Pekin demografiyasi
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 57 | 280 600 | — |
| 589 | 458 000 | +63.2% |
| 938 | 100 000 | −78.2% |
| 1113 | 583 000 | +483.0% |
| 1125 | 340 000 | −41.7% |
| 1207 | 1 600 000 | +370.6% |
| 1216 | 285 000 | −82.2% |
| 1270 | 1 053 000 | +269.5% |
| 1327 | 3 032 000 | +187.9% |
| 1369 | 208 000 | −93.1% |
| 1448 | 3 150 000 | +1414.4% |
| 1644 | 698 000 | −77.8% |
| 1647 | 1 839 000 | +163.5% |
| 1781 | 2 956 242 | +60.8% |
| 1881 | 3 226 111 | +9.1% |
| 1910 | 2 485 442 | −23.0% |
| 1917 | 3 711 566 | +49.3% |
| 1935 | 4 595 000 | +23.8% |
| 1949 | 2 030 000 | −55.8% |
| 1953 | 2 768 149 | +36.4% |
| 1964 | 7 568 495 | +173.4% |
| 1982 | 9 230 687 | +22.0% |
| 1990 | 10 819 407 | +17.2% |
| 2000 | 13 569 194 | +25.4% |
| 2010 | 19 612 368 | +44.5% |
| 2013 | 21 150 000 | +7.8% |
Pekin munitsipalitetining roʻyxatga olingan aholisi Pekinda doimiy yashash uchun hukou ruxsatnomasi yoki vaqtinchalik yashash uchun ruxsatnomaga ega boʻlgan odamlardan iborat. 2010-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Pekindagi rasmiy aholi soni 19,612,368 kishini tashkil etgan[1], bu soʻnggi oʻn yil ichida 44% ga oʻsganini koʻrsatadi[2]. 2006-yilda shahar aholisi 13,33 million kishini tashkil etgan, umumiy munitsipalitet aholisining 84,3 foizi, rasman 15,81 million kishini tashkil etgan. Shaharning kengaytirilishi jadal sur’atda davom etmoqda[3].
Chongqing va Shanxaydan keyin[1] Pekin Xitoy Xalq Respublikasining toʻrtta bevosita boshqariladigan munitsipalitetlari ichida uchinchi eng yirigi hisoblanadi. XXRda toʻgʻridan-toʻgʻri boshqariladigan munitsipalitet (pinyin: zhíxiáshì) viloyatga teng maqomga ega shahar hisoblanadi. Chongqing aholisi eng koʻp boʻlgan munitsipalitet boʻlsa ham, u Pekin yoki Shanxayga qaraganda kattaroq yer maydoniga ega va koʻplab qishloq joylarini oʻz ichiga oladi; The Wall Street Journal jurnalisti Brittani Hitning taʼkidlashicha, Chongqing „shahardan koʻra kichikroq viloyatga yaqinroq“[4].
Xitoy Milliy statistika byurosi tomonidan 2005-yilda chiqarilgan statistik yilnomaga koʻra, 2004-yilda jami aholi sonidan 14,213 million kishi Pekinda istiqomat qiladi. Shundan 1,415 million (9,96%) 0-14 yosh, 11,217 million (78,92%) 15-64 va 1,581 million (11,12%) 65 va undan yuqori yoshdagilardir[5].
2014-yil holatiga koʻra, Pekin aholisi deyarli Avstraliya aholisi bilan tenglashgan[4].
Etnik guruhlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Pekin aholisining aksariyati Han xitoylariklariga mansubdir. Qolgan etnik guruhlarga manju, hui va moʻgʻullar kiradi[6]. 2010-yilgi Milliy aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Pekinda katta qismini 18,811,000 xan xitoylari, 336,000 manchular, 249,000 huilar, 77,000 moʻgʻullar, 37,000 koreyslar va 24,000 tujilarni tashkil qilgan. Miyun okrugida bitta etnik ozchilik hududi, Tanying Manchu va Moʻgʻul hududi mavjud. Tibet tilidagi oʻrta maktab tibetlik yoshlar uchun mavjud boʻlib, ularning deyarli barchasi Pekinga Tibetdan oʻqish uchun kelgan[7]. Pekinda katta xalqaro hamjamiyatdagi odamlar istiqomat qiladi, ularning koʻpchiligi yuqori darajada rivojlanayotgan xorijiy biznes va savdo sohasidagilar, boshqalari esa shaharning anʼanaviy va zamonaviy madaniyati bilan qiziqadi. Ushbu chet elliklarning koʻpchiligi Pekin CBD, Sanlitun va Vudaokou atrofidagi hududlarda yashaydi. Soʻnggi yillarda janubiy koreyaliklarning oqimi ham kuzatildi, 2009-yilda taxminan 200 000 kishi[8], asosan, biznes va oʻqish maqsadida tashrif buyurishadi. Ularning koʻpchiligi Wangjing va Vudaokou hududlarida yashaydi[9][10].
