Jelezin (tuman)
| tuman | |
|---|---|
| Tarkibida | Pavlodar viloyati |
| Maʼmuriy markazi | Jelezinka |
| Asos solingan sanasi | 1938-yil |
| Akim | Nukenov Qayrat Temirshotovich |
| Rasmiy tillar | qozoq |
| Aholi (2010) | 19 389[1] |
| Zichligi | 2,23 kishi./km² |
| Millatlar tarkibi |
Ruslar - 46,15% Qozoqlar - 40,5% Olmonlar - 5,5% Ukrainlar - 3,72% Tatarlar - 0,15% Beloruslar - 0,83% <[1] |
| Dinlar tarkibi | Xristianlar, musulmonlar |
| Maydoni | 7,7 ming km² |
| Vaqt mintaqasi | UTC+6 |
| Telefon kodi | +7 71831 [2] |
| Pochta indeksi | 140400-140410[3] |
| Avtomobil raqami kodi | S, 14 |
| Xaritada | |
 | |
| 53°32′0″N 75°18′0″E / 53.53333°N 75.30000°E | |
Jelezinka tumani — Pavlodar viloyatining tarkibidagi tuman. Jelezinka tumani 1938-yili tashkil topdi. Tuman markazi — Jelezinka qishlogʻi, viloyat markazigacha oraliq masofa (Pavlodar shahrigacha) 188 kilometr.
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuman hududi 7,6 ming km². Shimolida Omsk viloyati bilan, shimoliy-gʻarbida — Novosibirsk viloyati bilan, janubida — Qashir tumani bilan chegaradosh, sharqida — Irtish tumani bilan, ularni Irtish daryosi ajtarib turadi.
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuman iqlimi jiddiy kontinentalli, bahor va yoz oylarida qurgʻoqchilik boʻladi, yogʻingarchilk asosan yoz oylarining oʻrtasida boʻladi, yozda havo harorati juda issiq, qish oylarida esa qahraton sovuq boʻladi, yil boʻyi shamol esib turadi. Yanvar oyining oʻrtacha harorati −18º −19 °C, iyul oyida — +19º +20 °C boʻladi. Yogʻingarchilikning yillik oʻrtacha miqdori — 275,5 mm, ayrim paytda 300 mm-ga etadi.
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1999-yili tuman aholsi — 26,3 ming kishini, 2012-yili — 17,19 ming kishini tashkil qildi. Tuman aholisining oʻratacha zichligi 1999-yili 1 km² 3,45 kishidan, 2012-yili esa 2,23 kishidan toʻgʻri keldi. Tuman aholisining milliy tarkibi (1-yanvar 2012-yil)
- ruslar — 7 937 kishi (46,15 %)
- qozoqlar—6 965 kishi (40,5 %)
- ukrainlar— 640 kishi (3,72 %)
- olmonlar — 946 kishi (5,5 %)
- tatarlar — 254 kishi (0,15 %)
- beloruslar — 143 kishi (0,83 %)
- boshqalar — 312 kishi (1,81 %)
- Umumiy— 17 197 kishi (100,00 %)
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]RSFSR AKJO 1953-yilgi 31-yanvardagi farmoniga binoan Maksim-Gorkiy tumanini kengaytirish natijasida Urlitoʻbeli tumani tashkil topdi. Tuman Oliy Kengash Prezidiumining 1963-yilgi 2-yanvardagi farmoni bilan parchalangan Urlitoʻbeli tumanidan qoʻshib olingan 10 ta qishloq evaziga tashkil topgan.
Ijtimoiy soha
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bilim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tumanda 36 ta bilim beruvchi maktablar va 2 kasbiy litsey-maktabi bor.
Tibbiyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tumanda 2 ta kasalxona va 7 shifokorlik ambulatoriya-shifoxona mahkamalari bor, undagi shifokorlar va oʻrta maxsus tibbiyot hodimlari soni 24 va 108 kishi.
Madaniyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tumanda 16 kutubxona, 9 klublar faoliyat yuritmoqda. 1935-yildan boshlab tumanda gazeta chiqariladi. Badiy hunarning monumentalli yodgorligi Kengash Ittifoqining qahramoni I.V. Babinga atalgan 1965-yilgi haykal va 1920-yilgi I.D. Putinsev boshchiligi bilan V.I. Leninga atalgan bogʻ boʻlib hisoblanadi. Tuman aholisi uchun Jelezinka markaziy tuman kutubxonasi hizmat koʻrsatadi.
Taniqli shaxslar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Kengash Ittifoqining qahramonlari: I. V. Babin, A. S. Kvitkov, I. G Ledovskoy.;
- Ijtimoiy Mehnat qahramonlari: J. K Jusipov., M. I.Trusov.
