Oi u luzi chervona kalyna
| „Oi u luzi chervona kalyna“ | |
|---|---|
 Qo'shiq so'zlarining 1922-yilda chop qilingan versiyasi | |
| qoʻshigʻi | |
| Til | Ukrain |
| Chiqarilgan sanasi | 1914-yil |
| Janr | Vatanparvarlik |
| Matn muallif(lar)i | Stepan Charnetsky |
Oi u luzi chervona kalyna (ukraincha: Ой у лузі червона калина - Oi u luzi chervona kalyna, O'zbekcha: Oh, oʻtloqdagi qizil viburnum) — Bogdan Xmelnitskiy davridagi Ukraina vatanparvarlik marshi, birinchi marta 1875-yilda Vladimir Antonovich va Mixaylo Draxomanov tomonidan kuylangan[2][3][4]. 1914-yilda bastakor Stepan Charnetskiy tomonidan milliy gʻurur va xotira kuniga bagʻishlangan zamonaviy versiyasi yozib chiqiladi. Birinchi jahon urushidagi Sich Riflemen harakati, keyinchalik esa Ukraina mustaqillik urushining Ukraina xalq armiyasi va Ikkinchi jahon urushi davridagi Ukraina qoʻzgʻolonchilar armiyasi tomonidan milliy qoʻshiq sifatida qabul qilingan edi. Ushbu qoʻshiqning koʻplab versiyalari va coverlari mavjud.
Qoʻshiqdagi qizil viburnum (ukrain tilida kalyna) — toʻrt-besh metr balandlikda oʻsadigan bargli, butasimon oʻsimlik boʻlib, u butun Ukrain xalqining folklorida foydalaniladigan eng mashhur obyekt hisoblanadi.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qoʻshiq Ukraina xalqining mustaqillikka intilishi bilan bogʻliqligi tufayli, Ukraina Sovet Respublikasi mavjud boʻlgan davrda (1919-1991) qoʻshiqni kuylash taqiqlangan edi. Shunga qaramay, uni Ukraina vatanparvarlari qonunga boʻysunmay kuylab kelishadi. U davrda kimda kim bu qoʻshiqni aytgan boʻlsa, qamoqqa tashlangan, kaltaklangan va hatto surgun qilinadi[5].
2022 yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
2022-yilning mart oyida qo‘shiqning birinchi misrasini kuylagan Ukrainaning BoomBox guruhining aʼzosi Andriy Khlyvnyukning ijrosi aks etgan Instagram videosi qilinganida soʻng qo‘shiq xalqaro eʼtiborni qozonadi va butun dunyo bo‘ylab turli sanʼatkorlar tomonidan remiks qilinadi. Valentina Kuzik yaratilayotgan yangi versiyasidagi oʻzgarishlarni yuksak eʼtirof etib oʻtgan edi[6][7].
24-fevralda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi boshlangan vaqtda BoomBox AQShda gastrol safarida edi. Bosqinga javoban, Andriy Khlyvnyuk qurolli kuchlarga qoʻshilish maqsadida Ukrainaga qaytish uchun konsert muddatini qisqartirdi. U Ukrainaning Kiev shahridagi Sofiya maydoni yaqinida harbiy kiyimlarni kiyib olgan holda videoni yozib oladi va 27-fevral kuni Instagram’dagi akkauntiga yuklaydi va u yerda virus kabi tez tarqalib ommalashib ketadi.
Xlyvnyukning remiks qilgan birinchi sanʼatchi mart oyining boshida janubiy afrikalik musiqachi The Kiffness boʻlgan edi.[8] Oʻsha oyning oxirida ukrainalik muz raqqosalari Oleksandra Nazarova va Maksym Nikitin 2022 yilgi figurali uchish boʻyicha jahon chempionatida Rossiyaning bosqinchiligiga norozilik belgisi sifatida qoʻshiqni ijro etishdi[9].
