Iyo

Iyo 伊予市
Shahar
Gerb
33°45′26.8″N 132°42′13.2″E
Mamlakat	Yaponiya
Hudud	Sikoku
Prefektura	Ehime prefekturasi
Hukumat
• Mer	Kuninori Takechi
Maydon	194.44 km2 (75.07 kv mi)
Aholisi  (2022-yil 31-avgust)	35,888
Iyo

Futami qirgʻogʻidan quyosh botish manzarasi

Gosikihama bogʻidagi mayoq

Iyo (yaponcha: 伊予市 Iyo-si) Yaponiyaning Ehime prefekturasida joylashgan shahar. 2022-yil 31-mart holatiga koʻra, shaharda 16,169 ta xonadonda 35,888 nafar aholi istiqomat qilgan. Shaharning umumiy maydoni 194,44 kvadrat kilometrni (75,07 kvadrat milya) tashkil qiladi.

Geografiyasi

Iyo Ehime markazida, Matsuyamadan taxminan 10 kilometr janubi-gʻarbda joylashgan. Shaharning gʻarbiy qismi, shimolda Gunchudan janubda Futamining Simonadasiga, Dogo tekisligining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan Seto ichki dengiz qirgʻoqlariga tutashadi. Shaharning janubi-sharqiy qismi prefekturadagi togʻlar bagʻrida joylashgan. Ayniqsa Nakayama hududi juda togʻlidir.

Qoʻshni munitsipalitetlar

Ehime prefekturasi

• Shimolda Masaki
• Sharqda Tobe
• Janubda Uchiko va Ozu

Iqlimi

Iyo nam subtropik iqlim shakllangan (Köppen Cfa), yozi issiq va qishi salqin boʻlib, qor yogʻishi bilan ajralib turadi. Iyoda oʻrtacha yillik harorat 15,2 °C. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1770 mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Eng yuqori harorat yanvarda 26,1 °C ni, eng pasti ham yanvarda 4,5 °C ni tashkil qiladi.

Demografiyasi

Yaponiya aholisini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Iyo aholisi 1950-yillardan beri asta-sekin kamayib bormoqda.

Aholining oʻsishi

Yil	Aholi	±%
1920	37 394	—
1930	39 638	+6.0%
1940	39 469	−0.4%
1950	52 614	+33.3%
1960	49 106	−6.7%
1970	42 612	−13.2%
1980	42 843	+0.5%
1990	41 516	−3.1%
2000	40 505	−2.4%
2010	38 022	−6.1%

Tarixi

Iyo avval Iyo provinsiyasi tarkibiga kirgan. Arxeologik ashyolar Iyo hududi Yayoi davridan (miloddan avvalgi 300—250-yillar) yashab kelganligini koʻrsatsa-da, hozirgi Iyo shahrining kelib chiqishi 1635-yil Matsuyama xon hududni, shu jumladan Iyoni Ozu domeniga bergani bilan bogʻliq. Hozirgi Iyoning yuragi – Gunchudagi port, Ozu domenining asosiy savdo portiga aylangan va uning atrofidagi munitsipalitet gullab-yashnagan. Gunchu shahri 1889-yil 15-dekabrda zamonaviy munitsipalitetlar tizimining yaratilishida tashkil etilgan.

1955-yil 1-yanvarda Gunchu shahri Kita-yamasaki, Minami-yamasaki va Minami-iyo qishloqlari bilan birlashtirilib, Iyo shahri tashkil etilgan. 2005-yil 1-aprelda Iyoga Nakayama va Futami shaharlari (ikkalasi ham Iyo tumanida) qoʻshilgan. Maʼmuriy islohot natijasida shahar aholisi 40 000 minggga oshgan. Iyo shahri muhri Futamidagi qizil rangni, Nakayamadagi yashilni va Iyodagi koʻk rangini oʻz ichiga oladi.

Hukumati

Iyo toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 18 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Iyo Ehime prefekturasi assambleyasiga bir aʼzodan hissa qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Ehime 4-okrugi tarkibiga kiradi.

Iqtisodiyoti

Iyo shahrida katsuobusiga ixtisoslashgan oziq-ovqat ishlab chiqaruvchi kompaniyalar Marutomo va Yamakining mahalliy shtab-kvartiralari joylashgan. Yana bu yerda mikan, Nakayama kashtanlari va meva-sabzavotlar kabi mahsulot turlari ishlab chiqariladi. Bundan tashqari, Futamida quyosh botishi bilan bogʻliq bir qator tadbirlar boʻlib oʻtadi.

Transporti

Temir yoʻllari

Sikoku temir yoʻl kompaniyasi – Yosan liniyasi

• Minami-Iyo – Iyo-Yokota – Torinoki – Iyoshi – Mukaibara – Kōnokawa – Iyo-Kaminada – Shimonada – Kushi

Iyotetsu Gunchu liniyasi

• Sinkava – Gunchu - Gunchu porti

Magistral yoʻllari

• Matsuyama avtomagistrali

Taniqli shaxslari

• Masanobu Fukuoka

Havolalar

• Rasmiy sayti (yaponcha)