Kontent qismiga oʻtish

Pegasus Airlines

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Pegasus Airlines
IATA ICAO Identifikatori
PC PGT SUNTURK
Tashkil topgan 12-yanvar, 1991-yil (33 yil avval) (1991-01-12)
Baza aeroporti
Tez uchish dasturlari Pegasus BolBol
Shoʻba korxonalari Pegasus Asia, IZair, Pegasus Cargo
Park hududi 95
Parvoz yoʻnalishlari 120
Egasi ESAS Holding
Tijoriy ramzi BIST:PGSUS
Yillik daromadi ₺42,732,213,696 milliard(2022)[1]
Operativ foyda ₺9,675,473,711 milliard(2022)
Kirim ₺7,100,145,148 milliard(2022)
Aktivlari ₺95,803,046,438 milliard(2022)
Majburiyatlari ₺18,044,743,319 milliard(2022)
Xodimlar soni 6,164 (2019-yil dekabr)[2]
Sayti https://www.flypgs.com/en

Pegasus Airlines (turkcha: Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş.), baʼzan Flypgs nomi bilan stilizatsiya qilinadi, Turkiyaning lou-kost aviatashuvchisi boʻlib, mamlakatning bir qancha aeroportlarida oʻz bazasiga ega. Bosh ofisi Istanbulning Pendik tumanidagi Kurtköy hududida joylashgan[3].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pegasus Airlinesning hozirda foydalanilmayotgan Boeing 737-400 samolyoti aviakompaniyaning eski liverasida (taxminan 2008-yilgi fotosurat)
Pegasus – yunon mifologiyasidagi qanotli ilohiy ot.

1989-yil 1-dekabrda ikkita korxona, Net va Silkar, Irlandiyaning Aer Lingus aviakompaniyasi bilan hamkorlikda Pegasus Airlines deb nomlangan inklyuziv turlar uchun charter aviakompaniyasini yaratdi va aviakompaniya 1990-yil 15-aprelda ikkita Boeing 737-400 samolyoti bilan oʻz faoliyatini boshladi. Yunon mifologiyasida Pegasus (yunoncha: Πήγασος Pégasos, „kuchli“) qanotli ot boʻlib, Poseydon tomonidan otlar xudosi etib tayinlangan va Gorgon Meduza tomonidan oʻldirilgan. Biroq aviakompaniya faoliyat boshlaganidan toʻrt oy oʻtib Iroq Kuvaytga bostirib kirdi va undan keyin yetti oy davom etgan ishgʻol Turkiya turizmiga jiddiy taʼsir koʻrsatdi[4]. 1992-yilga kelib, sayyohlar mamlakatga qaytishni boshladi va Pegasus uchinchi 737-400ni sotib oldi. Aviakompaniya yozgi talabni qondirish uchun yana ikkita Airbus A320 samolyotini ijaraga oldi[4].

Ikki ijobiy yildan soʻng, Aer Lingus va Net kompaniyadagi ulushlarini 1994-yilda Istanbuldagi Yapı Kredi bankiga sotdi va Pegasus sof turk kompaniyasiga aylandi[4].

1997-yil 4-sentyabrda Pegasus Boeing tijorat samolyotlaridan bitta 737-400 va bitta 737-800 rusumli samolyotlarga buyurtma berdi va aviakompaniya Boeing 737 Next Generation samolyotlariga buyurtma bergan birinchi turk aviatashuvchisiga aylandi. Pegasus, shuningdek, ILFCdan yana 10 ta 737-800 samolyoti uchun lizing shartnomalarini imzoladi[4].

2005-yil yanvar oyida ESAS Holdings Pegasus Airlines aviakompaniyasini sotib oldi va Ali Sabanjini rais qilib tayinladi. Ikki oy oʻtgach, u aviakompaniyani charter aviakompaniyasidan lou-koster aviakompaniyaga oʻzgartirdi. 2005-yil noyabr oyida Pegasus Boeingdan 12 ta yangi 737-800 samolyotlariga buyurtma berdi, bu esa 2008-yil noyabr oyida yana 12 ta 737-800 samolyotlariga buyurtma bilan qoʻllab-quvvatlandi. Oxirgi buyurtma moslashuvchanlikka ega edi, chunki buyurtmalar bozor talabiga qarab 149 oʻrinli 737-700 yoki 215 oʻrinli 737-900 ga oʻzgartirilishi mumkin edi. 2018-yilda Pegasus A380 samolyotini sotib olishga urinib koʻrdi, ammo keyinroq buyurtmani bekor qildi[4].

