Kontent qismiga oʻtish

Gollandiyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Gollandiyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti

Gollandiyaning Uruzgan viloyatidagi ISAF patruli, 2008-yil 19-avgust
Faol 2003-yil–2021-yil 24-iyun
Davlat Gollandiya
Kimga qaram Gollandiya Mudofaa vazirligi
Tarmoqlar ISAF (2002 - 2014)

Gollandiyaning Afgʻonistondagi  harbiy kontingenti — Niderlandiya qurolli kuchlarining 2002-2003-yillarda tuzilgan boʻlinmasi. 2003-2010-yillarda ISAF kuchlari tarkibida harakat qilgan.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
155 mm oʻziyurar gaubitsa PzH 2000 Gollandiya kontingenti otishmasi (2009-yil 28-fevral)

2002-yil oktabr oyida Yevropa havo kuchlari havo guruhi oltita gollandiyalik F-16 samolyotlarini oʻz ichiga olgan ISAF qoʻshinlariga yordam berish uchun Manas aviabazasiga etib keldi.

Niderlandiya hukumati 2003-yilda Afg‘onistonga qo‘shin yuborgan.

2006-yilning birinchi yarmida Tarinkot shahrida (Uruzgan viloyatining maʼmuriy markazi) „Kamp Holland“ harbiy bazasi qurildi, u Gollandiya ISAF kontingentining asosiy bazasiga aylandi. Gollandiyaning Kobuldagi elchixonasining harbiy kontingenti va xavfsizlik boʻlimidan tashqari, Afgʻonistonda Gollandiya politsiyasi xodimlari (EUPOL-Afgʻoniston dasturida ishtirok etgan) ishlagan.

2007-yil 3-noyabrda Uruzgan viloyatida mina portlashi Gollandiya armiyasining 43-mexanizatsiyalashgan brigadasining Fennek zirhli mashinasini yoʻq qildi va kapral Ronald Groenni oʻldirdi. 2008-yil 7-sentabrda Tarinkot shahridan (Uruzgan viloyatida) 19 km shimolda Gollandiyaning ISAF kontingentining[1] YPR-765A1 piyoda jangovar mashinasi mina va portlovchi qurilmaning portlashi natijasida vayron qilingan. Oddiy askar Jos ten Brinke oʻldirilgan.

2010-yil 1-avgustda Gollandiya ISAF kontingenti Afgʻonistondan olib chiqildi, ammo 2011-yil yanvar oyi oxirida Afgʻoniston politsiyasini tayyorlash uchun 545 nafar instruktor Afgʻonistonga yuborildi[2].

2013-yil 1-avgust holatiga koʻra kontingent 400 nafar harbiy xizmatchidan iborat boʻlgan.

2014-yil 1-sentabr holatiga koʻra kontingent 400 tadan 100 nafar harbiy xizmatchiga kamaytirildi.

2014-yil 28-dekabrda NATO qo‘mondonligi Afg‘onistonda „Bardoshli erkinlik“ operatsiyasi yakunlanganini eʼlon qildi. Biroq, mamlakatda jangovar harakatlar davom etdi va xorijiy qoʻshinlar mamlakatda qoldi — 2015-yil 1-yanvarda boshlangan "Qatʼiy yordam" operatsiyasiga muvofiq NATO qoʻshinlarining umumiy soni (shu jumladan Gollandiya kontingenti) qisqartirildi.

2015-yil 22-iyun kuni Gollandiya fuqarosi[3] Anja de Beer Kobulda o‘g‘irlab ketilgan, biroq 81 kundan keyin u qo‘yib yuborilgan va Gollandiyaning Kobuldagi elchixonasiga qaytib kelgan[4].

2020-yil fevral oyida harbiy kontingentning soni 160 nafar harbiy xizmatchidan iborat bo‘lgan[5].

2021-yil 14-aprelda AQSh prezidenti Jo Bayden 2021-yilning 11-sentabriga qadar bu jarayonni yakunlash bilan 2021-yil may oyida AQSh qo‘shinlarini Afg‘onistondan olib chiqishni boshlash rejalarini eʼlon qildi. Xuddi shu kuni, NATO mamlakatlari tomonidan „yaqin bir necha oy ichida“ qoʻshinlarni olib chiqish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. 2021-yil 24-iyunda Gollandiya qoʻshinlarni evakuatsiya qilish va operatsiyada ishtirok etishni yakunladi.

