeaway has been revealed - and it's not what you'd think“. Daily Mirror (2016-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2017-yil 26-fevral.
  7. ↑ Kim, Maesun. Yeoryang Sesigi, Joseon Korea, 1819. 
  8. ↑ 박, 정배. „1819년엔 '福쌈'이라 불려… 이젠 프리미엄 김밥도“ (ko). The Chosun Ilbo (2016-yil 12-oktyabr). Qaraldi: 2017-yil 26-fevral.
  9. ↑ 9,0 9,1 „휴지통“ (ko). The Dong-a Ilbo (1935-yil 14-yanvar). Qaraldi: 2017-yil 26-fevral. „문어 점복에 김밥을 싸먹고 목욕한후 바위등에 누으면 얼화만수——“.
  10. ↑ „노리마키(海苔卷)“ (ko). National Institute of Korean Language. Qaraldi: 2017-yil 27-fevral.
  11. ↑ „Kimbap: Colorful Korean Rolls Fit for a Picnic | Institute of Culinary Education“ (en). www.ice.edu. Qaraldi: 2021-yil 6-mart.
  12. ↑ Brunner, Anne. Algas/ Algae: Sabores Marinos Para Cocinar/ Marine Flavors for Cooking (es). Editorial Hispano Europea, 2011. ISBN 978-84-255-1977-2. „En Corea, los gimbaps son derivados de los maki sushis japoneses, pero generalmente estan rellenos de arroz con aceite de sesamo y carne. [In Korea, gimbaps are derived from the Japanese maki sushi, but they are usually stuffed with rice with sesame oil and meat.]“ 
  13. ↑ 국립국어연구원 [National Institute of Korean languages]. {{{title}}} (ko). 학고재 [Hakgojae], 2002 — 479-bet. ISBN 89-85846-97-3. „일본 음식인 김초밥 에서 유래 한 것으로 [(Gimbap is) derived from Japanese norimaki]“ 
  14. ↑ 日?フ?ズ株式?社 フ?ドジャ?ナリスト 平松洋子「日本から韓?へ?わった食べ物」
  15. ↑ 日本の太?きが由?で、近代以降に韓?でも食べられるようになりました。2005年5月13日 西日本新聞
  16. ↑ Goldberg, Lina. „Asia's 10 greatest street food cities“. CNN (2012-yil 23-mart). Qaraldi: 2012-yil 11-aprel.
  17. ↑ Cho. „Kimbap: Colorful Korean rolls fit for a picnic“. Salon (2021-yil 3-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  18. ↑ Kwak. „Kimbap Recipe“. NYT Cooking (2020-yil 9-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  19. ↑ „gimbap“. Korean Food Foundation. 2015-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 22-aprel.
  20. ↑ „Chungmu-gimbap“ (ko). Doopedia. Doosan Corporation. Qaraldi: 2017-yil 19-may.
  21. ↑ Choi, Hyun-joo. „Republic of convenience stores“. Korea JoongAng Daily (2017-yil 18-may). Qaraldi: 2017-yil 19-may. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gimbap&oldid=5217879" dan olindi