| Pekindagi etnik guruhlar, 2000-yil aholini roʻyxatga olish[11] (Xalq ozodlik armiyasining faol xizmatdagi aʼzolari bundan mustasno) | ||
|---|---|---|
| Etnik kelib chiqishi | Aholi | Foiz |
| Xan | 12 983 696 | 95,69% |
| Manchu | 250 286 | 1,84% |
| Hui | 235 837 | 1,74% |
| Moʻgʻullar | 37 464 | 0,28% |
| koreyslar | 20 369 | 0,15% |
| Tujia | 8372 | 0,062% |
| Zhuang | 7322 | 0,054% |
| Miao | 5291 | 0,039% |
| uygʻur | 3129 | 0,023% |
| tibet | 2920 | 0,022% |
„Quvgʻindagilar: Uygʻur yozuvchilari va sanʼatkorlari Pekinda va ularning siyosiy faoliyatlarining oqibatlari“ kitobining muallifi Nimrod Baranovichning taʼkidlashicha, Pekindagi uygʻurlarning haqiqiy soni rasmiy hisobdan koʻproq, chunki rasmiy statistika „doimiy harakatdagi aholi“ni oʻz ichiga olmaydi."[12] Baranovich 2001-yilda 10 000, 2005-yilda esa 13 000 uygʻur boʻlganligi haqida maʼlumot beruvchilar borligini, ammo bu raqamlarni tasdiqlay olmaganini aytgan[12].
Qishloq migrantlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qishloq mehnat muhojirlari Xitoyning turli burchaklaridan Pekinga kelishadi. Koʻpchilik kelib chiqishiga qarab turar-joylarga koʻchib oʻtadi. Misol uchun, 1997-yilga kelib, Chjejiang provinsiyasidagi koʻplab mehnat muhojirlari Fengtai tumanidagi Chjejiangkunga koʻchib oʻtishgan va Henan viloyatidagi koʻplab mehnat muhojirlari Haidian tumanidagi Henankunga (xitoycha: 河南村, pinyin: Hénán-cūn) koʻchib oʻtishdi. 1993-yil holatiga koʻra, Pekindagi qishloq muhojirlarining 20,2 foizi Hebeidan, 17,0 foizi Henanda, 14,2 foizi Anhuida, 11,3 foizi Jiangsuda, 10,6 foizi Chjeizyanda, 7,8 foizi Sichuandan, 2,1 foizi Fujian va Guangdong viloyatlarida, 16,7% esa boshqa viloyatlardan kelib chiqqan[13].
Xitoyning jadal iqtisodiy oʻsishi tufayli 8,2 million kishi Xitoy qishloqlaridan Pekinga koʻchib oʻtgan(2015), lekin rasmiy fuqarolikni ololmagan, koʻplab qishloq muhojirlari eskirgan shahar ichidagi binolarga joylasha boshlab, tobora koʻproq noqonuniy ravishda oʻz uylarini qurishga oʻtishgan[14]. 2017-yilning 18-noyabrida mehnat muhojirlari yashaydigan binoda sodir boʻlgan yongʻindan soʻng Pekin shahri rasmiylari xavfli deb topilgan binolarni buzish boʻyicha 40 kunlik kompaniyani harakatini boshladi[15]. Natijada koʻplab mehnat muhojirlari oʻz uylarini tashlab ketishdi va ularning bir qismi oʻz viloyatlariga qaytishga majbur boʻldi[16]. Kompaniya jiddiy tanqidga uchradi. Misol uchun, 100 dan ortiq Pekin ziyolilari imzolagan arizada kompaniya „inson huquqlarining buzilishi“ sifatida qoralangan[17]. Shunisi eʼtiborga loyiqki, Xitoyning asosiy davlat teleradiokompaniyasi CCTV ham hukumatning xatti-harakatlarini tanqid qiluvchi sharhlarni chop etgan[18]. Ommaviy tanqidlar kuchayib borayotgan bir paytda Pekin partiyasi rahbari Cai Qi mehnat muhojirlariga oldiga tashrif buyurdi va ish beruvchilarni muhojirlarning farovonligi haqida koʻproq xabardor boʻlishga chorladi[19].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census“. National Bureau of Statistics of China. 2013-yil 27-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „省、自治区、直辖市的分性别、户口登记状况的人口“. National Bureau of Statistics of China (2001-yil aprel). Qaraldi: 2011-yil 9-iyul.
