Kontent qismiga oʻtish

Ramazon oyi (taqvim oyi)

Vikipediya, erkin ensiklopediya
(Ramazon oyi(taqvim oyi)dan yoʻnaltirildi)

Ramazon (arabcha: رَمَضَان , Ramaḍān) Islom taqvimining to'qqizinchi oyi bo'lib, Islom dini payg'ambari Muhammadga Qur'onda nozil qilingan deb ishoniladi .

Ramazon oyida ro'za tutish Islomning besh arkonidan biridir. Ramazon oyini musulmonlar kunduzi tongdan quyosh botguncha ro'za tutishadi. Islomga ko'ra, Qur'on bu oyda osmondan yerga tushirilgan va shu tariqa Jabroil tomonidan Muhammadga asta-sekin vahiy qilish uchun tayyorlangan. Shuning uchun Muhammad o'z izdoshlariga jannat eshiklari butun oy davomida ochiq bo'lishini va do'zax ( Jahannam ) eshiklari yopilishini aytgan. Keyingi oyning birinchi uch kuni Shavvol bayrami nishonlanadi va "Iftar bayrami" yoki Iyd al-Fitr sifatida nishonlanadi.

Tanlangan vaqt

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Islom taqvimi qamariy taqvimdir: oylar yangi oyning birinchi yarim oyini ko'rgan paytdan boshlanadi. Binobarin, islom yili quyosh yilidan 10 dan 11 kungacha qisqa va hech qanday interkalatsiyani o'z ichiga olmaydi[lower-alpha 1], Ramazon butun fasllar bo'ylab ko'chiriladi. Saudiya Arabistonining Umm al-Qura taqvimiga[1] asoslangan Ramazon oyining taxminiy boshlanish va tugash sanalari[2]:

Ramazon 2021-2025-yillar oralig'ida
Hijriy yil hisobi Birinchi kun (milodiyyil hisobida) Oxirgi kun
1442 2021-yil 13-aprel 2021-yil 12-may
1443 2022-yil 2-aprel 2022-yil 1-may
1444 2023-yil 23-mart 2023-yil 20-aprel
1445 2024-yil 11-mart 2024-yil 1-aprel
1446 2025-yil 1-mart 2025-yil 29-mart
Iftorlik dasturxoni

Ko'pgina musulmonlar Ramazon boshlanishini belgilash uchun oyni mahalliy jismoniy ko'rishni talab qiladilar, ammo boshqalar oyning boshlanishini aniqlash uchun yangi oyning hisoblangan vaqti yoki Saudiya Arabistoni deklaratsiyasidan foydalanadilar. Yangi oy butun dunyo bo'ylab bir vaqtning o'zida bir xil holatda bo'lmaganligi sababli, Ramazonning boshlanish va tugash sanalari har bir tegishli joyda qanday oy ko'rinishiga bog'liq. Natijada, Ramazon sanalari turli mamlakatlarda farq qiladi, lekin odatda faqat bir kun. Bu oyning aylanishi bilan bog'liq[3]. Ramazon boshlanishiga yaqin bo'lgan astronomik prognozlar mavjud[4].

Voqealar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Imom Ali, Yusuf Abdinajod shahidligi

Ramazon oyi musulmonlar tomonidan butun qamariy oy davomida xuddi shu nom bilan nishonlanadi. Diniy marosimlar oyi ro'za va qo'shimcha ibodatlardan iborat. Ushbu oydagi ba'zi muhim tarixiy voqealar odatda quyidagilarni o'z ichiga oladi:

