Keng quloqli burama lab
| Keng quloqli burama lab | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Hayvonlar |
| Tip: | Xordalilar |
| Sinf: | Sut emizuvchilar |
| Oila: | Molossidae |
| Urugʻ: | Tadarida |
| Turlari: | Keng quloqli burama lab |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Tadarida teniotis (Rafinesque, 1814) | |
Keng quloqli burama lab (lotincha: Tadarida teniotis) — burama lab oilasiga mansub koʻrshapalaklar turkumi vakili.
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Keng quloqli burama labining uzunligi 81 mm.dan 92 mm gacha, dumi 48 mm.dan 56 mm.gacha, qanotlari uzunligi 57-65 mm, vazni 25 dan 50 g.gacha. Hayvonlarning moʻynasi juda kalta va yumshoq, jigarrang kulrangdan tutunga oʻxshagan tusdan qora ranggacha boʻladi. Uning qorni biroz yorqinroq rangda. Quloqlari, ogʻzi va teri qoplamasi qoradan to qora-kulranggacha. Voyaga yetmaganlarining tusi kattalarga qaraganda yorqinroq tusda ifodalangan. Hayvonlarning hidi lavanda va mushk anbar aralashmasiga oʻxshaydi.
Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turlarning tarqalishi janubiy Yevropani Pireney yarim orolidan Fransiya janubi, Italiya va Bolqon yarim oroli orqali Turkiyaga va u yerdan Arabiston yarim oroligacha qamrab oladi. Bundan tashqari, u Shimoliy Afrikaning Oʻrtayer dengizi sohillarida Marokashdan Misrgacha va Oʻrtayer dengizi qirgʻoqlarida yashaydi.
Rossiya hududida u Shimoliy Kavkazda Kislovodsk yaqinida topildi, buning asosida u mamlakat faunasiga kiritilgan[1]. Togʻli Qorabogʻdan ma’lum boʻlib, u yerdan T Tadarida teniotis cinerea[2] alohida kenja turi Shushidan gavdalantirilgan. Oʻzbekistonda (Buxoro yaqinida), Tojikistonda (Dushanbe, Bobotog tizmasi) va Qirgʻizistonda (Oʻsh shahri yaqinida) bu tur aniqlandi[1]. 1980-yillarning oʻrtalariga kelib Janubiy Qozogʻistonda bor-yoʻgʻi 4 ta topilma bor edi: Pskem daryosining yuqori oqimida bu tur M.N.Korelov tomonidan kulrang boyoʻgʻlining qornida topilgan, bu tur ikki marta Talas Olatau va Qoratov tutashgan joydagi Choʻqpak dovonida tutilgan, shuningdek, Oq-Chimkentdan 100 km shimolda Oq Masjid gʻoridan ham bitta turi topilgan[3]
Koʻrshapalakni birinchi navbatda togʻli landshaftlarda va qirgʻoq qoyalarida uchratish mumkin. Yashash joyining eng baland nuqtasi Fransiya Alp togʻlaridagi Kol-de-Bretoleda 1923 m balandlikda joylashgan. Yozda burama lab koʻrshapalaklari tosh yoriqlarida, gʻorlarda yoki binolardagi tosh yoriqlarida yashaydi. Qishda - gʻorlarda va qoyalarning yoriqlarida uchraydi.
Yashash joyi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Togʻ etaklari va togʻlarning dengiz sathidan 3000 metr balandlikkacha boʻlgan qismlarida qoʻnim topadi.
Soni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Doimo kam boʻlgan. Bobotogʻ tizmasidagi koloniyalari (20-30 tadan, asosan urgʻochilari) bir-biridan 2-3 km uzoqlikdagi masofada joylashadi. Ayrim yillarda umuman uchramaydi. Boshqa hududlarda sanoqli topilmalari qayd etilgan.
Hayot tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oʻzbekistonda yetarlicha oʻrganilmagan. Tunlari faol, ozuqa topish uchun 15-20 km gacha masofani bosib oʻtadi, kunduzi qoyalarning chuqur, tik tushgan yoriqlariga, piramon qoyalar ostiga berkinadi. Aprel-mayda juftlashadi, iyunda bolalaydi. Bolalari iyul-avgustda uchirma boʻladi va keyingi yilda jinsiy voyaga yetadi. Koʻchish va qishlash xususiyatlari noma’lum. Mayda hasharotlar bilan oziqlanadi.
Himoya choralari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ovlashga umuman ruxsat berilmaydi. Ugom-Chotqol milliy tabiat bogʻida muhofaza ostiga olingan. Saqlanib qolgan barcha populyasiyalarini aniqlash, ularning muhofazasini tashkil qilish, areali, soni va yashash tarzini atroflicha oʻrganish lozim[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Млекопитающие фауны СССР. Т. 1. / Под ред. И. И. Соколова. Л.: Наука, 1963. 218 с.
- ↑ Губарев, 1941. Сб. прац. Зоол. Музея Киев, ун-та, Том 1. с. 288.
- ↑ Млекопитающие Казахстана. Алма-Ата: Наука. Том 4. Насекомоядные и Рукокрылые. с. 258.
- ↑ ҚУЛОҚЛИ ҚАТ-ҚАТ ЛАБ (Wayback Machine saytida 2022-08-19 sanasida arxivlangan) Redbook.uz
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Vilfrid Shober, Ekxard Grimmberger. Fledermause Europasni o'ldiring. kennen-bestimmen-schützen. 2. aktualisierte Auflage, Franckh-Kosmos Verlags-GmbH, Shtutgart 1998; Seiten 200-202. ISBN 3-440-07597-4