2022-yil aprel oyida Pink Floyd Xlyvnyukning "Hey, Hey, Rise Up! " vokal treki uchun yozuvidan foydalanadi va videoni guruh Ukrainaga gumanitar yordam ko‘rsatish uchun chiqaradi[10][11]. Videoda Xlyvnyukning chiqishi guruhning orqasida, ular ijro etayotgan paytda aks ettirilgan va qisman toʻliq ekranlarda koʻrsatilgan edi. Qoʻshiq Veryovka Ukraina xalq xorining „Oh, qizil viburnum …“ boshqa yozuvidan namuna bilan ochiladi[12].
Oʻshandan beri YouTubeʼda yangi versiyalar paydo boʻlmoqda hatto original remiksning remikslari ham kuylanmoqda[13][14][15][16].
Qoʻshiq soʻzlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Orginal shakli | Lotin yozuvidagi shakli | Oʻzbekcha tarjimasi |
|---|---|---|
| Oy u luzі chervona kalina poxililasya,
Chogos nasha slavna Ukraїna zajurilasya. A mi tuyu chervonu kalinu pіdіymemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! A mi tuyu chervonu kalinu pіdіymemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! |
Oi u luzi chervona kalyna pokhylylasia,
Chohos nasha slavna Ukraina zazhurylasia. A my tuiu chervonu kalynu pidiimemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! A my tuiu chervonu kalynu pidiimemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! |
Oh, oʻtloqda qizil kalina egilib qoldi,
Negadir shonli Ukrainamiz qayg‘uda. Va biz qizil kalinani olamiz va uni koʻtaramiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! Va biz qizil kalinani olamiz va uni koʻtaramiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! |
| Ne xilisya, chervona kalino, maєsh bіliy svіt,
Ne jurisya, slavna Ukraїno, maєsh vіlniy rіd. A mi tuyu chervonu kalinu pіdіymemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! A mi tuyu chervonu kalinu pіdіymemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! |
Ne khylysia, chervona kalyno, maiesh bilyi tsvit,
Ne zhurysia, slavna Ukraino, maiesh vilnyi rid. A my tuiu chervonu kalynu pidiimemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! A my tuiu chervonu kalynu pidiimemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! |
Pastga egmang, ey qizil kalina, oq gulingiz bor,
Xavotir olmang, ulugʻvor Ukraina, sizning erkin xalqingiz bor. Va biz qizil kalinani olib, uni koʻtaramiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! Va biz qizil kalinani olib, uni koʻtaramiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! |
| Marshiruyut nashі dobrovolsі u krivaviy tan,
Vizvolyati bratіv-ukraїnsіv z moskovskix kaydan. A mi nashix bratіv-ukraїnsіv vizvolimo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! A mi nashix bratіv-ukraїnsіv vizvolimo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! |
Marshyruiut nashi dobrovoltsi u kryvavyi tan,
Vyzvoliaty brativ-ukraintsiv z Moskovskykh kaidan. A my nashykh brativ-ukraintsiv vyzvolymo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! A my nashykh brativ-ukraintsiv vyzvolymo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! |
Oldinga yurish, bizning koʻngillilarimiz, qonli jangda,
Birodarimiz ukrainaliklarni moskva kishanlaridan ozod qilish uchun. Va biz, birodarimiz ukrainlar, biz ozod qilamiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! Va biz, birodarlarimiz ukrainlar, keyin ozod qilamiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! |
| Oy u polі yaroї pshenichki zolotistiy lan,
Rozpochali strіlsі ukraїnskі z vorogami tan. A mi tuyu yaruyu pshenichku іzberemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! A mi tuyu yaruyu pshenichku іzberemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! |