2007-yilda Pegasus aviakompaniyasining ichki bozordagi ulushi 15% ga yetdi, 2013-yilda esa 27% ga koʻtarildi[5]. 2019-yilda u jami 29,87 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatdi.

2011-yil noyabr oyida Air Berlin va Pegasus Airlines Germaniya va Turkiya oʻrtasidagi charter bozoriga moʻljallangan Air Berlin Turkiyani ishga tushirdi[6][7]. Yangi aviakompaniya 2013-yil 31-martda Pegasus Airlines tarkibiga kirdi[8].

2012-yilda Turkiyaning ikkinchi yirik aviakompaniyasiga aylangan Pegasus Airlines 100 tagacha A320neo oilasi samolyotlari (57 ta A320neo va 18 ta A321neo modeli) yetkazib berish boʻyicha shartnoma imzolandi, shundan 75 tasi qatʼiy buyurtmalar edi. Pegasus Airbusning yangi mijozi va A320neo samolyotiga buyurtma bergan birinchi turk aviakompaniyasiga aylandi. Bu oʻsha paytda turk aviakompaniyasi tomonidan berilgan eng yirik tijorat samolyotlari buyurtmasi boʻlib, 2012-yilning 18-dekabrida Turkiya transport vaziri Binali Yildirim ishtirokidagi marosimda ushbu buyurtma eʼlon qilindi. 2012-yil iyun oyida Pegasus Airlines Qirgʻizistonning Air Manas aviakompaniyasining 49 foiz ulushini sotib oldi. 2013-yil 22-martda aviakompaniya Pegasus Asia brendi ostida ilk parvozini amalga oshirdi[9].

Kompaniya oʻz aksiyalarining 34,5 foizini ommaviy sotuvga qoʻydi. Aksiyalar 2013-yil 26-aprelda PGSUS nomi bilan Istanbul birjasida sotila boshlandi[10].

Yon tomonida bolalar tomonidan chizilgan Pegasus samolyoti
Yon tomonida bolalar tomonidan chizilgan Pegasus samolyoti

2016-yil oktyabr oyida Pegasus Airlines ACMI va lizing bozorlarida oʻzining uchta samolyotini taklif qilishini bildirdi va yoʻlovchilar soni keskin kamayib borayotganini maʼlum qildi[11].

Korporativ faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kabina

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pegasus Airlines aviakompaniyasi oʻzining barcha samolyotlarida bir toifali ichki konfiguratsiyadan foydalanadi. Barcha yoʻlovchilar uchun „Flying Cafe“ mavjud boʻlib, unda qoʻshimcha haq evaziga oziq-ovqat va ichimliklar taqdim etiladi. Pegasus, shuningdek, parvoz paytida koʻngilochar qurilmalar va naushniklar uchun zaryadlash uskunalari oʻrnatishni koʻrib chiqmoqda (hozirda tanlangan 737-800 samolyotlarda faqat yuqori ekranlar mavjud va ular faqat parvoz yoʻnalishini aks ettiruvchi komputer yaratgan xaritani koʻrsatadi)[4]. 2011-yil noyabr oyidan keyin keltirilgan barcha yangi Boeing 737-800 samolyotlarida Boeing Sky Interior mavjud.

Xodimlarni oʻqitish va texnik xizmat koʻrsatish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aksariyat lou-koster aviatashuvchilardan farqli oʻlaroq, Pegasus oʻzining parvoz ekipajlarini oʻqitish markazi va Pegasus Technic texnik xizmat koʻrsatish tashkilotiga ega. Ikkala markaz ham toʻliq litsenziyalangan va yangi xodimlarni yerda va havoda tayyorlash uchun foydalaniladi[4][12]

Homiylik faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pegasus Airlines 2011-yildan 2013-yilgacha Turkiyaning Galatasaray S. K. futbol klubining stadioni Nef stadionining rasmiy homiylaridan biri boʻlgan[13].

