Kontent qismiga oʻtish

Kaa

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Kaa
ing. Kaa
Kaa (chapda) kitob uchun illyustratsiyalarda (1895-yil)
Ijodkor: Joseph Rudyard Kipling
Asarlari: Jungli kitobi, Mauli, Mowgli
Jinsi: erkak
Rolni ijro etadi: Scarlett Johansson va Cate Blanchett
Vikiombori Vikiombordagi fayllar

Kaa – Kiplingning „Jungli kitobi“ dan ilon. Kiplingda Kaa – sargʻish rangda va gʻayrioddiy uzun yoʻlbarssimon piton. Kaa dunyodagi eng keksa hayvon ekanligi bilan faxrlanadi[1]. Kitob boʻyicha dramatik asarlar va multfilmlarda koʻpincha boʻgʻma ilon („boʻgʻma ilon Kaa“) sifatida tasvirlangan[2][3].

Tanqidchilarning fikrlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kipling Kaa Mauglining maslahatchisi; J. McMasterga koʻra, u „Uchlik“ ning bir qismi boʻlib, kuchni (Balu), sevgini (Bagira), bilimni (Kaa) ifodalaydi[4]. Disney multfilmida Kaa, aksincha, Maugli uchun „ikkinchi reja“ antagonisti rolini oʻynaydi[5].

Kiplingning oʻzi (juda xavfli, lekin „dono va insonparvar“)[1] va Disney (yovuz mujassamlangan) oʻrtasidagi Kaa yondashuvidagi farq eʼtiborni tortadi. Guptaning fikricha, Kaa kitobdagi eng dahshatli qahramon: oʻrmonda Mauglidan boshqa hamma undan qoʻrqadi; hatto ittifoqdoshlari ham xavfsiz masofani saqlashni afzal koʻradilar. Disney, Guptaning soʻzlariga koʻra, oʻrmonda ustunlik uchun tinimsiz urush epizodlarini tasvirlay olmadi, bu esa Kaaning donoligi hamda shafqatsizligini koʻrsatdi; Disneydagi piton shuning uchun ahmoq yovuz jonzot sifatida namoyon qildi[6].

Roger Sale(ingl.)oʻzb.ning soʻzlariga koʻra, Kaa, boshqa koʻplab hayvonlar qahramonlari kabi, kitobda haqiqiy hayvonlarning stereotipi boʻlgan bir nechta odatlar bilan tavsiflanadi. Shuning uchun bu hayvonlarning xususiyatlari tabiat qonunlariga oʻxshaydi, ularni yaxshilik yoki yomonlik nuqtai nazaridan tasvirlab boʻlmaydi[7].

Kaaning ovi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jungle kitobida Kaa maymunlarni ovlashi tasvirlangan (bu butun kitobdagi ikkita ov sahnasidan biridir)[8]. Kaa qurbonlarini gipnoz qiladi va ularni unga yaqinlashishga majbur qiladi.

Sovet „Maugli“ multseriyalining (Soyuzmultfilm studiyasi) „Maugli. Oʻgʻirlash“ (1968) ikkinchi filmida – „Kaa pitonining ovi“ hikoyasiga asoslangan va Mauglining bandar-loglar tomonidan oʻgʻirlanishi va uning ozod qilinishiga bagʻishlangan. Filmning avjiga chiqqan sahnasida Kaa Mauglini ozod qiladi, maymunlarni gipnoz qiladi va Bagira va Balu Mauglini olib ketishgunicha ularga „yaqinroq keling“ deya buyuradi. Sergey Kuznetsovning fikriga koʻra, bu „butun multiplikatsiya olamidagi oʻlimning eng yorqin tasviri“[9].

Kaaning qoʻshigʻi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kaaning bandar-loglarni ovlashi sahnasida Kipling maymunlarni gipnozlashda Kaa mayin qoʻshiq kuylaganini eslatib oʻtadi. Kitobda gipnoz hayvonlarga taʼsir qiladi, lekin Maugliga emas („Men shunchaki ahmoqona doiralar hosil qiladigan katta ilonni koʻrdim“).