Oi u poli yaroi pshenychky zolotystyi lan,
Rozpochaly striltsi ukrainski z vorohamy tan. A my tuiu yaruiu pshenychku izberemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! A my tuiu yaruiu pshenychku izberemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! |
Oh, erta bahorgi bugʻdoy dalasida oltin joʻyak bor,
Keyin ukrainalik miltiqchilar dushman bilan jang qilishni boshladilar. Va biz bu qimmatbaho, erta bugʻdoyni olib, uni yigʻamiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! Va biz bu qimmatbaho, erta bugʻdoyni olib, uni yigʻamiz, Va, hey — hey, biz shonli Ukrainamizni xursand qilamiz! |
| Yak povіє buynesenkiy vіter z shirokix stepіv,
To proslavit po vsіy Ukraїnі sіchovix strіlsіv. A mi tuyu strіleskuyu slavu zberejemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! A mi tuyu strіleskuyu slavu zberejemo, A mi nashu slavnu Ukraїnu, gey-gey, rozveselimo! |
Yak poviie buinesenkyi viter z shyrokykh stepiv,
To proslavyt po vsii Ukraini sichovykh striltsiv. A my tuiu striletskuiu slavu zberezhemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! A my tuiu striletskuiu slavu zberezhemo, A my nashu slavnu Ukrainu, hei-hei, rozveselymo! |
Keng dashtlardan boʻronli shamollar essa,
Ular butun Ukraina boʻylab Sich miltiqlarini ulugʻlashadi. Shunday qilib, biz bu miltiqchilarning shon-sharafini saqlab qolamiz, Va, hey — hey, biz ulugʻvor Ukrainamizni xursand qilamiz!! Shunday qilib, biz bu miltiqchilarning shon-sharafini saqlab qolamiz, Va, hey — hey, biz ulugʻvor Ukrainamizni xursand qilamiz!! |
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Adams. „Go_A release "Kalyna" to raise funds for Ukraine…and to remind the world it must unite to fight evil“ (2022-yil 18-mart). 2022-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-avgust.
- ↑ Vіd Xmelnichchini do Xlivnyuka: yak zmіnilasya pіsnya „Oy u luzі chervona kalina…“ za sіlі epoxi vizvolnoї borotbi
- ↑ „Oy, u luzі chervona kalina…“. Іstorіya legendarnogo gіmnu sіchovix strіlsіv, щo sogodnі zvuchit po-novomu na ves svіt
- ↑ History of the song „Red Viburnum“ is the history of our people
- ↑ Songs of Ukrainian World War I Soldier, Lubow Wolynetz, „The Sower“, November 25, 2018
- ↑ Oï ou louzi tchervona kalyna sung by Andriy Khlyvnyuk on his Instagram account.
- ↑ Kuzyk. „Алгоритми конструювання символічної образності пісні «Ой у лузі червона калина»“ (uk). МУЗИКА (2022-yil 8-avgust). Qaraldi: 2022-yil 12-avgust.
- ↑ Ukrainian Folk Song 🇺🇦 ARMY REMIX, Andriy Khlyvnyuk x The Kiffness YouTubeda
- ↑ Russell, Susan D.. „Nazarova and Nikitin – A Courageous Dance“. International Figure Skating (2022-yil 25-mart). 2022-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-avgust.
- ↑ Pink Floyd - Hey Hey Rise Up (feat. Andriy Khlyvnyuk of Boombox) YouTubeda
- ↑ „'This is a crazy, unjust attack': Pink Floyd re-form to support Ukraine“. The Guardian (2022-yil 7-aprel). Qaraldi: 2022-yil 7-aprel.
- ↑ Xor іmenі G. Verovki — Oy, u luzі chervona kalina (G. Veryovka Choir — Oh, red viburnum in the meadow) on YouTube.
- ↑ Ой у лузі червона калина (концерт "Доброго вечора! Ми з України!") YouTubeda
- ↑ Ukrainian Folk Song Marimba Remix YouTubeda
- ↑ Бумбокс - Ой, у лузі червона калина (The Kiffness) and GUITAR (VOVA from My Lions Pride) YouTubeda
- ↑ Chervona Kalyna (Червона калина 🇺🇦) The Kiffness Remix 2.0: YAVAS MEGAMIX YouTubeda