Ivaki togʻi
| Ivaki togʻi | |
|---|---|
 | |
| Turi | stratovulqon |
| Joylashuvi |
Aomori prefekturasi, Yaponiya 40°39′12″N 140°18′24″E / 40.65333°N 140.30667°E |
 Yaponiyaning tabiiy xaritasi | |
Ivaki togʻi (yaponcha: 岩木山 Iwaki-san) — Yaponiyaning Toxoku, Aomori prefekturasining gʻarbiy qismida joylashgan stratovulqon. Shakli Fudzi togʻiga oʻxshashligi sababli u Tsugaru Fuji (yaponcha: 津軽富士) va baʼzi hollarda Okufuji (yaponcha: 奥富士) deb ataladi Choʻqqisining umumiy balandligi 1625 metr (5331 fut) boʻlib, u Aomori prefekturasidagi eng baland togʻ hisoblanadi.
Ivaki togʻi alpinist va yozuvchi Kyūya Fukadaning 1964-yildagi kitobida 100 ta mashhur yapon togʻlaridan biri sifatida roʻyxatga kiritilgan[1]. Togʻ va uning atrofi Tsugaru kvazi-milliy bogʻi chegaralarida joylashgan.
Nomlanishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Ivaki" ismining kelib chiqishi haqida turli xil nazariyalar mavjud. Ikki kishi uning nomini Ainu deb hisoblaydi, sababi avvalo, u Ainu soʻzidan kelib chiqqan (xudoning uyi), ikkinchisi, bu ayiucha tosh uchun soʻzning buzilishidan Ainu nomi kelib chiqqan. Yana bir nazariyaga koʻra, Ivaki nomi „tosh qal’a“ 石の城 (yaponcha: ishinoseki) soʻzini anglatgan[2].
Ivaki togʻi deb atalishidan tashqari, togʻning Fuji togʻiga oʻxshashligi boʻlgan konussimon shakli tufayli "Tsugaru Fuji" (yaponcha: 津軽富士) nomi ham keng tarqalgan[3] vaayrim hollarda "Okufuji" (yaponcha: 奥富士 Northern Fuji) [4] nomi bilan ham ataladi. Shuningdek, u nemis tabiatshunosi Wilhelm Gotlieb Tilesius fon Tilenau sharafiga 1805-yilda Adam Iogan fon Krusenstern tomonidan Yerni birinchi marta aylanib oʻtgan vaqtida[5] „Tilesius choʻqqisi“ deb nomlangan, ammo bu nom 1858-yilga kelib Gʻarbliklar orasida qoʻllanilmay qoʻyilgan[6].
Geografik joylashuv va tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]1,625 metr (5,331 ft) lik Ivaki togʻi[7] Aomori prefekturasidagi eng baland choʻqqiga ega va uning balandligi 1,322 metr (4,337 ft) ni tashkil qiladi. Choʻqqisi — markaziy Tsugarudan 18.2 kilometr (11.3 mi) janubiy gʻarbda va markaziy Hirosakidan 14.8 kilometr (9.2 mi) shimoli-gʻarbda joylashgan.
Geologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ivaki togʻi taxminan simmetrik andezitik stratovulqon boʻlib, Tsugaru yarim orolining pastki qismidagi tekisliklardan nisbatan izolyatsiya qilingan holda koʻtarilgan. Uning choʻqqisi kraterining kengligi ikki kilometr boʻlib, gʻarbiy va janubiy yon bagʻirlarida uchta lava gumbazi mavjud. Togʻ tarixiy davrlarda tez-tez faol boʻlgan, Edo davrida kichik va oʻrta darajadagi freatik portlashlar tez-tez yuz bergan. Vulqonning oxirgi marta otilishi 1863-yil 23-martda sodir boʻlgan. Hirosaki universiteti 1981-yildan buyon tog‘da 18 ta teleo‘lchash stansiyasi bo‘lgan rasadxonada izlanishlar oʻtkazib kelmoqda[8].
Ochiq havoda dam olish maskanlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Toqqa chiqish
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1625 metr balandlikdagi Ivaki togʻining choʻqqisiga[9] faqat piyoda yurish orqali chiqish mumkin, ammo yurish yoʻlining uzunligi va davomiyligi tanlangan marshrutga bogʻliq. Ivakiyama Ziyoratgohi (yaponcha: 岩木山神社) hududiga chiqish uchun taxminan toʻrt soat vaqt ketadi[10]. Soʻqmoq ziyoratgoh ichidan, chap tomondagi katta darvoza oldidan boshlanadi. Osonroq va mashhurroq marshrut Tsugaru Ivaki Skyline, pullik yoʻl hisoblanadi. Osmon yoʻli Ivaki togʻining janubi-gʻarbiy tomonidagi Aomori prefekturasining 3-yoʻnalishidan boshlanadi. Yoʻlning oxirida stulli dor yoʻli bor. Dor yoʻli tepasidan togʻ choʻqqisiga chiqish uchun taxminan 30-40 daqiqa vaqt ketadi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ivakiyama Jinja
- Tsugaru kvazi-milliy bogʻi
- Shirakami-Sanchi
- Yaponiyadagi vulqonlar roʻyxati
- Yaponiyadagi togʻlar roʻyxati
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Hyakumeizan, Hiking Japan!“. Japan Gazetteer. 2007-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 27-iyun.
- ↑ „岩木山の紅葉が少しづつ始まってます“. City of Hirosaki (2013-yil 10-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 10-iyul.
- ↑ Davey Young. „Views both old and new of Aomori's Tsugaru“. The Japan Times (2017-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2020-yil 9-iyul.
- ↑ „岩木山“ (ja). Weblio. Qaraldi: 2020-yil 9-iyul.
- ↑ Ivan Fedorovich Kruzenshtern. Voyage Round the World, in the Years 1803, 1804, 1805, & 1806. C. Roworth, 31 December 1813 — 27-bet. Qaraldi: 2020-yil 10-iyul.
- ↑ Alexander von Humboldt. Kosmos: Entwurf einer physischen Weltbeschreibung, Volume 4 (de), Berlin, 1858. Qaraldi: 2020-yil 10-iyul.
- ↑ „Iwaki-san, Japan“. Peakbagger.com. Qaraldi: 2020-yil 10-iyul.
- ↑ „28370 - 283271“. World Organization of Volcano Observatories (1996-yil avgust). 2020-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-oktyabr.
- ↑ "Touring Mapple 2007 (Tohoku region), Simap, 2007 (in Japanese)
- ↑ Rowthorne, C. et al.: „Japan (8th edition)“, Lonely Planet Publications, 2003
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- „Iwakisan: National catalogue of the active volcanoes in Japan“. - Japan Meteorological Agency
- Iwakisan — Smithsonian Institution: Global Volcanism Program