Hashimoto ensefalopatiyasi
Hashimoto ensefalopatiyasi (Xashimoto) juda kam uchraydigan neyroendokrin sindrom boʻlib, Hashimoto tireoditi bilan bogʻliq.
„Ensefalopatiyali Hashimoto kasalligi“ haqidagi birinchi habarlar 1966-yilda Brain etalning Lancet jurnalidagi maqolasida paydo boʻldi. Ehtimol, sindromning oldingi taʼriflari 1949-yilda „ miksedematoz aqldan ozish“ haqidagi xabarlarda paydo boʻlgan.inglizcha: myxoedematous madness). 21-asrning boshiga kelib, adabiyotlarda shunday sindromli 105 dan ortiq bemor tasvirlangan. Bir tadqiqotda tarqalganlik darajasi 100 000 tadan 2 ta deb baholangan.
Xashimoto ensefalopatiyasining alomatlari orasida orientatsiya, titroq, xotira va konsentratsiyaning buzilishi, miyoklonik konvulsiyalar, bosh ogʻrigʻi, tananing yarmining qisman falajlanishi, nutqning buzilishi, umumiy konvulsiyalar, psixoz mavjud.[1][2] EEG 90 % dan ortiq hollarda intervalgacha sekin toʻlqin faolligini koʻrsatadi. Miyaning SPECT skanerlari qaytariladigan diffuz yoki fokal gipoperfuziyani koʻrsatadi[3], garchi bemorda epileptik holat boʻlsa ham, oʻng parietal mintaqa va temporal loblarning giperperfuziyasi qayd etilgan[4].
Barcha bemorlarda miya suyuqligida qalqonsimon bezga qarshi antitelalar qayd etilgan, ammo ularning darajasi klinik holat va kortikosteroidlar taʼsiriga bogʻliq emas. Bemorda qalqonsimon bez funksiyasi normal yoki engil darajada buzilgan boʻlishi mumkin, ehtimol bu holatning notoʻgʻri tashxisiga olib keladi.
Oʻziga xos boʻlmagan alomatlar va kamdan-kam holatlar tufayli sindrom darhol tan olinmaydi: masalan, 1995-yildan 2003-yilgacha davom etgan bir tadqiqotda barcha 20 bemorga dastlab boshqacha tashxis qoʻyilgan. Sindrom birinchi navbatda psixoz bilan namoyon boʻlgan va boshqa alomatlar yumshatilgan boʻlsa, bemor toʻgʻri tashxis qoʻyilishi va steroid terapiyasi buyurilishidan oldin toʻrt oy davomida psixotrop dorilarni qabul qildi, bu uni normal holatga qaytardi. Boshqa holatda, bemorda ikki yil davomida etakchi alomatlar kognitiv pasayish va xatti-harakatlarning ogʻishi bor edi[5].
Beshta holatni koʻrib chiqishda mualliflar SPECT — skanerlash tashxisda hal qiluvchi rol oʻynaganligini taʼkidlaydilar, chunki sindromning namoyon boʻlishi har xil boʻlgan va bemorlarda morfologik testlar natijalari normadan farq qilmagan; SPECT tasvirlari texnologiyaning imkoniyatlarini aks ettiruvchi taqdim etiladi[6].
Koʻpgina bemorlar immunosupressiv dorilar, odatda kortikosteroidlar bilan yaxshilanganligi sababli, bu holat „otoimmun tiroidit bilan bogʻliq boʻlgan steroid-reaktiv ensefalopatiya“ deb ham ataladi (inglizcha: Steroid-responsive encephalopathy associated with autoimmune thyroiditis, SREAT). Kamdan kam hollarda remissiyaga erishish va saqlab qolish uchun immunoglobulin boshqa immunomodulyatsion terapiya qoʻllanadi.
Buzilishning mumkin boʻlgan mexanizmlarini qidirish mavjud. Bir guruh tadqiqotchilar bemorlarning qon zardobida alfa-enolazaga otoantikorlarni aniqlash chastotasining oshishi haqida xabar berishadi (6 kishidan 5 tasida, 25 kishidan 17 tasida). Bir tadqiqot shuni koʻrsatadiki, bemorlarning miya orqa miya suyuqligidan tiroperoksidazaga antikorlar in vitro astrositlar bilan bogʻlanadi. 2008-yildagi kichik bir tadqiqot bemorlarda dimetilargininaza-1 (DDAHI) va aldegid reduktaza-1 (AKR1A1) ga otoimmun reaksiya kuzatildi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Hashimoto's encephalopathy masquerading as acute psychosis // Andoza:Нп3. — DOI:10.1016/j.jocn.2006.10.019. — Andoza:PMID.
- ↑ Gómez-Bernal G.J., Reboreda A., Romero F., Bernal M.M., Gómez F. A Case of Hashimoto's Encephalopathy Manifesting as Psychosis(ingl.) // Prim Care Companion J Clin Psychiatry : journal. — 2007. — Vol. 9, no. 4. — P. 318—319. — Andoza:PMID.
- ↑ Chen P.L., Wang P.Y., Hsu H.Y. Reversible electroencephalographic and single photon emission computed tomography abnormalities in Hashimoto's encephalopathy(ingl.) // J Chin Med Assoc : journal. — 2005. — February (vol. 68, no. 2). — P. 77—81. — Andoza:PMID.
- ↑ Complex partial status epilepticus as a manifestation of Hashimoto's encephalopathy // Andoza:Нп3. — DOI:10.1016/j.seizure.2007.05.018. — Andoza:PMID.
- ↑ Cerebrospinal Immunoglobulin Level Changes and Clinical Response to Treatment of Hashimotoʻs Encephalopathy. Gliebus G, Lippa CF. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2009 Jun 26. [Epub ahead of print] PMID 19561326
- ↑ [Role of brain single photon emission computed tomography in the diagnosis of distinct forms of presentation of hashimotoʻs encephalopathy.] Martín T, Torres A, Gentil A, Cambil T, Castro J. Endocrinol Nutr. 2009 Jul;56 (6):344-7. Spanish. PMID 19695517