Parvoz manzillari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pegasus parvoz qiladigan mamlakatlar xaritasi[14][15]

Codeshare shartnomalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pegasus Airlines aviakompaniyasi quyidagi aviakompaniyalar bilan kodshering shartnomalariga ega[16]:

 

Aviaparki

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pegasus Airlines Airbus A320neo samolyoti
Pegasus Airlines Boeing 737-800 samolyoti

Joriy holati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil noyabr holatiga koʻra, Pegasus Airlines aviaparki quyidagi samolyotlardan iborat:

Pegasus Airlines floti
Samolyot Miqdori Buyurtmalar Yoʻlovchilar Eslatmalar
Airbus A320-200 7[19] — 180 Barcha samolyotlar bosqichma-bosqich parvozdan olinishi kerak.
Airbus A320neo 46[19] — 186
Airbus A321neo 25[19] 47 [19] 239
Boeing 737-800 17[20] — 189 Barcha samolyotlar 2025-yilgacha bosqichma-bosqich parvozdan olinishi kerak[21]
Jami 95 47

Avvalgi holati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baxtsiz hodisalar va falokatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • 2010-yil 10-mart kuni Pegasus Airlines aviakompaniyasining 361-reysi, IZair aviakompaniyasi tomonidan parom reysida amalga oshirilgan Airbus A319 samolyoti shassi uzatmasidagi nosozlik tufayli Germaniyaning Frankfurt aeroportiga favqulodda qoʻndi. Samolyot xavfsiz qoʻndi, biroq burun shassisi tishli shinalari ham uchib ketdi. Qayta tiklash uchun aeroport 07R/25L uchish-qoʻnish yoʻlagini 3 soatga yopib qoʻydi[22]. Burun shassisi JetBlue 292-reysi bilan bir xil muammoga duch keldi.
  • 2014-yilning 7-fevralida Pegasus Airlines 751-reysidagi Boeing 737 samolyotini bortida bomba borligini daʼvo qilgan ukrainalik yoʻlovchi Artem Kozlov olib qochishga urindi[23]. Yoʻlovchi 2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari mezbonlik qiladigan Sochiga, Ochilish marosimi boʻlib oʻtayotgan shaharga olib borishni talab qildi. Samolyot Istanbulga eson-omon qoʻndi[24].
  • 2018-yilning 13-yanvarida Pegasus Airlines 8622-reysida uchgan Boeing 737-800 (roʻyxatdan oʻtish kodi TC-CPF) samolyoti Anqara Esenbogʻa aeroportidan Trabzon aeroportiga yoʻl oldi, samolyot Trabzondagi nam uchish-qoʻnish yoʻlagidan chiqib ketib, oʻtkir va burchakli jarlikka tomon sirgʻalib ketdi. Samolyot loyga botib qoldi, bu esa 41 tonnalik fyuzelajni Qora dengizga qulab tushishdan saqlab qoldi[25]. Samolyotda boʻlgan 168 kishining barchasi omon qoldi, jabrlanganlar yoʻq. Lekin samolyot jiddiy zarar koʻrdi[26].
  • 2020-yil 7-yanvar kuni Pegasus Airlines aviakompaniyasining 747-reysi bilan uchgan Boeing 737-800 (roʻyxatdan oʻtish raqami TC-CCK) Istanbul Sabiha Goʻkchen xalqaro aeroportiga (IATA: SAW) qoʻnayotganda uchish-qoʻnish yoʻlagidan chiqib ketdi. Bortdagilarning barchasi slaydlar orqali evakuatsiya qilindi. Jarohatlanganlar yoʻq[27].
  • 2020-yil 5-fevral kuni Pegasus Airlines 2193-reysida uchgan Boeing 737-800 (roʻyxatdan oʻtish kodi TC-IZK) Istanbul Sabiha Goʻkchen xalqaro aeroportiga qoʻnayotganda uchish-qoʻnish yoʻlagidan chiqib ketdi. Fyuzelaj uch qismga boʻlinib ketdi va dvigatel yonib ketdi. Uch yoʻlovchi halok boʻldi, 179 nafari yaralandi[28][29].
  • 2021-yil 26-yanvar kuni Pegasus Airlinesning PC939-reysida parvoz qilgan Airbus A320-251N Bazel Mulhouse-Frayburg Euroaeroportida 15-uchish-qoʻnish yoʻlagiga qoʻnish moslamasi 90 daraja burilgan holda qoʻndi. Ishqalanish natijasida burun tishli shinalari yorilib ketdi[30].

