Qisqichbaqaxoʻr makaka
| Qisqichbaqaxoʻr makaka | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Eukariotlar |
| Tip: | Xordalilar |
| Sinf: | Sut emizuvchilar |
| Turkum: | Maymunsimonlar |
| Oila: | Makakalar |
| Urugʻ: | makakalar |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Macaca fascicularis 1821 | |
| Kichik turlari | |
| |
| Areal | |
 | |
Qisqichbaqaxoʻr makaka ( lotincha: Macaca fascicularis) yoki Yavana makaksi - maymunsimonlar oilasiga mansub tur (Cercopithecidae).
Tashqi koʻrinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻrta boʻyli maymuning tana uzunligi 40 dan 60-65 sm gacha, kattalar erkakning vazni 4-8,5 kg, urgʻochilar 2,5-3,8 kg. Dumining uzunligi taxminan yarim metr, oyoq-qoʻllari qisqa. Moʻyna yashil tusga ega kulrang, boshida toʻq doʻpisinon belgisi bor, kalta moʻylov va yonboshlarida oq bakenbardlari bor.
Yashash doirasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qisqichbaqaxor makaka sharqiy Bangladeshdan Birma, Tailand, Indochina, Malay arxipelagining orollaridan Filippingacha boʻlgan keng doirani egallaydi. Bu Uolles chizigʻini buzgan quruqlikdagi sutemizuvchilarning noyob namunasidir. Pasttekislikdagi tropik oʻrmonlarda yashaydi, shu jumladan aholi punktlari yaqinida va mango oʻrmonlarida uchraydi. Yaxshi suzishi biladi.
Doirasidan tashqaridagi bir qancha hududlarda uchraydi, xususan, Yangi Gvineyaning gʻarbiy qismida, Palau arxipelagidagi Anggaur orolida va Mavrikiyda. Yirik yirtqichlarsiz shakllangan orollarda biologik turlarga xavf tugʻdiradi[1] .
Oziqlanish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qisqichbaqaxor makaka hamma yeydigan jonzot. Suvdan oziq-ovqat izlashi imkoniga ega boʻlsa-da, qisqichbaqa uning asosiy ozuqasi hisobkanmaydi. U mevalar, rezavorlar, barglar, yongʻoqlar, hasharotlar va qisqichbaqasimonlar bilan oziqlanadi, qushlarning uyalaridan tuxum ogʻirlashadi.
Ko'payishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qisqichbaqaxor makakalar yil davomida koʻpayadi. Tabiiy yashash joylarida tugʻilishning maksimal darajasi bahor va yozning boshlariga toʻgʻri keladi, ammo boshqa iqlim zonalarida bu sanalar oʻzgarishi mumkin.
Klonlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]2018-yilda xitoylik olimlar ikkita makakani[2][3][4][5] muvaffaqiyatli klonlanilganligini eʼlon qilindi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Bonadio, C. 2000 yil. "Macaca fascicularis" (Onlayn), Hayvonlar xilma-xilligi veb-sayti. 2006-yil 10-martda foydalanilgan.
- Primate Info Net Macaca fascicularis Factsheet
- ISSG ma'lumotlar bazasi: Macaca fascicularis ekologiyasi
- Primate Info Net: Macaca fascicularis
- M. fascicularis haqidagi BBC fakt fayli
- "Nafovannidagi shartlar" videosi, Vetnamdagi uzun dumli makakalarni ko'paytirish zavodida yashirin tergov o'tkazgandan so'ng Britaniyaning Vivizeksiyani bekor qilish ittifoqi tomonidan ishlab chiqarilgan.
- Wilson D. E. & Reeder D. M. (eds). Dunyodagi sutemizuvchilar turlari . - 3-nashr. - Jons Xopkins universiteti nashriyoti [en], 2005. — jild. bitta. — P. 743. - ISBN 0-8018-8221-4 . OCLC 62265494
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Journal, Timothy MapesStaff Reporter of The Wall Street. „Environmentalists Fear Monkeys Will Destroy New Guinea Forest“. Wall Street Journal (2001-yil 12-sentyabr). Qaraldi: 2020-yil 22-avgust.
- ↑ Liu, Zhen et al. Cloning of Macaque Monkeys by Somatic Cell Nuclear Transfer(ingl.) // Cell : journal. — Cell Press, 2018. — 24 January. — DOI:10.1016/j.cell.2018.01.020.
- ↑ Briggs, Helen. „First monkey clones created in Chinese laboratory“. BBC News (2018-yil 24-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 24-yanvar.
- ↑ Associated Press. „Scientists Successfully Clone Monkeys; Are Humans Up Next?“. The New York Times (2018-yil 24-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 24-yanvar.
- ↑ „Chinese Scientists Clone Monkeys Using Method That Created Dolly The Sheep“. NPR (2018-yil 24-yanvar).