Marengo jangi
| Marengo jangi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Italiya yurishlari va Fransiyaga qarshi Ikkinchi koalitsiya urushi | |||||||
| Lejeune - Bataille de Marengo.jpg | |||||||
| |||||||
| Raqiblar | |||||||
| Fransiya | Avstriya | ||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||
| Napoleon Bonapart Lyudovik Desaix Lyudovik-Aleksandr Bertier Jan Lannes Fransua Kellerman |
Mishel fon Melas Karl Otto fon Batorkez | ||||||
| Kuchlar | |||||||
| 22,000 askar, 15 toʻp | 30,000 askar 100 toʻp | ||||||
| Yoʻqotishlar | |||||||
| 1,100 halok boʻlgan 3,600 yaralangan 900 asirga tushgan[1][2] |
6,000 halok boʻlgan 8,000 asirga tushgan[1][3] | ||||||
Marengo jangi — 1800-yil 14-iyunda Fransiya respublikasi Birinchi konsuli Napoleon Bonapart boshchiligidagi fransuz qoʻshinlari va Avstriya qoʻshinlari oʻrtasida Italiyaning Pyemont viloyatidagi Alessandriya shahri yaqinida boʻlib oʻtgan jang. Kun oxiriga yaqin fransuzlar general Mishel fon Melasning kutilmagan hujumini yengib, avstriyaliklarni Italiyadan quvib chiqaradilar va Napoleon Bonapartning Birinchi konsul sifatida Parijdagi siyosiy mavqeini mustahkamlaydilar[4].
1800-yil aprel oyi oʻrtalarida Avstriyaning Genuya tomon yurishidan sarosimaga tushgan N. Bonapart may oyining oʻrtalarida shoshilinch ravishda oʻz qoʻshinini Alp togʻlari ustidan olib oʻtadi va 2-iyunda Milanga yetib keldi. 9-iyun kuni Montebello yaqinida Po daryosini kesib oʻtib, Avtrsiya feldmarshali Karl Otto fon Batorkezni magʻlub etib, general Melasning pozitsiyasini kesib oʻtgach, fransuzlar Alessandriyada toʻplangan Avstriya armiyasiga hujum qildi. N. Bonapart shimol va janubga katta kuchlarni yubordi, ammo avstriyaliklar 14-iyun kuni general Lyudovik Aleksandr Bertiyer boshchiligidagi asosiy fransuz armiyasiga qarshi kutilmagan hujumni boshladilar[5].
Dastlab, Marengo qishlogʻi yaqinidagi Fontanon oqimi boʻylab ularning ikkita hujumi qaytarildi va general Jan Lannes fransuz pozistsiyasini mustahkamladi. General Desaixning yordamga yetib kelishi fransuz pozitsiyasini barqarorlashtirgan, chunki 9-yengil piyodalar polki Avstriyaning asosiy armiyasi yurishini kechiktirdi va fransuz armiyasining qolgan qismini Kascina Grossa shimolida toʻplanishiga imkon berdi. Taʼqib etayotgan avstriyalik qoʻshinlar yetib kelganda, mushket va artilleriya boʻlinmasi general Fransua Kellerman boshchiligida avstriyaliklarga zarba berdi, bu Avstriya qoʻshinlarini Alessandriaga tartibsiz holda chekinishga olib keldi. Avstriyaliklar jangda mag;lub etildi, ammo fransuz generali Desaix ham halok boʻldi. Napoelon qoʻshinlarining Marengodagi gʻalabasi fransuzlarning Italiya shimolida mustahkamlanib olishiga imkon berdi[5].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Benoît, p. 122
- ↑ Chandler, David G.. The Campaigns of Napoleon, New York, 1966, ISBN 0-02-523660-1, p. 296, gives: 25 % total casualties.
- ↑ Chandler, David G.. The Campaigns of Napoleon, New York, 1966, ISBN 0-02-523660-1, p. 296, gives: 15 colours, 40 guns, 8,000 captured and 6,000 killed. Asprey, Robert. The Rise of Napoleon Bonaparte, Basic Books, 2001, ISBN 0-465-04881-1, p. 387, gives: 6,000 killed or wounded and another 6,000 captured; 15 flags, 40 cannon.
- ↑ Hollins, Encyclopedia, pp. 605-606
- ↑ 5,0 5,1 Hollins, Encyclopedia, p. 606
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Marengo jangi xaritalar
- Marengo jangi — ikki yuz yillik sharh . Jangning umumiy koʻrinishi, shu jumladan boshlangʻich talabalar uchun qisqacha xulosalar va jiddiyroq oʻquvchilar uchun batafsil tahlil.
- Marengoda Bonapart gvardiyasining magʻlubiyati, 1800 yil.
- Kapitan Koignening xotiralarida Marengo jangi
- Gaspar Cugnac, 1800 yilda qoʻriqxona armiyasining kampaniyasi (Wayback Machine saytida 2020-08-27 sanasida arxivlangan) Archived Fransuzcha skanerlash va OCR tugallandi, faqat 1-jild uchun inglizcha tarjimasi, jang uchun fransuzcha versiyasidan foydalaning.
- Aleks. (Wayback Machine saytida 2018-02-17 sanasida arxivlangan) Berthier, Marengo jangi munosabati (Wayback Machine saytida 2018-02-17 sanasida arxivlangan) Archived
- (in Italian) Marengo muzeyi