Kontent qismiga oʻtish

Martinizm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Martinizm – mistik va ezoterik nasroniylikning yoʻnalishi boʻlib, uning taʼlimoti birinchi odamning ilohiy yerdan tushishini, shuningdek, uning ilohiyga reintegratsiya yoki ruhiy maʼrifat orqali qaytish usulini tasvirlaydi[1][2].

Martinist qurbongohi, Metropol mehmonxonasidagi Martinist-Martinezistlarning avtonom suveren qadimiy ordeni lojalari to'plami.

Mistik anʼana sifatida martinizm dastlab 1740-yilda Fransiyada Martines De Pasqualli tomonidan tashkil etilgan. Keyinchalik uning shogirdlari Lui Klod De Sent-Martin va Jan-Batist Villermoz tomonidan ikki xil shaklda rivojlangan.

Martinizm – bu bir-biridan farq qiladigan ikkita taʼlimotning umumiy nomi, shuningdek, 1886-yilda Ogust Shaboso va Jerar Ankoss tomonidan yaratilgan.

Martinizmning bir nechta urf-odatlarga bunday chalkash boʻlinishi 18-asrda hali mavjud emas edi. Keyinchalik martinism Martines De Pasqualli taʼlimoti va Lui Klod de Sen-Martin taʼlimoti, shuningdek, de Pasqualli tomonidan ilhomlantirilgan Sen-Martin asarlari deb nomlandi[3].

1909-yildan 1916-yilgacha Sankt-Peterburgda rus martinistlarining rasmiy nashriyoti – „Izida“[4] jurnali mavjud boʻlib, u yerda Papus kitoblari tarjima qilingan.

Anʼananing uchta tarmogʻi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Martinizmda uchlik ramzi

Martinizmda uchlik ramzi muhim rol oʻynaydi. Bu ahamiyat Martines De Pasqualisning tanlangan Koenlar ordeni mavjud boʻlgan paytdan boshlab kuzatish mumkin:

Martines de Pasqualli tomonidan saylangan Koenlar ordenining lameni.

"Oldingi darajadagi" birinchi holatimiz " haqida aytib o'tilgan nomzod keyingi darajadagi odamning qulashi haqida tinglaydi. U perpendikulyardan uchburchakka yoki asosiy printsip bilan birlikdan moddiy narsalarning uchligiga o'tadi.

Uchburchakda ifodalangan uchlik ramziyligining ahamiyati Lui Klod de Sen-Martin va Martinistlar Papus ordenida saqlanib qolgan. Martinistlar ordenining muhri Universal Pantaklning ramzi, aylanada teng qirrali xoch va olti burchak bilan birlashtirilgan geksagrammani tashkil etuvchi ikkita uchburchak koinotni tushuntirish uchun Sent – Martin tomonidan ishlab chiqilgan deb ishoniladi[5].

Martinezizm: Martines De Pasqualli va Koen tanlovi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Martines de Pasqualli 1727-yilda Grenoblda tugʻilgan va 1774-yilda San-Domingoda dunyoviy ishlar bilan shugʻullanayotganda vafot etgan. 28 yoshidan boshlab Martines De Pasqualli Fransiyada masonlikning faol aʼzosi boʻlgan. 1765-yilda u Fransiyada muntazam ravishda Mason itoatkorligi vazifasini bajaradigan Koinotning tanlangan Koenlari ritsar-masonlari ordenini taʼsis etdi.

Orden ustavida uch guruh darajalari mavjud boʻlgan. Birinchisi muntazam masonlikning ramziy darajalariga oʻxshash edi. Darajalarning ikkinchi guruhi aslida Mason edi, ammo Pasquallining maxfiy taʼlimotiga oid maslahatlarni oʻz ichiga olgan edi. Darajalarning uchinchi guruhi mutlaqo sehrli boʻlgan: masalan, u butun dunyoda ham, individual shaxs uchun ham yovuzlikka qarshi jinni chiqarishni mashq qilgan.

Pasqualli oʻzining yagona kitobida, „Mavjudotlarning reintegratsiyasi toʻgʻrisida risola“da tanlangan Koenlar ishining asosini tashkil etgan falsafani bayon qilgan. U birinchi navbatda Adam bogʻiga oʻxshatadi va Masihga „tuzatuvchi“ sifatida murojaat qiladi.

Tanlangan Koenning asosiy maqsadi sehrli va mistik invokatsiyalar va teurgik operatsiyalar majmuasi orqali yer yuzidagi hayotda ham baxtli koʻrinishga ega boʻlish edi.