  • 2-Ramazon kuni, Islom diniga ko'ra Muso alayhissalomga Tavrot berilg[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (May 2022)">iqtibos kerak</span> ]an. 
  • 10-Ramazon kuni, Muhammadning xotini Xadicha binti Xuvaylidning vafoti[5].
  • 12-Ramazon kuni, Islom diniga ko'ra Isoga Injil ato etilg[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (May 2022)">iqtibos kerak</span> ]an. 
  • 15-Ramazon kuni, Hasan ibn Ali tug'ilgan[6].
  • 17-Ramazon kuni, Ibn Arabi tug'ilgan[7].
  • 17-Ramazon kuni, Muhammadning xotini Oisha binti Abu Bakrning vafoti[8].
  • 17-Ramazon kuni, Badr jangida musulmonlar g'alaba qozondi[9].
  • 18-Ramazon kuni, Dovud ( Dovud )ga Zabur ( Zabur ) nasib qiling[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (May 2022)">iqtibos kerak</span> ]an. 
  • 19-Ramazon kuni, Imom Ali namoz paytida Abdurrahmon ibn Muljamning boshiga zaharli qilich bilan urdi[9].
  • 20-Ramazon kuni, Muhammadning Makkani zabt etishi[10].
  • 21-Ramazon kuni, Xalifa Ali shahid bo'ldi[9].

Qadr kechasi oyning oxirgi o'n kunligidan birida (odatda toq kechalarda) nishonlanadi. Musulmonlar “Qadr kechasi” deb ham ataladigan bu kechani ming oydan afzal deb bilishadi. Bu ko'pincha bu kechada ibodat qilish ming oy (83 yildan sal ko'proq, ya'ni bir umr) ibodat bilan teng mukofotlanadi, deb talqin qilinadi. Ko'p musulmonlar butun tunni ibodat bilan o'tkazadilar.

Hadis

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ramazon so'zini o'zi talaffuz qilish taqiqlanadi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ko'pgina hadislarga ko'ra, Ramazon islomdagi Allohning ismlaridan biridir va shuning uchun taqvim oyiga nisbatan faqat "Ramazon" deb aytish taqiqlangan va "Ramazon oyi" deb aytish kerak.

Sunniy

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ramazon” demanglar, chunki Ramazon Allohning ismlaridandir, balki “Ramazon oyi” deb aytinglar, dedilar[11].

U zot (Muhammad sollallohu alayhi vasallam) ularning "Ramazon" deyishlarini yomon ko'rar edilar va aytdilar: "Chunki u Allohning ismlaridan bo'lgan ismdir. Balki biz Alloh taolo aytganidek, "Ramazon oyi" deymiz[12].

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ramazon keldi”, “Ramazon tugadi”, demanglar, chunki Ramazon – Alloh taoloning ismlaridandir[13].

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ramazon» demang, albatta, Ramazon Allohning ismidir, balki «Ramazon oyi» deb ayting, dedilar[14].

Ibn Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Ramazon demanglar, chunki Ramazon Allohning ismlaridandir, balki “Ramazon oyi” deb ayting[15].

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan birortangiz ham “Men Ramazonda ro‘za tutdim”, “Ramazonda namoz]ni to‘kis ado etaman”, “Men Ramazonda shunday va shunday narsalarni chiqardim”, demasin, dedilar. Albatta, Ramazon Allohning ismlaridan bo'lgan ismdir, Uning ulug'ligi ulug' va ulug'dir. Undan ko'ra, Robbing o'z kitobida (ya'ni Qur'onda) aytganidek, "Ramazon oyi" deb ayt[16].

Oisha: “Yo Rasululloh, “Ramazon”ning maʼnosi nima?” deb soʻradi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ey Humayro, “Ramazon” dema, albatta, Ramazon Allohning ismlaridan bir ismdir, balki “Ramazon oyi” deb ayt. “Ramazon” so‘zining ma’nosi”, dedilar. [Alloh] bu oyda bandalarining gunohlarini kuydiradi, ya'ni ularni kechiradi"[17].

Shia

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhammad al-Boqir (s.a.v.): “Bu Ramazon”, “Ramazon ketdi”, “Ramazon keldi”, demanglar, chunki Ramazon Alloh taoloning ismlaridandir. . U kelmaydi va ketmaydi, chunki kelish va ketish abadiy bo'lmagan narsa uchundir. Undan ko'ra, "Ramazon oyi" deng, chunki "oy" so'zi ismning o'ziga xos xususiyati bo'lib, ism esa ulug' va ulug' Allohning ismidir[18][19][20][21].

