Kontent qismiga oʻtish

HIMARS

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
M142 HIMARS

HIMARS Bornxolmda, Daniya dagi DEFENDER-Europe o'quv mashg'ulotlarida . 24-may 2022-yil
Turi raketa artilleriyasi
Davlat Andoza:Flagifikatsiya
Xizmat tarixi
Ishlatilgan yillari 2005-yildan buyon
Urushlar va toʻqnashuvlar Afgʻonistondagi urushda, Suriyadagi fuqarolar urushida, Iroqdagi fuqarolar urushida, Rossiyaning Ukrainaga kirishida
Ishlab chiqarilish tarixi
Konstruktor Lockheed Martin
Islab chiqarilgan 1996—2000
Islab chiqaruvchi Lockheed Martin, BAE Systems
Islab chiqarilgan yillari 2003-yildan buyon
Tezligi, km/s 85
yoʻl zaxirasi, km 480
Asosiy qurollanishi 6 ta MLRS raketalari MLRS yoki 1 ta ATACMS taktik raketasi
Ekipaj (hisob), odam 3 (operator, haydovchi, ekipaj komandiri)
Patron Guided MLRS, MGM-140 ATACMS va Precision Strike Missile
Kalibr 227 mm
Oʻt ochish tezligi,
oʻt och./daq.		 1, 2, 3, vse 6
Moʻljalga olish uzoqligi, m 2 km dan 300 km gacha
Maksimal
uzoqligi, m
MGM-140 ATACMS uchun 300 km
PrSM uchun 500 km (2023-yildan)

M142 HIMARS (inglizcha: High Mobility Artillery Rocket System)[1] — gʻildirakli shassidagi Amerikaning koʻp uchiruvchi raketa tizimi .

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

M142 HIMARS uch oʻli („besh tonna“) AQSh armiyasining FMTV gʻildirakli shassisi asosida yaratilgan (inglizcha: Family of Medium Tactical Vehicles oilasi — oʻrta taktik transportlar oilasi), oltita MLRS raketasini yoki bitta ATACMS operativ-taktik ballistik raketasini olib yurishi mumkin. HIMARS M270A1 MLRS bilan almashtirilishi mumkin, oʻq-dorilar yukining yarim qismini koʻtarish imkoniyatiga ega.

M142 HIMARS tizimi C-130 samolyotida havoda tashish mumkin va BAE Systems Mobility & Protection Systems (sobiq Armor Holdings, Inc.) tomonidan ishlab chiqarilgan.). Raketa qismi Lockheed Martin tomonidan ishlab chiqarilgan.

M142 HIMARS ning rivojlanishi birinchi marta 1994-yilda maʼlum boʻlgan . 2002-yilda AQSh dengiz piyodalari korpusi AQSh armiyasi bilan 40 ta HIMARS tizimini sotib olishga kelishib oldi. Ularni joylashtirish 2005-yilda boshlangan. 2007-yil iyul oyida Iroqning Al-Anbar viloyatida 14-dengiz polkining 2-batalyonidagi Fox Battery dengiz piyodalari joylashtirilgan. Bu HIMARSni janglarda foydalanilgan birinchi dengiz boʻlinmasi.

2011-yil sentyabr oyida Singapur HIMARSni oʻz armiyasi bilan birga xizmatga qabul qildi. Qoʻshinlar 18 ta HIMARS uchirish moslamasi, 9 ta besh tonnalik FMTV shassisi va XM31 raketalari (GMLRS, Guided MLRS — GPS bilan inertial boshqaruv tizimi bilan jihozlangan), unitar yuqori portlovchi jangovar kallak bilan jihozlangan konteynerlar, shuningdek tegishli yordam va aloqa uskunalarini oldilar. xizmatlar. Ushbu buyurtma M26 raketalarini yoki boshqa turdagi MLRS boshqarilmaydigan raketalarni oʻz ichiga olmaydi.

M142 HIMARS ham yerdan yerga raketalarni uchirish, ham AIM-120 AMRAAM zenit raketalarini uchirish uchun koʻp qirrali raketa sifatida sinovdan oʻtkazildi .