Disney multfilmi uchun qora sehr va gipnoz bilan bogʻlanadigan „Kaa qoʻshigʻi“ yaratilgan[10]. Qoʻshiqda ilonning vishillashiga taqlid qilish uchun alliteratsiya va onomatopeya qoʻllanadi. Multfilmda Kaa Mauglini muvaffaqiyat bilan uyquga elitadi (uning xurragi qoʻshiq ritmiga kiritilgan)[10].

Ismi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jean Perrot(ingl.)oʻzb.ning taʼkidlashicha, Kaa nomi (Balu va Baghira nomlari kabi) Kipling tomonidan qadimgi Misrning „Koʻngli qolgan odamning Ba bilan suhbati“[11] risolasidan olingan. Kiplingning soʻzlariga koʻra, bu nom u tomonidan ilon vishillashining onomatopeyasi sifatida oʻylab topilgan[12].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 Viorica Banciu, Angela Jireghie, and Ionut Erdeli. The Jungle Book: Another Facet of Childhood. // Journal of Advanced Management Science Vol. 1, No. 2, June 2013.
  2. ↑ Greg Metcalf. „Itʼs A Jungle Book Out There, Kid!“: The Sixties in Walt Disney’s „The Jungle Book“. // Studies in Popular Culture, t. 14, № 1 (1991), s. 85-97. (ingl.)
  3. ↑ Kroll J. Ben Kingsley to Voice Bagheera in Disney’s ʻThe Jungle Book’ (angl.) // Variety – New York, Los Angeles, CA: Variety Media, Penske Media Corp., 2014. – ISSN 0042-2738
  4. ↑ McMaster, Juliet. The trinity archetype in the Jungle Books and the Wizard of Oz. // Childrenʼs Literature 20.1 (1992): 90-110.
  5. ↑ Marios Stylianos Zampetis, Andrei Mihai Alexandru, Caroline Jensen. [1] Arxivnaya kopiya ot 10 yanvarya 2015 na Wayback Machine. HIB 3.1.2, 1st Semester, 2013.
  6. ↑ Gupta, Richa. Master of the Jungle: Kiplingʻs Mowgli (Wayback Machine saytida 2019-08-19 sanasida arxivlangan). HWÆTHWUGU: 33.
  7. ↑ Roger Sale. Fairy Tales and After: From Snow White to E. B. White. Harvard University Press, 1979. S. 202. (ingl.)
  8. ↑ Wynn William Yarbrough. Masculinity in Childrenʼs Animal Stories, 1888—1928: A Critical Study of Anthropomorphic Tales by Wilde, Kipling, Potter, Grahame and Milne. McFarland, 2011. S. 130—131. (ingl.)
  9. ↑ Sergey Kuznesov. Uyti iz djungley Arxivnaya kopiya ot 23 yanvarya 2012 na Wayback Machine. – „Iskusstvo kino“, 2004, № 3.
  10. ↑ 10,0 10,1 Puigderajols, Rierola, and Ana Maria. Linguistic Study of the Magic in Disney Lyrics. Universitat de Barcelona, 2001.
  11. ↑ Perrot, Jean. „Bram Stoker, Rudyard Kipling, Oscar Wilde et la Franc-Maconnerie lyrique de l’enfant divin“. // Revue des Sciences Humaines 99 (1992): 183—205. sit. po Childrenʼs Literature Association Quarterly, Volume 19. S. 78.
  12. ↑ Rudyard Kipling. Kiplingʻs list of names in the stories. Author’s Note for the definitive Sussex Edition of Kiplingʻs works (Vol. X11, pages 471—478). (ingl.)

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Booth, Howard J. (red). The Cambridge Companion to Rudyard Kipling. Cambridge University Press, 2011. (ingl.)
  • Nyman, Jopi. Re‐Reading Rudyard Kiplingʻs ʻEnglish’Heroism: Narrating Nation in The Jungle Book. // Orbis litterarum 56.3 (2001): 205—220. (ingl.)
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaa&oldid=5187770" dan olindi