Ali (a.s.): "Ramazon" demang, "Ramazon oyi" deb ayting, chunki siz Ramazon nima ekanligini bilmaysiz[22][23][24][25].

Ali (a.s.) aytdilar: "Ramazon" demang, chunki siz Ramazon nima ekanligini bilmaysiz. Kim shunday desa (faqat “Ramazon”), bas, sadaqa bersin va kufriga kafforat sifatida ro‘za tutsin. Undan ko'ra, Alloh azza va jalla aytganidek: "Ramazon oyi", degin[26][27][28][29].

Zaydi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ali (a.s.) aytdilar: "Ramazon" demang, chunki siz Ramazon nima ekanligini bilmaysiz. Kim shunday desa (faqat “Ramazon”), bas, sadaqa bersin va kufriga kafforat sifatida ro‘za tutsin. Undan ko'ra, Alloh azza va jalla aytganidek: "Ramazon oyi", degin[30].

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Islom muqaddas kitoblari
  • 19 Ramazon
  • 21 Ramazon
  • 23 Ramazon

Eslatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ A tropical year is almost the same length as a year in the Western Gregorian Calendar, the difference is imperceptible in a human lifespan.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Ramadan Calendar, Hamariweb
  2. ↑ Umm al-Qura calendar of Saudi Arabia
  3. ↑ „What is the Islamic calendar?“. FAQ - For Muslims. Ramadan Awareness Campaign. 2012-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 1-sentyabr.
  4. ↑ „Ramadan and Eidian“. Committee For Crescent Observation. 2012-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 7-avgust.
  5. ↑ Sayyid Ali Ashgar Razwy. „The Birth of Muhammad and the Early Years of his Life“ (2013-yil 10-noyabr). 2017-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-noyabr.
  6. ↑ Madelung, Wilferd. The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press, 1997. ISBN 978-0-521-64696-3. 
  7. ↑ Chittick, William (Summer 2018). "Ibn Arabi". in Zalta, Edward N.. Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford: Metaphysics Research Lab, Stanford University. https://plato.stanford.edu/archives/sum2018/entries/ibn-arabi/. Qaraldi: 19 July 2018. "Ibn ‘Arabî referred to himself with fuller versions of his name, such as Abû ‘Abdallâh Muhammad ibn ‘Alî ibn al-‘Arabî al-Tâ’î al-Hâtimî (the last three names indicating his noble Arab lineage)" 
  8. ↑ Haylamaz, Resit. Aisha: The Wife, The Companion, The Scholar. Tughra Books, 1 March 2013 — 192–193-bet. ISBN 9781597846554. Qaraldi: 2018-yil 11-iyul. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 W. Montgomery Watt (1956), Muhammad at Medina Oxford: Clarendon Press, p. 12. Watt notes that the date for the battle is also recorded as the 19th or the 21st of Ramadan (15 or 17 March 624).
  10. ↑ >F.R. Shaikh, Chronology of Prophetic Events, Ta-Ha Publishers Ltd., London, 2001 pp 3, 72, 134-6. Shaikh places the departure on Wednesday, 29 November. This is apparently calculated using the tabular Islamic calendar and then substituting Ramadan for Sha'ban in an (ineffective) attempt to allow for intercalation.