Martines De Pasqualli vafotidan soʻng, tanlangan Koenlar bir muncha vaqt ishlashni davom ettirdilar. Shunga qaramay, boʻlinish XIX asrning birinchi yarmida harakatsiz boʻlgan turli xil ibodatxonalar oʻrtasida boshlandi. Tanlangan Koenlarning asl ordenining bir qismi boʻlgan oxirgi taniqli Koen destini 1868-yilda vafot etdi.

Lui Klod de Sent-Martin

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lui Klod de Sen-Martin 1743-yilda Fransiyaning Amboise shahrida tug'ilgan va 1803-yilda vafot etgan. Dastlab advokat bo'lib ishlagan, keyin Bordoda armiyaga xizmatga kirgan.

Lui Klod de Sent-Martin, "Noma'lum faylasuf".

Sent-Martinning saylangan Koenlarga kirishi 1768-yilda sodir bo'lgan va uning faoliyati kamida olti yil davom etgan. Keyin u ordenning eng yuqori darajasiga — pushti Xochning ritsar darajasiga ko'tarilgan va 1770-yilda Pasqualli kotibi bo'ldi.

1777-yilda, tanlangan Koenlarning tafakkur amaliyotini qabul qilishga roziligini olish uchun muvaffaqiyatsiz urinishdan so'ng, Sent-Martin ordendagi faoliyatini chekladi. 1790-yilda esa uni butunlay to'xtatdi.

Sent-Martin o'z falsafasini "noma'lum faylasuf" taxallusi ostida yozgan bir nechta kitoblarida bayon qildi. Ular orasida:

  • Xatolar va haqiqat to'g'risida (Fransuzchada: Des erreurs et de la vérité) (1786)
  • Istak odami (Fransuzchada: L'Homme de désir) (1790)
  • Yangi odam (Fransuzchada: Le Nouvel Homme) (1792)
  • Timsoh yoki yaxshilik va yomonlik urushi (Fransuzchada: Le crocodile, ou la guerre du Bien et du Mal) (1799)
  • Inson, uning asl tabiati va xizmati
  • Aforizmlar va Maksimlar
  • Ma'naviy inson uchun qo'llanma (FR. Le Ministère de l'homme-esprit) (1802)
  • O'nta Ibodat
  • Qizil Kitob
  • Teosofik Xatlar
  • Xudo, inson va Koinot o'rtasidagi munosabatlarning tabiiy jadvali.

Villermoz va qayta ko'rib chiqilgan Shotlandiya nizomi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jan-Batist Villermoz 1730-yilda Lion shahrida tug'ilgan va 1824-yilda shu yerda vafot etgan. U yigirma yoshida qat'iy itoatkorlik qoidalariga amal qilgan Mason lojasiga tayinlangan. 1767-yilda Villermoz tanlangan Koenlarga tayinlandi, natijada ordenning eng yuqori darajasiga erishdi va Paskualisdan eng asosiy ofitserlardan biri bo'lgan oliy sudya unvonini oldi.

1778-yilda Pasqualli vafotidan keyin sodir bo'lgan tartibdagi kelishmovchilikdan xavotirlanib, Villermoz va yana ikki oliy sudya tanlangan Koenlar ordeni falsafasini o'z ichiga olgan, ammo teurgik amaliyotsiz va Masonik ritsarlar hamda templar nizomini o'z ichiga olgan Overgne provinsiyasining qat'iy itoatkorlik lojalari uchun qo'shimcha darajalar g'oyasini ishlab chiqgan. Ushbu darajalarning tuzilishi quyidagicha:

  1. O'quvchi
  2. Shogird
  3. Usta
  4. Shotlandiyalik usta
  5. Novitskiy
  6. Muqaddas sharah ehsonchisi
  7. Ritsar konfessor
  8. Buyuk ritsar konfessor
  1. Serge Caillet.. La Franc-Maḉonnerie Egyptienne de Memphis-Misraḯm.. ISBN ISBN 2-84454-215-8. 
  2. Артур Эдвард Уэйт. Энциклопедия Масонства. ISBN ISBN 5-9511-0005-4. 
  3. Борис Леман. «Сен-Мартен, Неизвестный Философ как ученик Дома Мартинеса де Паскуалиса». ISBN ISBN 5-94698-048-3. 
  4. Брачев В. С.. Религиозно-мистические кружки и ордена в России. 
  5. Джон Майкл Грир. Энциклопедия Тайных Обществ, — 378-bet. ISBN ISBN 978-5-386-01758-3,.