Oʻq-dorilari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Sinov otishni oʻrganish vaqtida almashtiriladigan paketni bir yuk mashinasidan boshqasiga qayta yuklash. Afgʻoniston, 2009-yil 15-fevral
    Sinov otishni oʻrganish vaqtida almashtiriladigan paketni bir yuk mashinasidan boshqasiga qayta yuklash. Afgʻoniston, 2009-yil 15-fevral
  • HIMARS Edinburgdagi Marine Forward Operating Base -da oʻt ochishga tayyorlanmoqda. Afgʻoniston, 2012-yil 26-fevral
    HIMARS Edinburgdagi Marine Forward Operating Base -da oʻt ochishga tayyorlanmoqda. Afgʻoniston, 2012-yil 26-fevral
  • HIMARS Vashington shtatidagi Yakima oʻquv markazida otishma paytida. 2011-yil 24-may
    HIMARS Vashington shtatidagi Yakima oʻquv markazida otishma paytida. 2011-yil 24-may

MLRS va HIMARS uchun ikkita oʻq-dorilar oilasi mavjud:

MFOM

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻq-dorilar MFOM (inglizcha: MLRS Family of Munitions — oʻq-dorilar oilasi MLRS) quyidagi turdagi raketalarni oʻz ichiga oladi:

  • M26 — klasterli kallakli boshqarilmaydigan raketa (M77 subelementlari)
    • M26A1 — klasterli jangovar kallakli (M85 subelementlari) va otish masofasi (ER MLRS) 45 km gacha boʻlgan boshqarilmaydigan raketa;
    • M26A2 — klasterli jangovar kallakli ((kümülatif parchalanish subelementlari M77) va 45 km gacha oʻq otish masofasi (ER MLRS) boʻlgan boshqarilmaydigan raketa;
  • GMLRS M30 (inglizcha: Guided MLRS — boshqariladigan MLRS) — klasterli jangovar kallakli (M85 subelementlari) va 70 km gacha kengaytirilgan otish masofasi (ER MLRS) boʻlgan 240 mm boshqariladigan (inertial + GPS) raketa[2] ;
  • M28 — 227 mm oʻquv raketasi;
    • M28A1 — qisqartirilgan otish masofasiga ega 227 mm oʻquv raketasi;
  • AT-2 — 227 mm klasterli raketa — min.

AFOM

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻq-dorilar oilasi AFOM (inglizcha: Army TACMS Family of Munitions oilasi) ATACMS raketalarining quyidagi turlarini oʻz ichiga oladi:

  • ATACMS Blok I — 950 ta jangovar element uchun klasterli jangovar kallakli, 165 km gacha masofaga va inertial boshqaruv tizimiga ega taktik raketa;
  • ATACMS Block IA — 300 ta jangovar element uchun klasterli jangovar kallakli va GPS qabul qiluvchisi, vertikal yakuniy traektoriyasi[3] va 300 km gacha otish masofasi bilan jihozlangan inertial boshqaruv tizimi (CS) boʻlgan taktik raketa;
  • ATACMS Block IA Unitary — ogʻirligi 500 funt (226,8 kg) boʻlgan yuqori portlovchi kallakka ega boʻlgan taktik raketa, GPS qabul qilish moslamasi bilan jihozlangan inertial boshqaruv tizimi (CS) va 270 km gacha otish masofasi;
  • ATACMS Block II — 13 ta oʻz-oʻzini nishonga oluvchi BAT oʻq-dorilari va 140 km gacha otish masofasiga moʻljallangan klasterli kallakka ega taktik raketa;
  • ATACMS Block IIA — bu 6 ta oʻz-oʻzini nishonga oluvchi BAT oʻq-dorilari (yaxshilangan dizayn) uchun klasterli kallakka ega va 220 km gacha otish masofasiga ega boʻlgan taktik raketa.
  • PrSM (Precision Strike Missile) — 60 dan 499+ kilometrgacha uchadigan istiqbolli taktik raketa[4][5][6]

Tizimning rivojlanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
HIMARS C-17 Globemaster III samolyotiga yuklash paytida

Britaniya armiyasi oʻxshash transport vositasidan bir xil oʻq-dorilarni ishga tushiradigan tizimlarni joylashtirish (Supacat 600 shassisiga oʻrnatilgan bitta MLRS konteyneri) yaratishni rejalashtirmoqda.[7]

