Ixtiyoriddin bin Gʻiyosiddin al-Husayniy

Ixtiyoriddin ibn Gʻiyosiddin al-Husayniy – Alisher Navoiyning zamondoshi. Hayoti haqida maʼlumotlar kam saqlangan. “Kashf uz-zunun”da keltirilishicha, bir muddat Hirot shahrida qozilik qilgan. “Asos ul-iqtibos” asarining muallifi. Bu asar masallar va hikmatli soʻzlar jamlanmasi boʻlib, Navoiyning iltimosi bilan yozilgan.U Oʻrta Osiyolik soʻfiy avliyo va olim. U hozir ham Markaziy Osiyo va dunyoning boshqa hududlarida faoliyat yuritayotgan Maxdumiya so‘fiylik tariqati asoschisi edi.

Hayot va ta'limotlar:

Ixtiyoriddin hozirgi O‘zbekistondagi Buxoro shahrida tug‘ilgan. U qizi Fotima orqali Muhammad payg‘ambarning avlodi bo‘lgan.

Ixtiyoriddin Buxoro va Oʻrta Osiyoning boshqa shaharlarida islom huquqi va ilohiyot ilmini oʻrgangan. U iqtidorli shoir va yozuvchi ham edi.

15-asr boshlarida Ixtiyoriddin maxdumiya soʻfiylik tariqatiga asos solgan. Buyurtmaning ta'limotlari sevgi, rahm-shafqat va boshqalarga xizmat qilish tamoyillariga asoslanadi.

Ixtiyoriddin serqirra adib bo‘lib, so‘fiylik va islom huquqiga oid bir qancha asarlar qoldirgan. Uning eng mashhur asari “Kashf al-haqoiq” (“Haqiqatlarning ochilishi”) boʻlib, u Xudoning tabiati va inson qalbi haqidagi risoladir.

Meros:

Ixtiyoriddin Oʻrta Osiyodagi eng muhim soʻfiy avliyolardan biri sanaladi. Uning ta'limotlari mintaqa madaniyati va ma'naviyatiga katta ta'sir ko'rsatdi.

U asos solgan Maxdumiya so‘fiylik tariqati bugungi kunda ham o‘z faoliyatini davom ettirib, uning O‘rta Osiyo, Janubiy Osiyo va Yaqin Sharqda bo‘limlari mavjud.

Ziyoratgoh:

Ixtiyoriddin ziyoratgohi Buxoro shahrida joylashgan. Ziyoratgoh butun dunyo musulmonlari uchun mashhur ziyoratgoh hisoblanadi.

Ishlari:

Kashf al-Haqoiq (“Haqiqatlarning oshkor etilishi”)

Risola fi’l-tavhid (“Allohning birligi haqida risola”)

“Sharh-i chahar kitob” (“To‘rt kitobga sharh”)

Divon-i Ixtiyoriddin (“Ixtiyoriddin she’rlari to‘plami”)

== Manba ==