Kontent qismiga oʻtish

Hafiz Vahba

Vikipediya, erkin ensiklopediya

 

Hafiz Vahba
Tavalludi 1889-yil15-iyul
Misr
Vafoti 1967-yil
Italiya, Rim shahri
Fuqaroligi Asli Misrlik, keyinchalik Saudiya Arabistoni fuqaroligini olgan
Kasbi Dastlab misrlik diplomat, keyin Saudiya Arabistonining Buyuk Britaniyadagi elchisi, shuningdek davlat maslahatchisi
Faoliyat yillari 1916-yildan 1967-yillar davomida

Hafiz Vahba (1889-yil 15-iyul — 1967) Misrlik diplomat, keyinchalik Saudiya Arabistonida fuqarolikka qabul qiligan. Fuad Hamza va u Saudiya Arabistonining Fransiyadagi birinchi, Buyuk Britaniyadagi ikkinchisi elchilari boʻlgan[1]. Qolaversa, ular podshoh Abdulaziz davrida davlatning qarorlar qabul qilish jarayonini yaxshilash uchun xizmat qilgan davlat maslahatchilardan edi[2].

Yoshligi va taʼlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vahba 1889-yilda tugʻilgan. U Al Azhar universiteti bitiruvchisi edi[3]. Britaniyaning Misrni bosib olishi paytida Vahba 1919-yilda ingliz qoʻshinlariga qarshi qoʻzgʻolonda ishtirok etganligi sababli Maltaga surgun qilingan[4]. Keyin u Hindistondagi panislomiy Xalifat harakatida ishtirok etdi[5]. Bir qancha vaqt Quvaytda maktab direktori boʻlib ishlagan[6].

Karyerasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vahbaning Saudiya Arabistonidagi birinchi rasmiy vazifasi 1916-yilda shahzoda Faysal ibn Abdulazizga murabbiylik qilish edi[7]. U Abdulaziz Al Saudning Hijozga qarshi kampaniyasining bir qismi edi. U Abdulazizning vakili sifatida ham ishlagan va u tomonidan Misrga yuborilgan[8]. Biroq Vahbaning Misrdagi urinishlari muvaffaqiyatsizlikka uchradi[8]. 1924-yilda Makka qoʻlga kiritilgach, Abdulaziz uni oʻzining boshqa ikki maslahatchisi Abdulloh Sulaymon va Abdulla Al Damlujiy bilan birga Makkaga yubordi. Oʻsha yili Vahba Makkaga fuqarolik hokimi etib tayinlandi va u 1926-yilgacha bu lavozimni egalladi[9]. Shu bilan birga u Saudiya qirollik saroyining sakkiz aʼzolik siyosiy qoʻmitasining bir aʼzosi ham edi[10].

1928-yilda Vahba Hijozdagi taʼlim ishlariga mas’ul boʻlgan maorif boshqarmasi boshligʻi etib tayinlandi[11]. Uning davrida direksiya saudiyalik oʻn toʻrt nafar talabani Qohiradagi Al Azharga oliy taʼlim olish uchun yubordi. Oʻsha yili Vahba qirol Abdulazizga mamlakat daromadiga salbiy taʼsir koʻrsatuvchi ixvonlarning ziyoratchilarga qilgan zoʻravonliklarini nazorat qilish va bartaraf etish uchun organ tuzishni taklif qiladi[12]. Bu organ huquqni amr etish va notoʻgʻri ishlarni man etishni targʻib qilish qoʻmitasining asosini yaratdi[12].

Siyosatdagi faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vahba Saudiya Arabistonining Vatikandagi vakili etib tayinlandi[11]. U 1930-yil 10-noyabrdan[13] 1956-yilgacha[14] va yana 1962-yil 15-noyabrdan 1966-yil 13-iyulgacha Saudiya Arabistonining Birlashgan Qirollikdagi elchilik[15] missiyasiga tayinlangan. 1933-yil 7-noyabrda Saudiya-Amerika shartnomasi AQSh nomidan Buyuk Britaniyadagi Amerika elchisi Robert V. Binghem va Saudiya Arabistoni nomidan Hafiz Vahba tomonidan imzolandi. Vahba 1945-yil 14-fevralda qirol Abdulazizning Franklin D. Ruzvelt bilan uchrashuvida hamrohlik qildi[16]. Saudiya Arabistonining Buyuk Britaniyadagi elchisi sifatidagi birinchi muddati Suvaysh inqirozidan keyin Saudiya Arabistoni va Britaniya oʻrtasidagi diplomatik inqiroz tufayli yakunlandi[15]. 1955-yilda Saudiya Arabistoni va Britaniya oʻrtasidagi munosabatlar Buraymi mojarosi tufayli juda keskinlashganda qirol Saud Vahbadan Ar-Riyodga qaytishni soʻradi.

1959-yil may oyida Vahba Saudiya Arabistoni hukumatining ikki vakilidan biri sifatida Arab Amerika neft kompaniyasi direktori etib tayinlandi[17][18]. Ikkinchisi Abdulloh Tariki edi[17]. Ular kompaniyaning birinchi saudiyalik direktorlari edi[17].

