Oʻzbekistondagi turklar
| Oʻzbekistondagi turklar | |
|---|---|
| Hozirgi joylashuv areali va aholi soni | |
|
Jami: 15,000-38,000[1][2][3][4][5] | |
| Til | oʻzbek, turk. |
| Dini | sunniy islom |
| Kelib chiqishi | turkiy xalqlar |
Oʻzbekistondagi turklar — Oʻzbekiston Respublikasining hududida yashaydigan etnik turk millati.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Usmonli migratsiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sovet Ittifoqining 1926-yildagi birinchi Butunittifoq aholini roʻyxatga olishida Sovet Ittifoqida 8570 ta turk yashaganligi qayd etilgan. Aholini roʻyxatga olishda turk millatiga mansub shaxslar endi alohida roʻyxatga olinmagan, Oʻzbekistonda istiqomat qilganlar yo oʻzbek jamiyatiga qabul qilingan yoki mamlakatni tark etgan deb taxmin qilinadi[6].
Mesxetin turklar migratsiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Sovet Ittifoqi maʼlumotiga binoan Oʻzbekistondagi turklar roʻyxati. | |||||||
| Yil | Aholi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1939[7] | 474 | ||||||
| 1959[8] | 21,269 | ||||||
| 1970[9] | 46,398 | ||||||
| 1979[10] | 48,726 | ||||||
| 1989[11] | 106,302 | ||||||
Ikkinchi Jahon urushi paytida Sovet Ittifoqi Turkiyaga qarshi bosim kampaniyasini boshlashga tayyorlangan. Oʻsha paytda tashqi ishlar vaziri boʻlgan Vyacheslav Molotov Turkiyaning Moskvadagi elchisiga Turkiyaning Onadoʻlining uchta viloyatini (Kars, Ardahan va Artvin) taslim boʻlishini talab qildi[12]. Shunday qilib, Turkiyaga qarshi urush muqarrar boʻlib qoldi va Iosif Stalin turk-gruziya chegarasi yaqinidagi Mesxetiyada joylashgan strategik turk aholisini tozalashni xohladi, chunki rus-turk urushlari paytida mintaqadagi turklar Usmonli imperiyasiga sodiq edilar. Shuning uchun ular Sovetlarga qarshi turishlari mumkin boʻladi[12][13]. 1944-yilda mesxetin turklar Gurjistonning Mesxeti shahridan zoʻrlik bilan chiqarib yuborildi va Turkiya chegarasida qarindoshlari bilan hamkorlikda kontrabanda, banditizm va josuslikda ayblandi[14]. Oʻsha paytda millatchilik siyosati: „Gruziya uchun Gruziya“ shiori va mesxetiya turklari „tegishli boʻlgan joylar“ ga yuborilishi kerak edi[15][16]. Ular asosan Oʻzbekistonga deportatsiya qilingan[17][15].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Council of Europe 2006, 23.
- ↑ Aydıngün et al. 2006, 13.
- ↑ Blacklock 2005, 8.
- ↑ Al Jazeera. „Ahıska Türklerinin 70 yıllık sürgünü“. Al Jazeera (2014). 2020-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-iyul.
- ↑ Council of Europe 2007, 130.
- ↑ Akiner 1983, 381.
- ↑ Демоскоп Weekly. „Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по республикам СССР“. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ Демоскоп Weekly. „Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по республикам СССР“. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ Демоскоп Weekly. „Всесоюзная перепись населения 1970 года. Национальный состав населения по республикам СССР“. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ Демоскоп Weekly. „Всесоюзная перепись населения 1979 года. Национальный состав населения по республикам СССР“. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ Демоскоп Weekly. „Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР“. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ 12,0 12,1 Bennigsen & Broxup 1983, 30.
- ↑ Aydıngün 2002, 50.
- ↑ Tomlinson 2005, 107.
- ↑ 15,0 15,1 Kurbanov & Kurbanov 1995, 237.
- ↑ Cornell 2001, 183.
- ↑ Minority Rights Group International. „Meskhetian Turks“. 2009-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 2-iyun.