Nikolay Rogdayev
| Nikolay Rogdayev | |
|---|---|
| Tavalludi |
1880-yil |
| Vafoti |
1934-yil Toshkent |
| Fuqaroligi |
 Rossiya imperiyasi  SSSR |
| Kasbi | siyosatchi |
Nikolay Ignatyevich Rogdayev, variantlari Muzil, Muzil-Rogdayev (1880-yil, Shilkino, Klinskiy tumani, Moskva guberniyasi[1] – 1934-yil, Toshkent) – rus anarxizm harakati yetakchisi.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nikolay Ignatyevich millati chex. Oliy maʼlumotli boʻlgan[1]. 1890-yillarning oxiridan boshlab inqilobiy harakatda qatnashgan. Dastlab Sotsialistik inqilobiy partiyaga yaqin edi, ammo 1902-yilda chet elga ketdi va anarxistlar safiga qoʻshildi. Chet eldagi birinchi rus anarxizm tashkilotlarining aʼzosi boʻldi. 1905–1907-yillarda Kiyev va Yekaterinoslavda anarxizm-kommunistik guruhlar tashkilotchilaridan biri boʻldi. Rogdayev 1907-yilda Amsterdamda boʻlib oʻtgan Xalqaro anarxistlar kongressida qatnashib, Rossiyadagi anarxistik harakat va kasaba uyushmalari haqida maʼruzalar qildi. 1908-yil iyuldan Jenevada shu nomdagi anarxist-kommunistlar guruhining markaziy organi boʻlgan „Burevestnik“ ijtimoiy-siyosiy gazetasining bosh muharriri boʻlib faoliyat olib bordi. Bu 1900-yillarda Rossiya imperiyasidagi eng mashhur anarxistik nashr boʻlib, adadi 5 ming nusxagacha yetdi. Rogdayev 1910-yillarning boshlarida A. A. Karelinning anarxizm-tasavvufiga qarshi chiqdi. Aynan Rogdayev fitna usullari va tasavvufiy marosimlarning kombinatsiyasini bildiruvchi „karelinshina“ iborasini yaratgan.
Rogdayev 1914-yilda Davlat Dumasining sobiq deputati, politsiya bilan hamkorlik qilgan Zaxar Virovoyning provokatsiyasi qurboni boʻldi. Politsiya xabarchisi V. L. Burtsev anarxistlar orasida provokatsiya haqida maʼlumot oldi. Biroq, zukko taktik harakatlar natijasida Virovoy bir-birlarini xiyonat qilishda gumon qila boshlagan anarxist-kommunistlar guruhini magʻlub etdi[2]. Natijada, shubha Virovoyga emas, balki Rogdayevga tushdi[3].
Nikolay Ignatyevich 1917-yilda Rossiyaga qaytib kelib, bolsheviklar safiga qoʻshilgan va propaganda bilan shugʻullangan. Turkistonda sovet tashviqotiga rahbarlik qilgan[4]. 1923-yildan Moskvadagi P. A. Kropotkin muzeyida xodim boʻlib ishlagan. Nikolay 1927-yilda Borovoy va boshqa taniqli anarxistlar (ular orasida Aleksandr Atabekyan, Nikolay Lebedev, Vladimir Barmash, German Asqarov va Lidiya Gogeliya) bilan birga Sacco va Vanzettining qatl etilishiga ommaviy norozilik bildirdi[5].
1929-yil bahor va yoz oylarida Moskvada Borovoy tarafdorlari, jumladan A. Andreyev, V. Barmash, F. Getssi va boshqalar OGPU tomonidan hibsga olindi. Rogdayev 1929-yil may oyida hibsga olindi. Keyinroq Toshkentga surgun qilindi va Surgunda vafot etdi. U miyasiga qon quyilib, koʻchada yiqilgan va vafot etgan,
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Жертвы политического террора в СССР“. 2015-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-may.
- ↑ „Центр генеалогических исследований - поиск родственников и предков по фамилии“. rosgenea.ru. Qaraldi: 2023-yil 18-noyabr.
- ↑ Koshel P. Istoriya siska v Rossii
- ↑ „От революции к тоталитаризму - Воспоминания о ГУЛАГе и их авторы“ (ru-RU). Qaraldi: 2023-yil 18-noyabr.
- ↑ „Эпилог / Русские анархисты. 1905—1917“. 2013-yil 1-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 3-may.