Nazo Tokhi
| Nazo Tokhi | |
|---|---|
| Tavalludi |
1651-yil |
| Vafoti |
1717 (yoshi 65–66), Hotak Empire Kandahar |
| Fuqaroligi | Afgʻoniston |
| Turmush oʻrtogʻi | Salim Khan Hotak |
| Bolalari | Mirwais Hotak |
| Otasi | Malakhai Tokhi |
Nazo Tokhī asli Nazo Ana nomi bilan tanilgan afgʻon shoiri va yozuvchisi, pushtu tilida ijod qilgan ijodkor[1]. XVIII asr boshlarida Qandahor viloyatidagi nufuzli oilada katta boʻlgan[2]. U afgʻon tarixida mard jangchi ayol hamda „Afgʻon xalqining onasi“ sifatida esda qoladi[3][4].
Bolaligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nazo Tokhi taxminan 1651-yilda Afgʻonistonning Qandahor viloyatidagi Thazi yaqinidagi Spozhmayiz Gul qishlogʻida kuchli va badavlat pushtun oilasida tugʻilgan. Uning otasi Sultan Malakhai Tokhi pushtun qabilasining taniqli boshligʻi va Ghazni viloyatining gubernatori boʻlgan[5]. U Karamxonning oʻgʻli Salimxon Hotak bilan turmush qurgan[6]. Hotak sulolasining mashhur afgʻon hukmdori Mirvays Hotak uning oʻgʻli, Mahmud Hotak va Husayn Hotak esa uning nabiralari edi[7].
Nazoning otasi uning taʼlim va tarbiyasiga katta eʼtibor berib, Qandahordagi ilmli kishilarni unga har tomonlama taʼlim berishga undagan. U asosan, „Afgʻon xalqining onasi“ sifatida eʼtirof etilib, sheʼriyati va Pashtunvali kodeksini kuchli qoʻllab-quvvatlanishida bosh-qosh boʻlgani tufayli oʻz xalqida hurmat qozondi[8]. Nazo Ghilji va Sadozay qabilalari oʻrtasidagi nizolarni chet ellik Fors Safaviy hukmdorlariga qarshi ittifoq tuzishga undashga chaqirdi. Uning afgʻon madaniyatiga qoʻshgan adabiy xizmatlari bugungi kunda ham yuksak qadrlanadi.
Oʻlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nazo Ana 1717-yilda, taxminan 66 yoshida, oʻgʻli Mirvays vafotidan ikki yil oʻtib vafot etgan. Oʻlimidan soʻng uning faoliyatini Afgʻoniston amiri Ahmadshoh Durroniyning onasi Zargʻuna Ana oʻz zimmasiga oldi.
Eʼtirof etilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nazo Tokhi afgʻonlar orasida qahramon ayol sifatida eʼzozlanadi. Uning xotirasini abadiylashtirish maqsadida turli afgʻon maktablari va boshqa taʼlim muassasalariga shoiraning nomi berilgan[9][10][11].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Tokhi
- Mayvandlik Malalai
- Xotak sulolasi
- Pushtu adabiyoti va sheʼriyati
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Anjuman-i Tārīkh-i Afghānistān. Afghanistan, Volumes 20-22. Historical Society of Afghanistan, 1967 — 53-bet. ISBN 0-7787-9335-4. Qaraldi: 2010-yil 22-avgust.
- ↑ „Mirwais Neeka“. www.beepworld.de. Qaraldi: 2018-yil 11-yanvar.
- ↑ „Tribal Law of Pashtunwali and Women's Legislative Authority“. Harvard University (2003). Qaraldi: 2010-yil 30-sentyabr.
- ↑ Hōtak, Muḥammad. Pat̲a k̲h̲azana. United States: University Press of America, 1997 — 30-bet. ISBN 9780761802655. Qaraldi: 2010-yil 27-sentyabr.
- ↑ Anjuman-i Tārīkh-i Afghānistān. The Kingdom of Afghanistan: A Historical Sketch. BiblioBazaar, LLC, 2009 — 36-bet. ISBN 9781115584029. Qaraldi: 2010-yil 22-avgust.
- ↑ Hōtak, Muḥammad. Pat̲a k̲h̲azana. United States: University Press of America, 1997 — 30-bet. ISBN 9780761802655. Qaraldi: 2010-yil 27-sentyabr. Hōtak, Muḥammad; ʻAbd al-Ḥayy Ḥabībī; Khushal Habibi (1997). Pat̲a k̲h̲azana. United States: University Press of America. p. 30. ISBN 9780761802655. Retrieved 2010-09-27.
- ↑ „Nazo Anaa“. Afghanan Dot Net. 2010-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 30-sentyabr.
- ↑ „Tribal Law of Pashtunwali and Women's Legislative Authority“. Harvard University (2003). Qaraldi: 2010-yil 30-sentyabr.„Tribal Law of Pashtunwali and Womenʼs Legislative Authority“ (PDF). Harvard University. 2003. Retrieved 2010-09-30.
- ↑ „Nazo Ana Primary School in Afghanistan“. 2012-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 30-sentyabr.
- ↑ „Nazo Ana High School for girls in Kandahar, Afghanistan“. 2016-yil 13-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 11-yanvar.
- ↑ „Blog – afghanistanwomencouncil.org“. www.afghanistanwomencouncil.org. 2010-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 11-yanvar.