  11. ↑ Al-Bayhaqi, Abu Bakr. Sunnan al-Kubra (ar) — Vol. 4, Book 11, Ch. 6, Nu. 7904-bet. „قَالَ رَسُولُ اللَّٰهِ صَلَّىٰ اللَّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا تَقُولُوا۟ «رَمَضَانُ» فَإِنَّ رَمَضَانَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «شَهْرُ رَمَضَانَ»“ 
  12. ↑ Al-Tabari, Muhammad ibn Jarir. Tafsir al-Tabari (ar) — Vol. 3, Pg. 187-bet. „أَنَّهُ كَرِهَ أَنْ يُقَالُ «رَمَضَانَ»، وَيَقُولُ: لَعَلَّهُ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ، لَٰكِنَّ نَقُولُ كَمَا قَالَ اللَّٰهُ: «شَهْرُ رَمَضَانَ»“ 
  13. ↑ Al-Razi, Fakhr al-Din. Tafsir al-Kabir (ar) — Vol. 5, Pg. 251-bet. „عَنِ النَّبِيِّ صَلَّىٰ اللَّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: لَا تَقُولُوا۟ «جَاءَ رَمَضَانُ» وَ«ذَهَبَ رَمَضَانُ» وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «جَاءَ شَهْرُ رَمَضَانَ» وَ«ذَهَبَ شَهْرُ رَمَضَانَ» فَإِنَّ رَمَضَانَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ تَعَالَىٰ.“ 
  14. ↑ Ibn al-Jawzi, Abdul Rahman. Al-Mawdu'at (ar) — Vol. 2, Pg. 187-bet. „قَالَ رَسُولُ اللَّٰهِ صَلَّىٰ اللَّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا تَقُولُوا۟ «رَمَضَانُ» فَإِنَّ رَمَضَانَ اسْمُ اللَّٰهِ، وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «شَهْرُ رَمَضَانَ»“ 
  15. ↑ Ibn Abu Hatim, Abdul Rahman. Tafsir Ibn Abu Hatim (ar) — Vol. 1, Pg. 310, Nu. 1648-bet. „لَا تَقُولُوا۟ «رَمَضَانُ»، فَإِنَّ رَمَضَانَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ، وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «شَهْرُ رَمَضَانَ»“ 
  16. ↑ Al-Dimashqi, Tamam. Fawa'id al-Tamam (ar) — Vol. 1, Pg. 104, Nu. 241-bet. „قَالَ رَسُولُ اللَّٰهِ صَلَّىٰ اللَّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ «صُمْتُ رَمَضَانَ»، وَ«قُمْتُ رَمَضَانَ»، وَلَا «صَنَعْتُ فِي رَمَضَانَ كَذَا وَكَذَا»، فَإِنَّ رَمَضَانَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ عَزَّ وَجَلَّ الْعِظَامِ، وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «شَهْرُ رَمَضَانَ» كَمَا قَالَ رَبُّكُمْ عَزَّ وَجَلَّ فِي كِتَابِهِ“ 
  17. ↑ Ibn al-Saqri, Abu Tahir. Mashyakhah (ar) — Vol. 1, Pg. 126, Nu. 52-bet. „عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّٰهُ عَنْهَا قَالَتْ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّٰهِ مَا مَعْنَىٰ رَمَضَانَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّٰهِ صَلَّىٰ اللَّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا حُمَيْرَاءُ لَا تَقُولِي «رَمَضَانُ» فَإِنَّهُ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ وَلَٰكِنْ قُولِي «شَهْرُ رَمَضَانَ» يَعْنِي رَمَضَانَ أَرْمَضَ فِيهِ ذُنُوبَ عِبَادِهِ فَغَفَرَهَا“ 
