Mayda gulli oksitropis
| Mayda gulli oksitropis | |
|---|---|
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | O‘simliklar |
| Tip: | Gulli |
| Sinf: | Ikki pallali |
| Oila: | Burchoqdoshlar |
| Urugʻ: | Oxýtropis |
| Turlari: | Mayda gulli oksitropis |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Oxytropis tyttantha (Gontsch.) | |
Mayda gulli oksitropis [1] ( lotincha: Oxytropis tyttantha ) — dukkakdoshlar (Fabaceae) oilasiga mansub ikki pallali oksitropis o‘simliklar turi. Birinchi marta rossiyalik botanik Nikolay Fedorovich Goncharov tomonidan ifodalangan[2][3] .
Tarqalishi va o‘sish joyi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ushbu o‘simlik turi O‘zbekiston janubidagi endemik, Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlaridan topilgan[4]. Hisor tizmasi va Qashqadaryo, Sangardak, To‘palang daryolari havzalarida uchraydi.
Tog‘ning o‘rta va yuqori qismlaridagi toshli va mayda tuproqli yonbag‘irlarda, yuzasi ochilib qolgan qizil tuproqlarda o‘sadi[5].
Botanik tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Quyoshsevar [1] ko‘p yillik mazkur o‘simlikning balandligi 10-12 sm[4][5].
Bu o‘simlikning poyasi yo‘q. Barglari murakkab, oval yoki cho‘zinchoq bo‘lib, 15-25 juft dag‘al gulbargchalardan iborat, keng ovalsimon yoki uzunchoq tuxumsimon shaklda uchraydi[5] .
Uning gulpopuklari deyarli yumaloq yoki tuxumsimon uzunchoq bo‘lib, har birida 10-15 ta gulchalari bor. Gulpopugi kalta, zich, tuxumsimon yoki yumaloq, uzunligi 1,5–2 sm, eni 1–1,5 sm, 10–15 gulli. Kosachasi qo‘ng‘iroq yoki naysimon qo‘ng‘iroq, uzunligi 5 mm, dag‘al yarim yotiq tukli. Dukkagining bandi 2 mm atrofida cho‘zinchoq yashil yoki qo‘ng‘ir tusda,, uzunligi 10–15 mm, tumshuqchasi 2–3 mm uzunlikda, sal egilgan, bigizsimon. Avgust-sentyabr oylarida gullab, mevasi sentyabr oyida yetiladi[6].
Ahamiyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dekorativ o‘simlik sifatida yetishtiriladi[1] .
Muhofaza choralari
[tahrir | manbasini tahrirlash]O‘zbekiston Qizil kitobiga kiritilgan. Maxsus muhofaza choralari ishlab chiqilmagan[1][5] .
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Остролодочник мелкоцветковый - Oxytropis tyttantha - Описание таксона - Плантариум“. 2015-yil 14-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 30-aprel.
- ↑ Oxytropis tyttantha Gontsch. — The Plant List[sayt ishlamaydi]
- ↑ Tropicos | Name - Oxytropis tyttantha Gontsch
- ↑ 4,0 4,1 „Oxytropis tyttantha - ILDIS LegumeWeb“. 2016-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 30-aprel.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 „Архивированная копия“. 2015-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 23-aprel.
- ↑ Redbook.uz. „МАЙДА ГУЛЛИ ОКСИТРОПИС“. 2022-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 13-oktyabr.