Najaf Havzasi

Najaf seminariyasi (arabcha: حوزة النجف), al-Havza al-Ilmiyya (الحوزة العلمية) nomi bilan ham tanilgan, dunyodagi eng qadimgi va eng muhim shia seminariyalaridan (havza) biridir^[1]. U Iroqning Najaf shahridagi Imom Ali ziyoratgohi yaqinida joylashgan, shuningdek, Iroqning Karbalo shahridagi kampusi ham faoliyat yuritadi. Shayx at-Tusiy (hijriy 385/milodiy 995 – 460/1067)^[2] tomonidan tashkil etilgan va 1921-yilda zamonaviy Iroq tashkil etilgandan keyin ham tadqiqot markazi sifatida faoliyatini davom ettirgan^[3]^[4].

2023-yildan boshlab Oyatulloh Ali as-Sistoniy Havza Ilmiyya Najafga rahbarlik qiladi, unga yana ikki oyatulloh – Muhammad Ishoq Al-Fayyod va Bashir an-Najafi qoʻshilgan^[5]. U yerda tahsil olayotgan talabalar soni hozirda kamayib ketgan, 20-asr oʻrtalarida 15-20.000 nafardan, Saddam Husayn repressiv hukmronligi davrida 3000 nafarga, 2014-yilda esa 13000 nafarga kamaygan^[6].

2014-yildan boshlab oʻquv dasturi koʻplab zamonaviy fanlarni, shuningdek, dinlararo va mazhablararo tashabbuslarni oʻz ichiga olgan holda yangilangan^[6].

Tarixi

Shayx at-Tusiy (hijriy 385/milodiy 995 – 460/1067)^[2] taʼlimni davom ettirish uchun Bagʻdodga boradi. 12 yildan soʻng u Bagʻdodni tark etib, diniy ixtiloflar uchun Najafga borishga majbur boʻladi^[7]. U hijriy 430-yilda (milodiy 11-asr) Najafda seminariya tashkil qilgan^[8]. Muassasa 1921-yilda zamonaviy Iroq tashkil etilgunga qadar oʻquv markazi sifatida faoliyat yuritgan. Hijriy 460 (milodiy 1067) yili vafot etgan^[3]^[4].

20-asrning oʻrtalarida Havza „oʻz taʼlim dasturida ulkan oʻzgarishlarga uchragan“^[6] va talabalar soni 15-20.000 kishiga koʻpaygan. Baas partiyasi davridagi repressiya vaqtida talabalar soni 3000 ga qisqardi, chunki shia siyosiy uygʻonishi (Sahva) rejim tomonidan hujumga uchragan va Eron-Iroq urushi tufayli chet ellik talabalarning darsda qatnashishi qiyinlashgan^[6]. 2003-yilda Saddam qulagan paytda Najafda atigi 3000 ga yaqin talaba^[6] va 2000 nafar ulamo faoliyat yuritayotgan boʻlgan^[9]. Keyin ularning soni yana oʻsishni boshladi va 2014-yil holatiga koʻra, Al-Monitor axborot xizmati tomonidan oʻtkazilgan aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra^[6], taʼlim dargohida 13 000 talaba boʻlib, ulardan 50 ga yaqin xorijiy davlatlar – Eron, Hindiston, Tailand, Fransiya, AQSh, Kanada va boshqalardan tashrif buyurgan^[6].

Fanlar

Seminariyada oʻqitiladigan fanlarga quyidagilar kiradi^[10]:

Mantiq (Logika)
Usul al-fiqh (fiqh asoslari)
Fiqh (huquq)
Qur’on tafsiri
Ulum al-Qur’on (Qur’on ilmlari)
Ilm al-Hadis (Anʼanalarni oʻrganish)
Ilm ar-Rijol (roviylar ilmi)
Tarix
Aqoid / Kalom (teologiya)
Lugha (tilshunoslik)
Falsafa (Islom falsafasi)
Irfon (Islom tasavvufi)
Qiyosiy din
Epistemologiya