Xizmatda

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  •  AQSH — 363 M142 HIMARS 2022-yil holatiga koʻra piyoda hamda dengiz kuchlarida 47ta.[8]
  •  Singapur — 18 M142 HIMARS, 2016-yil holatiga koʻra.[9]
  • BAA bayrogʻi Birlashgan Arab Amirliklari  — 32 M142 HIMARS, 2022-yil holatiga koʻra.[10]
  •  Iordaniya — 12 M142 HIMARS, 2016-yil holatiga koʻra[11] 2012-yil holatiga koʻra 432ta raketa
  • Polsha bayrogʻi Polsha — ~ 500 PU (buyurtma berilgan), 2022-yil holatiga koʻra.
  •  Ruminiya — 18 M142 HIMARS, 2021-yil holatiga koʻra
  • Ukraina bayrogʻi Ukraina  — 12 dona M142 HIMARS GMLRS raketalari bilan 20-iyul 2022-yil holatiga koʻra, yana qoʻshimcha 4dona yetkazib berilishi kutilmoqda, umumiy holda 20 dona yetkazib berish rejalashtirilgan[12]

Jangovar foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil 12-fevraldan 13-fevralga oʻtar kechasi Afgʻoniston janubidagi Hilmand viloyatida boshlangan 2001-yilda Afgʻonistonda jangovar harakatlar boshlanganidan beri ISAFning eng yirik hujumi boʻlgan „Moshtarak“ operatsiyasining ikkinchi kunida HIMARS raketalaridan uchirilgan ikkita Amerika raketasi bir amerikalik raketaga tegdi. Marja shahri yaqinidagi uy 12 tinch aholini oʻldirdi[13]. ISAF hodisa toʻliq tergov qilinguncha HIMARSdan foydalanishni toʻxtatdi. Keyinroq britaniyalik ofitser raketalar nishonga tegganini, nishon Tolibon tomonidan qoʻllangani va tizim qayta ishga tushirilganini aytdi[14]. Maʼlumotlarga koʻra, tinch aholi oʻlimi Tolibon tomonidan tirik qalqonlardan foydalangani sabab boʻlgan. ISAF kuchlari bu joyda tinch aholi borligidan bexabar edi[15].

2018-yilning 7-fevralidan 8-fevralga oʻtar kechasi Suriyaning Dayr-az-Zor provinsiyasidagi Hasham yaqinida yuz bergan toʻqnashuvda xalqaro koalitsiya tarkibiga kiruvchi AQSh harbiy boʻlinmalari raketa va bombali hujumlar uyushtirdi va Suriyaning batalyon guruhiga qarshi HIMARSdan foydalandi. hukumatparast kuchlar[16].

Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil 24-iyun kuni Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishiga qarshilik koʻrsatish jarayonida HIMARSdan foydalanish videosi tarqala boshladi. Videoda tunda ikkita raketadan 6 ta raketa rus qoʻshinlari pozitsiyalariga otilgan[17]

HIMARS Ukraina Qurolli Kuchlari tomonidan front chizigʻi yaqinidagi Rossiya yerlariga, shuningdek, orqada, qoʻmondonlik punktlarida, shtab-kvartiralarda, qurol omborlari va kazarmalarda yuqori aniqlikdagi zarbalar uchun ishlatiladi[18][19][20], qoʻshimcha ravishda, HIMARS logistika va rus qoʻshinlari qoʻmondonligini buzish uchun kuchli qurol edi[21]. Rossiya qoʻmondonlik postlariga hujum qilish uchun Ukraina qoʻshinlari tomonidan HIMARSdan muvaffaqiyatli va samarali foydalanish qayd etilgan[22].

Pentagon maʼlumotlariga koʻra, Ukraina harbiylari qurollarning yuqori aniqligi va katta vayronagarchilik radiusini taʼkidlab, HIMARSni rus qoʻshinlariga qarshi qoʻllash orqali „katta muvaffaqiyat“ga erishdilar[23][20].

