Loyiha boshqaruvi
Loyiha boshqaruvi (ing: Project Management) – bu loyiha maqsadlariga erishish uchun rejalashtirish, tashkillashtirish, boshqarish va nazorat qilish jarayonidir. Bu jarayon vaqt, byudjet va resurslar kabi cheklovlarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi[1]. Odatda bu uch cheklov loyiha boshqaruvi uchburchagi deb yuritiladi. Bunday cheklovlardan toʻgʻri foydalanib loyiha boshqaruvidan foydalanish talab qilinadi. Loyiha boshqaruviga javobgar shaxsh „Loyiha Menejeri“ yoki „Loyiha Boshqaruvchisi“ deb ataladi.
Bosqichlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Loyiha boshqaruvi quyidagi asosiy toʻrt bosqichni oʻz ichiga oladi[2]:
Loyihani Boshlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Loyiha maqsadlari: Loyihaning aniq va oʻlchab boʻladigan maqsadlari belgilanadi.
- Maqsad va koʻlam: Loyihaning asosiy vazifalari va ularning chegaralari aniqlanadi.
Loyihani Rejalash
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Reja tuzish: Loyiha jadvali, byudjeti, zarur resurslar va risklarni boshqarish rejasi ishlab chiqiladi.
- Vazifalar va majburiyatlar: Loyihada kim nima qilishi va qachon bajarilishi kerakligi belgilanadi.
Loyihani Amalga Oshirish
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Vazifalarni bajarish: Loyihani amalga oshirish uchun belgilangan vazifalar bajariladi.
- Resurslar boshqaruvi: Kerakli materiallar, byudjet, va inson resurslari samarali boshqariladi
- Ishlash koʻrsatkichlari: Loyihaning rejalashtirilgan maqsadlari va muddatlariga muvofiq ketayotganligini nazorat qilib boriladi
- Risklarni boshqarish: Loyihada yuzaga kelishi mumkin boʻlgan muammolarni aniqlanadi va bartaraf etiladi.
Loyihani Yakunlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Loyiha topshirish: Loyihaning yakuniy mahsuloti yoki natijasi mijozga topshiriladi.
- Hisobot va tahlil: Loyihaning muvaffaqiyati va kamchiliklari tahlil qilinadi, hisobot tayyorlanadi va kelajakdagi loyihalar uchun yakuniy xulosalar chiqariladi.
Metodologiyalar[3]
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Waterfall (Kaskad):
- Loyihaning har bir bosqichi birin-ketin, oldindan tuzilgan aniq reja boʻyicha amalga oshiriladi.
- Agile (Tezkor):
- Moslashuvchan va iterativ yondashuv boʻlib, tezkor oʻzgarishlarga moslashadi:
- Skram: Agile metodologiyasining bir turi boʻlib, qisqa vaqt ichida aniq vazifalarni bajarish maqsadida foydalaniladi
- Kanban: Ish jarayonini vizuallashtirish metodikasi boʻlib, u jarayonni vizual boshqarish uchun foydalaniladi.
- Moslashuvchan va iterativ yondashuv boʻlib, tezkor oʻzgarishlarga moslashadi:
Loyiha boshqaruvi muvaffaqiyatli loyihalarni amalga oshirish uchun zarur boʻlgan asosiy tamoyillar, vositalar va metodologiyalarni oʻz ichiga oladi. Statistikaga koʻra samarasiz loyiha boshqaruvi sabab oʻrtacha 70% loyihalar yakunlanmaydi yoki umuman amalga oshmaydi[4]. Samarali loyiha boshqaruvi nafaqat loyihaning oʻz vaqtida va byudjet doirasida bajarilishini taʼminlaydi, balki loyiha jamoasining ishini muvofiqlashtirish va resurslarni samarali boshqarish orqali yuqori sifatli natijalarga erishishga yordam beradi.