Pyotr I haykali, Kronshtadt
Pyotr I haykali ― 1841-yilda Kronshtadtda Petrovskiy bogʻida oʻrnatilgan haykaltaroshlik yodgorligidir. Yodgorlik muallifi haykaltarosh T. Jak. Yodgorlik federal ahamiyatga ega boʻlgan madaniy meros obyekti hisoblanadi[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Imperator Nikolay I farmoyishi bilan fransuz haykaltaroshi T. Jak Kronshtadtda Pyotr I haykali yaratish ustida ishladi. U haykalning asosi sifatida 1836-1837-yillarda yasalgan haykalni oldi. 1839-yilda yodgorlik postamentining loyihasi tasdiqlandi. Yodgorlikni yasash Badiiy akademiya prezidenti A. N. Olenin rahbarligida amalga oshirildi. Bronza haykal P. K. Klodt tomonidan Badiiy akademiya ustaxonasida ishlangan. Yodgorlikning umumiy qiymati 100 ming rublni tashkil etdi[2]. Yodgorlik 1841-yil 27-iyunda — Poltava jangining bir yilligi munosabati bilan tantanali ravishda ochildi[3].
1860-yilda haykal atrofida Petrovskiy bogʻi qurildi[3].
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pyotr I toʻliq boʻy-basti bilan tasvirlangan. Egnida Preobrajenskiy polkining formasi va qoʻnji baland etik kiygan[3]. Uning oʻng qoʻlida pastga qaragan yalangʻoch qilich bor. Boshi biroz koʻtarilgan. Haykal qirmizi sayqallangan granitdan[3] ishlangan figurali poydevorga oʻrnatilgan boʻlib, uning burchaklari XVIII-asr ruhidagi bezaklar bilan bezatilgan[4].
Poydevorning old tomonidagi yozuv zarhal belgilar bilan ishlangan: "Buyuk Pyotrga / Asoschiga / Kronshtadt / 1841-yil ". Uning tepasida Poltava jangi yili „1709“[2] tushirilgan medalyon bor. Poydevorning orqa tomonida „Mis chavandozi“ misolida dastlab yozuvning old tomondan lotin tiliga tarjimasi bor edi. Biroq, 1860-yilda uning oʻrniga quyidagi yozuv paydo boʻldi: „Flotni / va / bu joyni / oxirigacha / kuch va hayot bilan tutib turish / eng muhimidir / Davlat rahbarining 1720-yil 18-maydagi farmonidan“[3].
Haykalning balandligi 4,55 m, poydevorining balandligi 4 m[2].
Yodgorlik atrofida panjara oʻrnatilgan: yerga qazilgan toʻp teshiklari zanjirlar bilan bogʻlangan. Bu panjara Sovet davrida yoʻqolgan[2].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Постановление Правительства РФ № 527 от 10.07.2001“. 2020-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-noyabr.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Энциклопедия Санкт-Петербурга. Петру I, памятник (г. Кронштадт, Петровский парк)“. 2020-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-noyabr.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Sokol K. G. Monumentalnie pamyatniki Rossiyskoy imperii. 2006. — S. 39
- ↑ Kronshtadt. Gorod-krepost. Ot osnovaniya do nashix dney