2021-yil 15-16-avgust kunlari Tolibon kuchlari Kobulni egallab oldi va Gollandiya hukumati mamlakatda qolgan Niderlandiya fuqarolari, chet el fuqarolari va afg‘on qochqinlarini evakuatsiya qilish uchun Afg‘onistonga samolyot jo‘natishga qaror qildi. 2021-yilning 26-avgustiga qadar mamlakatda bo‘lgan 120 nafar Niderlandiya fuqarosi yig‘ilib, avtobusda Kobul xalqaro aeroportiga evakuatsiya qilish uchun olib ketildi, shuningdek, avvalroq Niderlandiya qo‘shinlarida ishlagan, xizmat qilgan, ularga yordam bergan afg‘onlarni evakuatsiya qilish niyati eʼlon qilindi. Biroq 2021-yil 26-avgustda sodir boʻlgan terakt tufayli operatsiyani toʻxtatish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi.

Natijalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gollandiyalik askar Afg‘onistonda Panzerfaust 3 ni o‘qqa tutdi, 2020-yil 30-sentabr. Niderlandiya Qurolli Kuchlarining 100 dan ortiq xodimlari „Qatʼiy yordam“ missiyasida ishtirok etdi.

2010-yil 1-avgustgacha boʻlgan davrda Gollandiya harbiy kontingentining Afgʻonistondagi yoʻqotishlari 25 askar halok boʻldi va 140 kishi yaralandi . Shundan soʻng, yana yoʻqotishlar davom etdi.

Operatsiyada qurolli kuchlar va Gollandiya politsiyasidan tashqari shartnoma asosidagi askarlar ham ishtirok etgan (273 nafar afg‘on tarjimoni[6], Kobuldagi Gollandiya elchixonasi va ikkita harbiy bazaning tashqi atrofini himoya qilgan xususiy harbiy va xavfsizlik kompaniyalari xodimlari. Uruzgan viloyatidagi Gollandiya ISAF kontingenti, shuningdek, boshqa vazifalarni bajaruvchi shaxslar) . Bundan tashqari, Gollandiya razvedka xizmatlari Afgʻoniston hududida yollangan afgʻon agentlaridan foydalangan[7][8].

Shuni taʼkidlash kerakki, xorijiy qoʻshinlar uchun ishlagan afgʻon xizmatchilari ishdan boʻshatilgandan keyin toliblar tominidan aniqlanib, qatl etilgan.

Yuqorida sanab oʻtilgan yoʻqotishlar urushda qatnashish uchun moliyaviy xarajatlar, Afgʻonistondagi Gollandiya kontingentining texnikasi, qurollari va boshqa harbiy mulkidagi yoʻqotishlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olmaydi.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1
  2. ↑ Afganistan // „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 3 (768), mart 2011. str.94
  3. ↑ Janene Pieters. Dutch foreign aid worker kidnapped in Afghanistan // „Netherlands Times“ ot 22 iyunya 2015
  4. ↑ Janene Pieters. Dutch aid worker held hostage in Afghanistan released // „Netherlands Times“ ot 11 sentyabrya 2015
  5. ↑ „Resolute Support Mission: Key Facts and Figures“. 2021-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 6-may.
  6. ↑ „273 tolken hielpen het Nederlandse leger in Afghanistan“. 2021-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-aprel.
  7. ↑ "Dutch business man Ibrahim A. is considering appealing against a Hague court ruling that awarded him 1.2 million euros in compensation for damages incurred while working as a spy for military intelligence service MIVD in Afghanistan in 2006 and 2007"
    Janene Pieters. Former Afghan spy wants more after Dutch court orders €1.2 million payout // „Netherlands Times“ ot 1 sentyabrya 2016
  8. ↑ "Two former employees of Dutch military intelligence service MIVD fear for their lives after decorated soldier Marco Kroon revealed details about a secret operation in Afghanistan to the media, they said to Nieuwsuur. The two former intelligence workers, who are of Afghan origin but have been living in the Netherlands for years, asked to remain anonymous"
    Janene Pieters. Former intelligence workers fear for their lives after soldier’s revelations // „Netherlands Times“ ot 16 aprelya 2018     
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Gollandiyaning_Afgʻonistondagi_harbiy_kontingenti&oldid=4333155" dan olindi