Shaxsiy hayoti va vafoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vahba bir necha marta turmushga chiqdi[19]. Uning bu nikohdagi farzandlaridan biri uzoq muddatli Saudiya Arabistoni Kommunistik partiyasining (CPSA) bosh kotibi boʻlgan Mustafo Vahba edi[19][20]. Hafiz Vahbaning ham bir quvaytlik ayol bilan nikohidan ikki qizi va boshqa nikohidan Ali ismli yana bir oʻgʻli bor edi[19].

Vahba 1967-yilda Rimda vafot etdi[21][22]. Uning turli kitoblari, jumladan , „Arabistonda ellik yil“ (1962) va "Arab kunlari" (1964) kitoblari ham Londonda nashr etilgan[7]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Bernard Lewis. Notes on a Century: Reflections of a Middle East Historian. New York: Penguin Publishing Group, 2012 — 58-bet. ISBN 978-1-101-57523-9. 
  2. ↑ Joseph Kostiner (July 1985). „On Instruments and Their Designers: The Ikhwan of Najd and the Emergence of the Saudi State“. Middle Eastern Studies. 21-jild, № 3. 315-bet. doi:10.1080/00263208508700631.
  3. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named kak
  4. ↑ Alexei Vassiliev. The History of Saudi Arabia. London: Saqi, 2013 — 15,299-bet. ISBN 978-0-86356-779-7. 
  5. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named mfar
  6. ↑ D. van der Meulen. Wells of Ibn Saud. Abingdon; New York: Routledge, 2018 — 195-bet. ISBN 978-1-317-84766-3. 
  7. ↑ 7,0 7,1 C.H.H. Owen „On royal duty: HMS Aurora's report of proceedings 1945“, . The Naval Miscellany Michael Duffy: . Abingdon; London: Routledge, 2020 — 433-bet. ISBN 978-1-00-034082-2.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "R2020" defined multiple times with different content
  8. ↑ 8,0 8,1 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named una
  9. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named R 2020
  10. ↑ Madawi Al Rasheed. A History of Saudi Arabia, 2nd, Cambridge: Cambridge University Press, 2010 — 83-bet. DOI:10.1017/CBO9780511993510. ISBN 978-0-5217-4754-7. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Alexei Vassiliev. The History of Saudi Arabia. London: Saqi, 2013 — 15,299-bet. ISBN 978-0-86356-779-7. Alexei Vassiliev (2013). The History of Saudi Arabia. London: Saqi. pp. 15, 299. ISBN 978-0-86356-779-7.
  12. ↑ 12,0 12,1 Madawi Al Rasheed. A Most Masculine State: Gender, Politics and Religion in Saudi Arabia. Cambridge: Cambridge University Press, 2013 — 59-bet. ISBN 978-0-521-76104-8. 
  13. ↑ „Freedom of Information Act Request“. Foreign and Commonwealth Office. Qaraldi: 25-noyabr 2020-yil.
  14. ↑ „Hafiz Wahba“. National Portrait Gallery. Qaraldi: 9-fevral 2020-yil.
  15. ↑ 15,0 15,1 Roderick Parkes. „Notes on the Main Characters“. Bloomsbury Collections (1966). Qaraldi: 2-yanvar 2021-yil.
  16. ↑ „Charles Claftin sees History in the making“. Acton Beacon (17-avgust 1945-yil), s. 7. Qaraldi: 3-yanvar 2021-yil.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 „Two Sheiks Join Aramco Board; Named to Represent the Government of Saudi Arabia“. The New York Times (22-may 1959-yil).
  18. ↑ William E. Mulligan (May–June 1984). „A Kingdom and a Company“. Aramco World. 25-jild, № 3.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 „عاش مع الطريقي طفولة الكويت، السيد مصطفى حافظ وهبة لـ"إيلاف" : لم يكن الطريقي متعالياً ولا مغروراً، وعلى طاشكندي أن يراجع كلامه!!“ (ar). Elaph (24-iyun 2003-yil). Qaraldi: 7-may 2021-yil.
  20. ↑ Mohammed Turki A. Al Sudairi (2019). „Marx's Arabian Apostles: The Rise and Fall of the Saudi Communist Movement“. Middle East Institute. 73-jild, № 3. 455–456-bet. doi:10.3751/73.3.15.
  21. ↑ „نفته بريطانيا من مصر فعاد إلى لندن سفيرًا للسعودية“ (Arabic) (13-oktabr 2017-yil). Qaraldi: 7-may 2021-yil.
  22. ↑ Nabil Mouline. The Clerics of Islam. Religious Authority and Political Power in Saudi Arabia. New Haven, CT: Yale University Press, 2014 — 110-bet. DOI:10.12987/yale/9780300178906.001.0001. ISBN 9780300178906. 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Media related to Hafiz Wahba at Wikimedia Commons
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Hafiz_Vahba&oldid=3157108" dan olindi