- ↑ Zhao, P. (2010). "Sustainable urban expansion and transportation in a growing megacity: Consequences of urban sprawl for mobility on the urban fringe of Beijing". Habitat International 34 (2): 236–243. doi:10.1016/j.habitatint.2009.09.008. https://archive.org/details/sim_habitat-international_2010-04_34_2/page/236.
- ↑ 4,0 4,1 Hite, Brittany. „Beijing Now Has Almost as Many People as Australia.“ The New York Times. June 19, 2014. Retrieved on June 21, 2014.
- ↑ „Age Composition and Dependency Ratio of Population by Region (2004) in China Statistics 2005“. Qaraldi: 2010-yil 5-iyul.
- ↑ „Beijing“. People's Daily (2001-yil mart). 2008-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 22-iyun.
- ↑ „Praying for peace in their hometown, Tibetan students in Beijing speak out“. People's Daily. Xinhua (2008-yil 24-mart). 2008-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 22-iyun.
- ↑ „在华居住韩国人达百万 北京人数最多达二十万“ (zh). Xinhua.com (2009). 2009-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 1-dekabr.
- ↑ Ding. „The Korean Mergence“. Beijing Review (2008-yil 4-mart). Qaraldi: 2008-yil 15-iyun.
- ↑ Ye Jun (2008). "Got to have Seoul". China Daily: 5. http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2008-03/01/content_6498250.htm. Qaraldi: 22 July 2009.Pekin demografiyasi]]
- ↑ Department of Population, Social, Science and Technology Statistics of the National Bureau of Statistics of China (国家统计局人口和社会科技统计司) and Department of Economic Development of the State Ethnic Affairs Commission of China (国家民族事务委员会经济发展司), eds. Tabulation on Nationalities of 2000 Population Census of China (《2000年人口普查中国民族人口资料》). 2 vols. Beijing: Nationalities Publishing House (民族出版社), 2003. (ISBN 7-105-05425-5)
- ↑ 12,0 12,1 Baranovitch, Nimrod (University of Haifa). „Inverted Exile: Uyghur Writers and Artists in Beijing and the Political Implications of Their Work.“ Modern China. SAGE Publications. October 2007 33: 462-504, doi: 10.1177/0097700407304803. Cited: Baranovitch, p. 496. „2. According to official statistics (Zhongguo renkou tongji nianjian, 2002: 80), in 2000 Beijing had 3,129 Uyghur residents; but this figure does not include the floating population, which makes the actual Uyghur population in the capital much larger. In 2001 several of my informants estimated that Beijing had approximately 10,000 Uyghurs, while in 2005 they suggested that the number had risen to about 13,000. I could find no evidence supporting these estimates, however.“
- ↑ Liu, Xiaoli and Liang Wei, p. 98.
- ↑ „Migrants moved on as Beijing deals with building 'disease'“. Reuters (2017-yil 11-avgust). Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
- ↑ „The Beijing Migrants Crackdown“. ChinaFile (2017-yil 30-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
- ↑ Dou, Eva; Fong, Dominique. „Homeward Bound: Beijing Boots Migrant Workers to Trim Its Population“ (en-US). The Wall Street Journal (2017-yil 30-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
- ↑ Kaiman, Jonathan. „In Beijing, a mass eviction leads to a rare public display of rage“ (en-US). Los Angeles Times. Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
- ↑ 李红霞. „疏解外来人口，政策应该多些"温度"_评论频道_央视网(cctv.com)“. opinion.cctv.com. Qaraldi: 2017-yil 1-dekabr.
- ↑ „Beijing Party Chief Meets With Deliverymen After Demolition Campaign Backfires - Caixin Global“ (en). www.caixinglobal.com. Qaraldi: 2017-yil 19-dekabr.