Maʼlumotlarning tarqalib ketishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiyaning Pegasus aviakompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan dasturiy taʼminotdagi zaiflik 6,5 terabaytlik maʼlumotni internetda tarqalib ketishiga sabab boʻldi. 23 million faylni, xususan parvoz ekipajining shaxsiy maʼlumotlarini oʻz ichiga olgan maʼlumotlar buzilishi Amazonning AWS bulut xizmatida notoʻgʻri sozlangan „buket“dan kelib chiqqan deb taxmin qilinadi[31].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Annual Report 2022“. Pegasus investor relations. Qaraldi: 2023-yil 8-mart.
  2. ↑ „Annual Report 2019“. Pegasus investor relations. Qaraldi: 2020-yil 10-iyun.
  3. ↑ "Headquarters (Wayback Machine saytida 2015-11-05 sanasida arxivlangan)."
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 "Winged Horses over Istanbul" – Airliner World, December 2008
  5. ↑ Annual Report 2013 url=http://www.pegasusinvestorrelations.com/medium/image/2013-annual-report_151/view.aspx |accessdate=11 June 2020
  6. ↑ Cortal Unternehmensprofil auf cortalconsors.de.
  7. ↑ „Türkische ESAS-Holding plant neuen Charteranbieter“ (de). aero.de (2011-yil 26-avgust).
  8. ↑ „Air Berlin Turkey Fleet Details and History“. www.planespotters.net. 2011-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  9. ↑ Pegasus. „Pegasus'ta Ucuz Uçak Bileti Demek Özgürlük Demek“. www.flypgs.com. 2014-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 14-yanvar.
  10. ↑ „Pegasus Hava Yolları işlem görmeye başladı“ (tr). Hürriyet (2013-yil 26-aprel). Qaraldi: 2013-yil 26-aprel.
  11. ↑ ch-aviation.com – Turkey’s Pegasus Airlines puts entire fleet up for lease 6 October 2016
  12. ↑ Pegasus flight academy (Wayback Machine saytida 2010-04-19 sanasida arxivlangan) Pegasus.
  13. ↑ Levent Tüzemen. (24 May 2010).
  14. ↑ „Route map Pegasus“. Flightconnections (2023-yil 25-may).
  15. ↑ „Pegasus Online Booking“. Pegasus (2023-yil 25-may).
  16. ↑ „Profile on Pegasus Airlines“. CAPA. Centre for Aviation. 2016-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 1-noyabr.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 „Founded with Aer Lingus: The History of Pegasus Airlines“ (2021-yil noyabr).
  18. ↑ „News for Airlines, Airports and the Aviation Industry | CAPA“.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Airbus Orders and Deliveries (XLS), monthly updated, accessed via „Orders & deliveries“. Airbus. Airbus SAS (2022-yil 31-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
  20. ↑ „Pegasus Fleet Details and History“. Planespotters. Planespotters (2022-yil 6-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
  21. ↑ „An Airline In Transition: The Pegasus Airlines Fleet In 2022“. Simpleflying. Simpleflying (2022-yil 27-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 6-noyabr.
  22. ↑ „Incident: Izmir Airlines A319 at Frankfurt on Mar 10th 2010, blew nose gear tyres on landing“. Avherald.com. Qaraldi: 2014-yil 9-fevral.
  23. ↑ „Hijack attempter arrested by court“. Dha.com.tr. 2014-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 19-may.
  24. ↑ Gul Tuysuz; Michael Martinez. „Official: Plane lands in Turkey after bomb threat, passenger wants to land in Sochi“ (2014-yil 7-fevral).
  25. ↑ Ibekwe, David. „It took 2 cranes to lift the 41-tonne plane that skidded off an icy runway in Turkey“. United Kingdom: Business Insider UK (2018-yil 19-yanvar). 2018-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-yanvar.
  26. ↑ Hradecky. „Accident: Pegasus B738 at Trabzon on Jan 13th 2018, runway excursion“ (2018-yil 13-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 14-yanvar.
  27. ↑ Hradecky. „Incident: Pegasus B738 at Istanbul on Jan 7th 2020, runway excursion on landing“. Aviation Herald. Qaraldi: 2020-yil 7-yanvar.
  28. ↑ „Plane splits in three after skidding off Istanbul runway“ (en). Sky News.
  29. ↑ „Plane skids off runway and splits in Turkey“ (en-GB). BBC News (2020-yil 5-fevral). Qaraldi: 2020-yil 5-fevral.
  30. ↑ Ranter. „Incident Airbus A320-251N TC-NBH, 26 Jan 2021“. aviation-safety.net. Qaraldi: 2022-yil 17-avgust.
  31. ↑ „Pegasus Airline breach sees 6.5TB of data left in unsecured AWS bucket“ (2022-yil iyun).

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pegasus_Airlines&oldid=5322089" dan olindi