Piskom

Piskom
Tavsif
Uzunligi	70
Havzasi	2540 km²
Suv oqimi
Boshlanishi	Maydontol tizmasi
· Boshlanish joyi	Maydontol va Oygaying daryolari qo‘shilishidan hosil bo‘ladi.
· Balandligi	1 485 m m
Quyilishi	Chorboq suv ombori
Davlat	Oʻzbekiston
Piskom

Piskom – Toshkent viloyatidagi daryo. Chirchiq daryosining oʻng bosh irmogʻi. Maydontol tizmasining shimoliy yon bagʻridan oqib tushadigan Maydontol va Piskom tizmasining shimoli-gʻarbiy yon bagʻridan oqib tushadigan Oygaying soylarining qoʻshilishidan hosil boʻlib, shimoli-sharqdan janubi-gʻarb tomon oqadi va Chorvoq soyligiga kelganda Chatqol daryosi bilan qoʻshilib, Chirchiq daryosini hosil qiladi. Uzunligi 70 km, havzasining maydoni 2540 km²^[1].

Tavsifi

Piskom avval chuqur togʻ vodiysida toshlar orasidan, soʻngra terrasali keng vodiyda oqadi. Daryo havzasi ancha baland (oʻrtacha balandligi 2645 m) boʻlib, unda umumiy maydoni 130 km²ga yaqin 140 dan ortiq kichik muzlik bor. Piskom qor-muzlik suvidan toʻyinadi. Oʻrtacha koʻp yillik suv sarfi 82 m³/sek. Yillik oqimning 47% mart – iyun, 38% iyul— sentabr, qolgan 15% esa oktabr–fevral oylarida oqib oʻtadi. Suvi martdan ko‘paya boshlaydi, iyun—iyulda eng koʻp, yanvar—fevralda esa eng kam boʻladi. Eng koʻp suv sarfi 700 m³/sek va undan ortiq, eng kam suv sarfi 10 m³/sek. gacha. Piskom ancha loyqa daryo (har 1 m³ suvida oʻrtacha hisobda 200 g loyqa boʻladi). Piskomga 40 dan ortiq soy va jilgʻalar kelib qoʻshiladi. Ulardan eng yiriklari: Ixnachsoy, Qoraqizsoy, Teparsoy, Aksarsoy va Novalisoy.^[2].

Daryo vodiysi

Piskom daryosi oqib oʻtuvchi vodiy boʻylab butazorlar, shuningdek, mevali daraxtlar (olma, nok, oʻrik va olxoʻri), mayda yongʻoqzorlar, chinor va teraklar oʻsadi. Vodiy faunasi ham boy: bu yerda kirpilar, suvsarlar, tulkilar, marmotlar, shuningdek, yovvoyi choʻchqalar va qoʻngʻir ayiqlar yashaydi.

Piskom daryosi irmoqlari

Piskom irmoqlaridagi suv miqdori mavsumiy tarzda oʻzgarib turadi. Togʻ tepasidagi qorlarning erishi natijasida sel kelishi ham mumkin. Irmoqlar oʻz yoʻllarida sharshara va koʻllarni hosil qilishadi.

Quyida daryoning Oygaying va Maydontol qoʻshilishidan hosil boʻlganidan toki Chorboq suv omboriga qoʻshilishigacha boʻlgan masofada hosil qilgan yirik irmoqlari koʻrsatilgan:

Anaulgensoy (oʻngda)
Ixnachsoy (chapda)
Piskomsoy (chapda)
Urungach (oʻngda)
Bodoqdoy (chapda)
Kogari-Kapchigay (chapda)
Teparsoy (oʻngda)
Kaptarkush (chapda)
Haromzodasoy (oʻngda)
Ispaysoy (chapda)
Mullasoy (chapda)
Aksarsoy (chapda)
Novalisoy (oʻngda)

Oxirgi uchta soy Piskom daryosi bilan birga Chorboq suv omboriga borib qoʻshiladi^[3].

Turizm

Sayyohlar koʻpincha Piskom daryosi boʻylab sol va qayiqlarda sayr qilishadi. Hozirgi vaqtda Piskom vodiysining katta qismi chegara zonasida joylashgani sababli, sayyohlarga maxsus ruxsatnoma berish tartibi yoʻlga qoʻyilgan.

Piskomning oʻng irmogʻi Haromzodasoy muhim sayyohlik markazidir. Bu nom („noqonuniy oqim“ deb tarjima qilingan) suvning asosiy qismi qoyadagi teshiklaridan oqib oqib chiqadi. Keyin unga qor va boshqa irmoqlarning suvlari qoʻshiladi^[4], a ploщad basseyna 2540 km²^[4].

Aholi punkti

Daryoning quyi oqimida aholi punktlari bor, masalan, Nanay, Bogʻiston. Oʻrta oqimdagi eng yirik aholi punkti Piskom qishlogʻi^[5].

Gidroenergetika

Hozirda Chirchiq-Boʻzsuv suvenergetika trakti tarkibiga kiruvchi Ispay qishlogʻi yaqinida Piskom GESi qurilmoqda^[6]. Rejalashtirilgan quvvati 404,4 MVt. Qurilishning rejalashtirilgan yakunlash muddati – 2024 yil.

Galereya

Piskom daryosi o‘zani
Daryo vodiysi

Manbalar

↑ O‘ZBEKISTON JOY NOMLARINING IZOHLI LUG‘ATI (O‘zbek). Donishmand ziyosi [2022] — 624-bet. ISBN 978-9943-7673-7-9.
↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
↑ „Chorvoq suv ombori“.
↑ ^4,0 ^4,1 Рысбеков Ю.Х. „Трансграничные проблемы Чирчик-Ахагаранского бассейна. Научно-информационный Центр Межгосударственной Координационной Водохозяйственной Комиссии Центральной Азии, Ташкент, Узбекистан“ (ru) (pdf). cawater-info.net. 2020-yil 15-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-yanvar.
↑ „Географические и гидрологические характеристики (по материалам справочника "Ресурсы поверхностных вод СССР")“ (deadlink). 2001-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-iyul.
↑ „Foto: Pskem daryosida yirik GES qurilmoqda“ (2017-yil 3-oktyabr).

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[1] O‘ZBEKISTON JOY NOMLARINING IZOHLI LUG‘ATI (O‘zbek). Donishmand ziyosi [2022] — 624-bet. ISBN 978-9943-7673-7-9.

[2] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[3] „Chorvoq suv ombori“.

[RTT_X-4] 4,0 ^4,1 Рысбеков Ю.Х. „Трансграничные проблемы Чирчик-Ахагаранского бассейна. Научно-информационный Центр Межгосударственной Координационной Водохозяйственной Комиссии Центральной Азии, Ташкент, Узбекистан“ (ru) (pdf). cawater-info.net. 2020-yil 15-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-yanvar.

[5] „Географические и гидрологические характеристики (по материалам справочника "Ресурсы поверхностных вод СССР")“ (deadlink). 2001-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-iyul.

[6] „Foto: Pskem daryosida yirik GES qurilmoqda“ (2017-yil 3-oktyabr).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

k m t Sirdaryoning irmoqlari va quyi irmoqlari
3 000 km >	Sirdaryo
1 000 km >	Norin
500 km >	Katta Fargʻona kanali
300 km >	Angren (Otboshi) Qoradaryo (Qorakulcha) (Chatqol) Chirchiq
100 km >	(Piskom)
Toʻgʻonlar	Andijon Qambarota Kurpsay Toʻqtagʻul
Koʻllar	Qayroqqum Soʻnkoʻl Chorboq Toʻqtagʻul