Nicaea metropolisi

Ayasofya Iznik 903

Nicasea metropolisi Bithynia — hozirgi Turkiyaning Iznik provinsiyasidagi Nikey shahrida joylashgan Konstantinopol Patriarxiyasining cherkov viloyati (IV asr oʻrtalaridan metropolitan yepiskopligi) edi. Vizantiya poytaxti Konstantinopolga yaqinligi darajadaligi sababli, 325 va 787-yillarda ikkita Ekumenik Kengashning joylashuvi tufayli obroʻli koʻrinishda boʻlganligi uchun Nikea metropoliten 1331-yilda Usmonli turklari tomonidan bosib olinmagunga qadar muhim boʻlib qoldi. Shundan soʻng yeparxiyadagi nasroniylik elementi yunon aholisining qochib ketishi va qolgan qismining islomlashuvi bilan tez kamayib ketadi. Natijada, yeparxiya qarorgohi Ciusga koʻchirilib yuborildi. Metropoliya 1920-yillarning boshlarida Gretsiya va Turkiya oʻrtasida aholi almashinuvi sodir boʻlgunga qadar juda ham faol boʻlgan. U Konstantinopol Patriarxiyasining titulli koʻrinishi boʻlib qolmoqda, shuningdek, XV asr oʻrtalaridan boshlab Rim-katolik cherkovining titulli arxiyepiskopi boʻlib qolmoqda deyiladi, maʼlumotlarga koʻra.

Tarixi

Nicaea Late Antiquity davrda muhim va gullab-yashnagan shahar boʻlgan va buning natijasida uning mahalliy cherkovi ham gullab-yashnab, chiroyli koʻnishda boʻlgan. Birinchi Ekumenik Kengash 325-yilda shaharda boʻlib oʻtdi va imperator Valens (364-378 yillar hukmronligi) davrida mahalliy taxt oʻzining qoʻshnisi va raqibi Nikomediya vakolatidan chiqarildi va alohida metropol maqomiga koʻtarildi. Beshinchi asrda Nikomedia yurisdiktsiyasidan uchta, keyinroq esa oltita suffraganni oladi. 787-yilda u yerda Vizantiya ikonoklazmining birinchi davrini yakunlagan ikkinchi Ekumenik Kengash (Yettinchi) boʻlib oʻtdi. Notitiae Episcopatuum’da VIII — XV asrlarda Nicaea doimiy ravishda Konstantinopol Patriarxiyasiga boʻysunadigan metropoliyada sakkizinchi oʻrinni egallab qoladi.

Kichik Osiyodagi yunon pravoslav metropollari, taxminan, 1880-yillarda.

Shunga qaramay, Nicaeaning oʻzida nasroniy elementining kamligi natijasida metropolning oʻrni yaqin atrofdagi Cius portiga koʻchiriladi, shundan soʻng uning mahalliy arxiyepiskopligi tugatildi. Oʻtkazish sanasi nomaʼlumligicha qoladi yaʼni maʼlum qilinmagan, ammo XIV asrning oxirlarida boʻlishi mumkin, deya taxmin qilinadi Mahalliy Dormition cherkovi (yoki Theotokos Pazariotissa, maʼlum boʻlishicha) hech boʻlmaganda 1692-yilda taʼmirlanganidan beri metropol boʻlib xizmat qilgan.

Bu davrda pravoslav (nafaqat yunon) aholisining umumiy demografik koʻtarilishi natijasida metropoliya soʻnggi Usmonli davrida jonlanishni boshdan kechirdi. XX asrning boshlariga kelib, u 26 ta cherkovni, jumladan, yunon tilida soʻzlashuvchi, arman va turkiyzabon xristianlarni oʻz ichiga olgan edi. Patriarxiyaning Birinchi jahon urushidan oldingi (har doim ham ishonchli emas) aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, metropol 33 470 kishini qamrab olgan deya taxminga asoslangan soʻzlar mavjud edi.

Havolalar

• Foss, Clive (1991). "Nicaea". in Kazhdan, Alexander. Oxford Dictionary of Byzantium. London and New York: Oxford University Press. 1463–1464 b. ISBN 978-0-19-504652-6. 
• Moustakas, Konstantinos (2003). "Νικαίας Μητρόπολις (Οθωμανική Περίοδος)" (Greek). Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor. Foundation of the Hellenic World. http://www.ehw.gr/l.aspx?id=5527. 
• Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 3: West, Northwest, and Central Asia Minor and the Orient Nesbitt: . Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1996. ISBN 0-88402-250-1.