14-iyul xolatiga koʻra, Ukraina Qurolli Kuchlari HIMARS va M270 dan artilleriya oʻq-dorilari boʻlgan 20 dan ortiq yirik omborlarni, shuningdek, Rossiya harbiylari tomonidan boshqariladigan hududdagi[24] oldingi chiziqdan 40-80 kilometr) chuqurlikdagi boshqa ob’ektlarni yoʻq qilish uchun foydalandi.[25][26]

Shuningdek

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • M270MLRS
  • TOS-1A „Solntsepyok“
  • 9K51M „Tornado-G“

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ How to pronounce himars in English — YouGlish.
  2. ↑ „США заказали новую ракету для систем залпового огня“. 2012-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-aprel.
  3. ↑ „ATACMS Block IA Unitary // Lockheed Martin, 2011“. 2020-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 25-noyabr.
  4. ↑ „Precision Strike Missile (PrSM)“ (en). Lockheed Martin (2021-yil 22-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 20-iyul.
  5. ↑ Sandboxx News. „The US Army Has An Artillery Problem“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 27-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 20-iyul.
  6. ↑ Caleb Larson. „Lockheed Martin Announces Army's Precision Strike Missile Completes Test“ (en). The National Interest (2021-yil 16-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 20-iyul.
  7. ↑ „Missiles and Fire Support at DSEi 2007“. 2008-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 3-may.
  8. ↑ The Military Balance 2022,p.51,55
  9. ↑ International Institute for Strategic Studies. The Military Balance 2016. London: Taylor&Francis, 2016 — 287-bet. ISBN 9781857438352. 
  10. ↑ The Military Balance 2022,p.374
  11. ↑ International Institute for Strategic Studies. The Military Balance 2016. London: Taylor&Francis, 2016 — 337-bet. ISBN 9781857438352. 
  12. ↑ „US to send four more precision rocket systems to Ukraine“ (en-US) (2022-yil 20-iyul).
  13. ↑ Владимир Скосырев. „Талибы уходят в подполье. НАТО продвигается на юг Афганистана“ (ru). Независимое военное обозрение. Независимая газета (2010-yil 16-fevral). 2010-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-aprel.
  14. ↑ „Operation Moshtarak: missiles that killed civilians 'hit correct target'“. www.telegraph.co.uk. 2022-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 20-aprel.
  15. ↑ „Artillery: It Wasn't Me“. www.strategypage.com. 2022-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 20-aprel.
  16. ↑ „Barbara Starr and Ryan Browne. US-led coalition strikes kill pro-regime forces in Syria // CNN, 08.02.2018“. 2018-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-aprel.
  17. ↑ Brent M. Eastwood. „WATCH: America's HIMARS Rocket System Just Went to War in Ukraine“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 24-iyun). Qaraldi: 2022-yil 25-iyun.
  18. ↑ Stavros Atlamazoglou. „Putin Has a Problem: U.S. HIMARS Are Rocking Russian Forces in Ukraine“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 5-iyul). Qaraldi: 2022-yil 5-iyul.
  19. ↑ „U.S.-supplied HIMARS changing the calculus on Ukraine’s front lines“. Washington Post. Qaraldi: 2022-yil 6-iyul.
  20. ↑ 20,0 20,1 „Пентагон: Украина успешно использует системы HIMARS в Донбассе“ (ru). Радио Азаттык. Qaraldi: 2022-yil 9-iyul.
  21. ↑ Wesley Culp. „Why HIMARS Makes Russian Generals Sweat in Ukraine“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 13-iyul). Qaraldi: 2022-yil 13-iyul.
  22. ↑ „Война в Украине: удары по Одесской области; в непризнанной ДНР предъявили обвинения еще двум британцам - Новости на русском языке“ (ru-RU). BBC News Русская служба. Qaraldi: 2022-yil 2-iyul.
  23. ↑ „Россия не уничтожила ни одной системы HIMARS — генерал Марк Милли“ (ru). The Insider. 2022-yil 21-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-iyul.
  24. ↑ „HIMARS — западные ракетные системы, с помощью которых Украина лишает Россию ключевого преимущества последних месяцев. Может ли российская армия что-то им противопоставить?“ (ru). Meduza. Qaraldi: 2022-yil 14-iyul.
  25. ↑ „HIMARS — западные ракетные системы, с помощью которых Украина лишает Россию ключевого преимущества последних месяцев. Может ли российская армия что-то им противопоставить?“ (ru). Meduza. Qaraldi: 2022-yil 14-iyul.
  26. ↑ Jack Buckby. „HIMARS: The One U.S. Weapon That Scares Russian General in Ukraine?“ (en-US). 19FortyFive (2022-yil 14-iyul). Qaraldi: 2022-yil 14-iyul.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=HIMARS&oldid=3799378" dan olindi