  18. ↑ Al-Kulayni, Muhammad ibn Ya'qub. Al-Kafi (ar) — Book 14 (the Book of Fasting), Ch. 4, Hadith 2, Nu. 6281-bet. „قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَيْهِ السَّلَامُ): لَا تَقُولُوا۟ «هَٰذَا رَمَضَانُ» وَلَا «ذَهَبَ رَمَضَانُ» وَلَا «جَاءَ رَمَضَانُ» فَإِنَّ رَمَضَانَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّٰهِ عَزَّ وَجَلَّ لَا يَجِيءُ وَلَا يَذْهَبُ وَإِنَّمَا يَجِيءُ وَيَذْهَبُ الزَّائِلُ وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «شَهْرُ رَمَضَانَ» فَإِنَّ الشَّهْرَ مُضَافٌ إِلَىٰ الْاسْمِ وَالاسْمُ اسْمُ اللَّٰهِ عَزَّ وَجَلَّ“ 
  19. ↑ Ibn Babawayh, al-Saduq. Man La Yahduruhu al-Faqih (ar) — Vol. 2, Pg. 182, Nu. 2050-bet. 
  20. ↑ Al-Hurr Al-Amili, Muhammad. Wasa'il al-Shia (ar) — Vol. 10, Ch. 19, Hadith 2, Nu. 13505-bet. 
  21. ↑ Al-Majlisi, Muhammad-Baqir. Bihar al-Anwar (ar) — Vol. 93, Ch. 48, Hadith 1-bet. 
  22. ↑ Al-Kulayni, Muhammad ibn Ya'qub. Al-Kafi (ar) — Book 14 (the Book of Fasting), Ch. 4, Hadith 1, Nu. 6280-bet. „قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (عَلَيْهِ السَّلَامُ): لَا تَقُولُوا۟ «رَمَضَانُ» وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ «شَهْرُ رَمَضَانَ» فَإِنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ مَا رَمَضَانُ“ 
  23. ↑ Ibn Babawayh, al-Saduq. Man La Yahduruhu al-Faqih (ar) — Vol. 2, Pg. 182, Nu. 2051-bet. 
  24. ↑ Al-Hurr Al-Amili, Muhammad. Wasa'il al-Shia (ar) — Vol. 10, Ch. 19, Hadith 1, Nu. 13504-bet. 
  25. ↑ Al-Majlisi, Muhammad-Baqir. Bihar al-Anwar (ar) — Vol. 93, Ch. 48, Hadith 2-bet. 
  26. ↑ Ibn Tawus, Sayyid. Al-Iqbal Bil-Amal (ar) — Vol. 1, Pg. 29-bet. „عَلِيٍّ (عَلَيْهِ السَّلَامُ) قَالَ: لَا تَقُولُوا۟ «رَمَضَانُ» فَإِنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ مَا رَمَضَانُ فَمَنْ قَالَهُ فَلْيَتَصَدَّقْ وَلْيَصُمْ كَفَّارَهً لِقَوْلِهِ وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ كَمَا قَالَ اللَّٰهُ عَزَّ وَجَلَّ «شَهْرُ رَمَضَانَ»“ 
  27. ↑ Al-Hurr Al-Amili, Muhammad. Wasa'il al-Shia (ar) — Vol. 10, Ch. 19, Hadith 3, Nu. 13506-bet. 
  28. ↑ Al-Majlisi, Muhammad-Baqir. Bihar al-Anwar (ar) — Vol. 93, Ch. 48, Hadith 3-bet. 
  29. ↑ Al-Nouri Al-Tabarsi, Husayn. Mustadrak al-Wasa'il (ar) — Vol. 7, Ch. 12, Hadith 1, Nu. 8609-bet. 
  30. ↑ Al-Shajari, Yahya bin Hussein. Al-Amali Al-Khamisiyah (ar) — Vol. 1, Pg. 380, Nu. 1355-bet. „أَنَّ عَلِيًّا عَلَيْهِ السَّلَامُ كَانَ يَقُولُ: لَا تَقُولُوا۟ «رَمَضَانُ» فَإِنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ مَا رَمَضَانُ فَمَنْ قَالَهُ فَلْيَتَصَدَّقْ وَلْيَصُمْ كَفَّارَةً لِقَوْلِهِ، وَلَٰكِنْ قُولُوا۟ كَمَا قَالَ اللَّٰهُ عَزَّ وَجَلَّ: «شَهْرُ رَمَضَانَ»“ 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]


Islomiy taqvim

Muharram | Safar | Rabiulavval | Rabiussoni | Jumodilavval | Jumodissoni | Rajab | Shaʼbon | Ramazon | Shavvol | Zulqaʼda | Zulhijja 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ramazon_oyi_(taqvim_oyi)&oldid=4306960" dan olindi