Kloatsina
Kloatsina yoki Kloakina (lotincha: Cloacina, arxaik lotin tilidan cluo — „tozalayman“, qadimgi yunoncha: κλύζω — „yuvaman“) — Rim dinida, Qadimgi Rim shahar kanalizatsiyasining homiy-maʼbudasi. Taxminlarga koʻra, etrusklardan oʻzlashtirilgan, u rimliklar tomonidan Veneraga tenglashtirilgan va uning hipostazi — Venus Cloacina: Tozalovchi Venera, Venera Kloaki sifatida koʻrilgan. Venera Kloatsina ziyoratgohi Rim forumida, Emilia Bazilikasi ostidan oʻtadigan kanalizatsiya Ulkan Kloakaga quyiladigan joyda joylashgan edi[1][2].
Qadimgi dalillar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Plavtning[3] „Kurkulion“ komediyasida (471-satrlar; Aleksey Artyushkov tarjimasida — „…barcha axlatxonalar maʼbudasining ibodatxonasi…“), Tit Liviyda ("Shahar tashkil topgan kundan boshlab tarix ", III, 48)[4], Katta Pliniyda („Tabiiy tarix“, XV, 119) eslatib oʻtilgan. Pliniy Venera Kloatsina kulti Tit Tatsiy tomonidan asos solingan afsonani aytadi.
Ilk nasroniy yozuvchilari — Avgustin Avreliy („Maʼbud shahri toʻgʻrisida“, IV, 8) va Laktantsiy („Ilohiy farmonlar“, I, 20, 11) uchun hojatxona xudosining mavjudligi butparastlik eʼtiqodlarining asossizligi, yolgʻonligining isbotlardan biridir.
Keyingi madaniyatlarda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zamonaviy davrda Kloatsinaga havolalar koʻpincha hazil yoki evfemizm xarakteriga ega — masalan, Teplyakovning Bolgariyadan kelgan xatlarida (1833):
Shaharning boshqa qismida joylashgan jarlik, qadimgi Varna katakombalariga kirish joyi sifatida aholi tomonidan hurmatga sazovor; hozirda uning tashqi ochilishi maʼbuda Kloatsina qurbongohiga aylantirilgan va shuning uchun bu anʼananing haqiqatligini tekshirishning iloji yoʻq edi.
yoki Lermontovning „Hojatxona qasidasi“da (taxminan 1834-yil) quyidagicha keltirilgan:
Ey, nomaʼlum maʼbudaning badboʻy ibodatxonasi!
Kloatsin haqidagi quyidagi toʻrtlik, hojatxona devoriga yozilgan maʼbudaga kulgili ibodat murojaati Bayronga tegishli:
O Cloacina, Goddess of this place,
Look on thy suppliants with a smiling face.
Soft, yet cohesive let their offerings flow,
Not rashly swift nor insolently slow[5].
Terri Pratchettning Viktoriya davridagi „Hiyla“ romanida Kloatsina qayta-qayta London kanalizatsiyasining „xonimi“, „hukmdori“ deb nomlanadi[6].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Samuel Ball Platner. A Topographical Dictionary of Ancient Rome. — Cambridge University Press, 2015. — p. 128.
- ↑ Письма из Болгарии (Писаны во время кампании 1829 г. Виктором Тепляковым). — М.: Тип. Августа Семена при Мед.-хирург. акад., 1833. — 238 с., 2 л. илл.
- ↑ Plavt. Komedii. Tom I. — M., Iskusstvo, 1987. — Str. 487, primechanie na str. 667.
- ↑ Tit Liviy. Istoriya Rima ot osnovaniya goroda. Tom I. — M., Nauka, 1989. — Str. 156, primechanie na str. 531.
- ↑ Stixotvorniy russkiy perevod imeetsya v knige: Stiven Fray. Press-pape / Perevod Sergeya Ilina. — Fantom Press, 2009.
- ↑ Terri Pratchett. Fint / Perevod Svetlani Lixachyovoy. — M., Izdatelstvo „E“, 2016.