Ibn Boqiyya

Abu Tohir Muhammad ibn Muhammad ibn Boqiyya, shuningdek Nasir ud-Davla, Nasih, eng mashhur ismi Ibn Boqiyya buvayhiylar sulolasining davlat arbobi. 973-yildan 977-yilgacha Izz ud-Davlaning vaziri vazifasida ishlagan.

Biografiyasi

Bagʻdod yaqinidagi Avona shahridan boʻlgan Ibn Boqiyya past tabaqadagi oilada tugʻilgan. Shu sababli, uni raqiblari keyinchalik past tabaqadagi davlat arboblarini yuqori lavozimlarga tayinlash uchun yordam berishda gumon qilishgan. Birinchi marta buvayhiylar hukmdori Muizz ud-Davlaning Abbosiylar Iroqini zabt etilishi voqealarida tilga olingan. Tezda yuqori lavozimlarga koʻtarilib, 973-yildan Muizz ud-Davlaning oʻgʻli va vorisi Izz ud-Davlaning (h. 967–978) vaziri vazifasini bajara boshlagan. Biroq Izz ud-Davla va uning Fors hamda Kirmonda hukmronlik qilgan amakivachchasi Adud ud-Davla oʻrtasida asta-sekin dushmanlik paydo boʻlgan. Bu vaziyatda Adud ud-Davlaning qudratini yaxshi bilgan Ibn Boqiyya uning marhamatini qozonishga intilgan.

975-yilda Adud ud-Davla Iroqqa bostirib kirgan. Bu orada Izz ud-Davla Ibn Boqiyyani xiyonatda gumon qilgan. 977-yilda Ahvozda Adud ud-Davladan mag‘lub boʻlgach, Ibn Boqiyyani vazirlikdan olib, ko‘zini ko‘r qilgan. Qonli kurashdan soʻng Adud ud-Davla oxir-oqibat Izz ud-Davlani magʻlub etib, qatl qilishga muvaffaq boʻlgan. Ibn Boqiyya qutqarilgan. Biroq, Adud ud-Davlani haqorat qilgani uchun Bahrom ibn al-Majusiy va boshqa davlat arboblari boshchiligida Adud ud-Davla yuborgan kuchlar tomonidan hibsga olingan. Ibn Boqiyya ko‘p o‘tmay oʻlgunicha oyoq osti qilingan va birinchi marta 983-yilda Adud ad-Davla vafotidan keyin dafn etilgan.

Adabiyotlar

• Bosworth, C. Edmund (2010). "EBN BAQIYA". in Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica, Online Edition. Encyclopædia Iranica Foundation. http://www.iranicaonline.org/articles/ebn-baqiya-mohammad. 
• Donohue, John J.. The Buwayhid Dynasty in Iraq 334 H./945 to 403 H./1012: Shaping Institutions for the Future. Leiden and Boston: Brill, 2003. ISBN 90-04-12860-3. 
• Kennedy, Hugh. The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century, Second, Harlow: Longman, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. 
• Kraemer, Joel L. (1992). "Humanism in the Renaissance of Islam: The Cultural Revival During the Buyid Age". BRILL. ISBN 9789004097360. https://books.google.com/books?id=RKU58ZcXAM8C&q=Ustadh-hurmuz.