Yana qarang

Manbalar

↑ „A rare look inside the 'heart of society' for Iraq's Shi'ites“. Reuters (2017-yil 12-oktyabr).
↑ ^2,0 ^2,1 http://www.al-islam.org/fiqh/chap2.html FIQH and FUQAHA – An Introduction to Fiqh (Islamic Jurisprudence) Containing Forty Four Life Sketches of the Great Past Masters, Published by the WORLD FEDERATION OF KHOJA SHIA ITHNAASHERI MUSLIM COMMUNITIES
↑ ^3,0 ^3,1 „Hawza - Advanced Islamic Studies“. Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project. 2011-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan.
↑ ^4,0 ^4,1 Sreeram Chaulia. „Shiites and Democracy“. Mideast Monitor. 2008-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
↑ Marcinkowski, Christoph. Thinking ahead : Shi'ite Islam in Iraq and its seminaries (hawzah 'ilmiyyah). Singapore: S. Rajaratnam School of international Studies, 25 April 2007. Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 Mamouri, Ali. „Najaf's Shiite seminaries enter 21st century“. Al-Monitor (2014-yil 8-aprel). Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.Mamouri, Ali (8 April 2014). „Najaf’s Shiite seminaries enter 21st century“. Al-Monitor. Retrieved 18 July 2023.
↑ Jaffer - XKP, Mulla Asghar Ali M.. FIQH and FUQAHA. CreateSpace Independent Publishing Platform (November 4, 2015), 4 November 2015. ISBN 978-1519106759. (Wayback Machine saytida 2010-12-26 sanasida arxivlangan)
↑ „Part 2: The Fuqaha“. World Federation of Khoja Shia Ithna-Asheri Muslim Communities. 2019-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-mart.
↑ Mamouri, Ali. „The dueling ayatollahs“. Al-Monitor (2018-yil 11-aprel). Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.
↑ „Hawza - Advanced Islamic Studies“. 2011-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan.

Havolalar

Shialarning vakolatli manbalarini tushunishga
Havza Ilmiyya, Qum, Eron
Havza Ilmiyya tadqiqot markazi, Qum, Eron (Wayback Machine saytida 2021-02-11 sanasida arxivlangan)
Imom Husayn universiteti (Howza)
Alqaem instituti
Havza – ilgʻor islomshunoslik

[reuters-1] „A rare look inside the 'heart of society' for Iraq's Shi'ites“. Reuters (2017-yil 12-oktyabr).

[F&F-2] 2,0 ^2,1 http://www.al-islam.org/fiqh/chap2.html FIQH and FUQAHA – An Introduction to Fiqh (Islamic Jurisprudence) Containing Forty Four Life Sketches of the Great Past Masters, Published by the WORLD FEDERATION OF KHOJA SHIA ITHNAASHERI MUSLIM COMMUNITIES

[ai-Hawza-3] 3,0 ^3,1 „Hawza - Advanced Islamic Studies“. Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project. 2011-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan.

[S&D-4] 4,0 ^4,1 Sreeram Chaulia. „Shiites and Democracy“. Mideast Monitor. 2008-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan.

[NTU-5] Marcinkowski, Christoph. Thinking ahead : Shi'ite Islam in Iraq and its seminaries (hawzah 'ilmiyyah). Singapore: S. Rajaratnam School of international Studies, 25 April 2007. Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.

[monitor-enter-2014-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 Mamouri, Ali. „Najaf's Shiite seminaries enter 21st century“. Al-Monitor (2014-yil 8-aprel). Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.Mamouri, Ali (8 April 2014). „Najaf’s Shiite seminaries enter 21st century“. Al-Monitor. Retrieved 18 July 2023.

[7] Jaffer - XKP, Mulla Asghar Ali M.. FIQH and FUQAHA. CreateSpace Independent Publishing Platform (November 4, 2015), 4 November 2015. ISBN 978-1519106759. (Wayback Machine saytida 2010-12-26 sanasida arxivlangan)

[8] „Part 2: The Fuqaha“. World Federation of Khoja Shia Ithna-Asheri Muslim Communities. 2019-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-mart.

[Mamouri-2018-9] Mamouri, Ali. „The dueling ayatollahs“. Al-Monitor (2018-yil 11-aprel). Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.

[10] „Hawza - Advanced Islamic Studies“. 2011-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]