Oqtepa (kanal)
| Oqtepa | |
|---|---|
 Oqtepa kanalida fojia yuz bergan joy | |
| Tavsif | |
| Uzunligi | 4 |
| Suv sarfi | 52 m³/s |
| Joylashuvi | |
| Davlat | O'zbekiston |
| Oqtepa (kanal) | |
Oqtepa — Toshkentdagi kanal, Boʻrjar kanalining oʻng irmogʻi. Tarixiy Oqtepa hududidan oqib oʻtadi, kanaldan uncha uzoq boʻlmagan joyda Oqtepa-Chilonzor qadimiy manzilgohi joylashgan. Kanalda Oqtepa GESi qurilgan.
Oqtepa toponimi tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kanal oʻz nomini — Oqtepa — oqib oʻtadigan joydan olgan. Rus tiliga tarjima qilingan oq va tepa iborasi oq tepalik degan maʼnoni anglatadi. Kanal tubidan uncha uzoq boʻlmagan joyda qadimiy aholi punkti[1] — Oqtepa joylashgan boʻlib, u bir necha mayda tepaliklardan iboratdir. 20-asrda arxeologlar tomonidan olib borilgan qazishmalar[2] koʻrsatganidek, bu yerda mustahkam qoʻrgʻon Toshkent vohasida Choch davlati hukm surgan davrda mavjud boʻlgan. Topilgan arxeologik qazilmalarga koʻra, bu yerda Choch hukmdorining markaziy qarorgohidan taxminan 7 km uzoqlikda joylashgan Oqtepa hududida katta diniy ziyoratgoh boʻlgan deb taxmin qilish mumkin. Kanal 1937—1939-yillarda Oqtepa GESi qurilishi bilan bir vaqtda qazilgan.
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Alisher Navoiy nomidagi Milliy bog' hududidan boshlanadi. Gʻarbiy yoʻnalishda Bunyodkor shoh koʻchasi, Oqtepa maydoni, Kichik halqa yoʻli, shuningdek, Chilonzor metro liniyasini kesib oʻtadi (bu yerda yoʻl oʻtkazgich koʻprigi qurilgan). Kanalning quyi oqimida Aktepinskaya GESi joylashgan.
Kichik halqa yoʻli ortidan Quyi Boʻzsuvga quyiladi va undagi suv hajmini sezilarli darajada oshiradi.
Falokatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]1973-yil 19-yanvar[3] kuni ertalab soat 7 larda 131-yoʻnalishdagi Beshyogʻoch- Goʻsht kombinati yoʻnalishidagi avtobus (LiAZ tipidagi) Oqtepa kanali boʻylab oʻtib, yoʻlga chiqdi. „1-koʻprik“ bekatidan chiqib oldindagi trolleybusni quvib oʻta boshlagan, biroq avtobus haydovchisi sirpanchiq qish yoʻlida boshqaruvni yoʻqotgan. Avtobus muz ustida sirpanib ketadi va yoʻldan chiqib, tik qoyadan kanalga qulaydi[4].
Faqat haydovchigina qochishga ulgurgan, u kabina eshigini ochib, harakatlanayotgan avtobusdan sakrab tushishga muvaffaq boʻlgan, voqea vaqtida haydovchi kabinasi yonida boʻlgan yigit ham haydovchining ochiq eshigi orqali avtobusdan chiqib ketishga muvaffaq boʻlgan.
Qutqaruv ishlariga bu joyning qiyin relyefi — baland tik qirgʻoqlar va tez suv oqimlari, shuningdek kanaldagi suv haroratining pastligi (taxminan +7 °C) toʻsqinlik qilgan), bu ham ushbu fojia qurbonlarining koʻpligiga sabab boʻlgan. Arxiv maʼlumotlariga koʻra[5], 1973-yil 18-yanvarda Toshkent shahridagi havoning sutkalik harorati −5,5 °C, 19-yanvarda esa −6,5 °C boʻlgan, shuning uchun avtobus yoʻlovchilari ogʻir, qishki kiyimda boʻlganlar. Bu ham voqea sodir boʻlgan vaqtda ularning qutqarilishlarini qiyinlashtirgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Gorodiщe — termin oboznachayuщiy ostatki drevnego naselyonnogo punkta, imevshego ukrepleniya
- ↑ Filanovich, Margarita Ivanovna (Otvetstvenniy redaktor), Sbornik statey. Arxeologicheskie raboti na novostroykax Uzbekistana. Institut arxeologii AN UzSSR. Tashkent. Fan, 1990
- ↑ Eto bil rabochiy den — pyatnitsa. Avtobus bil polon lyudmi, exavshimi utrom na rabotu.
- ↑ Vedomstvennaya mnogotirajka „Na postu“, Tashkent, nomer ot 23-yanvarya 1973 goda
- ↑ „Архив погоды по городам СНГ (19 и XX века)“. 2015-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-fevral.
Tegishli havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- A. I. Dobromyslov. Toshkent oʻtmishda va hozirgi paytda. Tarixiy insho.", Toshkent. Portseva bosmaxonasi (Nikolaevskaya koʻchasi). 1912-yil
- „Toshkent“ ensiklopediyasi. Oqtepa kanali//Toshkent, 1980-yil