Kontent qismiga oʻtish

Sayyid Xoja Xovand Mahmud

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Sayyid Xoja Xovand Mahmud
forscha: سید خواجه خاوند محمو
Tavalludi
Sharifuddin ibn Ziyovuddin Naqshband

1563-yil
Buxoro
Vafoti 4-noyabr 1642-yil
Lahor

Sayyid ul Sadoat Xoja Sayyid Mir Xovand Mahmud ibn Sharif Naqshbandiy al-Xosoniy val-Husayniy, Hazrati Eshon Shoh Sohib (1563-yil, 4-noyabr 1642-yil) nomi bilan mashhur boʻlgan, Buxoro shahridan boʻlgan soʻfiy avliyolardan biri[1].

Kelib chiqishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hazrati eshon Sayyid bo‘lgan, ya’ni uning bevosita islom payg‘ambari Muhammaddan (s.a.v) (qizi Fotima az-Zahra kuyovi hamda amakivachchasi Ali ibn Abu Tolib orqali) kelib chiqishini bildiradi[2].

Ota avlodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirda Sayyidlarning ikki otalik avlodi ma'lum. Bir qatorda u yettinchi imom Muso al-Qozimning oʻgʻli Ibrohim al Murtad va mashhur soʻfiy ustasi Xoja Sayyid Mir Alauddin Ator orqali bevosita avlodidir. Sayyid Alouddin Ator Hazrati Bahouddin Naqshbandning davomchisi va kuyovi edi. Demak, eshon hazratlari ham Bahouddin Naqshband hazratlarining avlodi bo‘lib, o‘zi ham o‘g‘li Sayyid Ali Akbar orqali o‘n birinchi imom Hasan Askariyning avlodi bo‘lgan. Hazrati Eshon Sohib so‘fiy avliyo Farid ul-din Attor va Xoja Ubaydulloh Ahror bilan oilaviy munosabatlari ham ancha yaxshi. Xoja Ahror uning ajdodi bo‘lib, bu ham Hazrati eshonning xalifa Umar ibn al-Xattobdan kelib chiqqanligini ko‘rsatadi.

Ona avlodi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ona tomondan esa Hazrati eshon Hoshimiy naslidandir. Bir tomondan Imom Husaynga ona tomondan bobosi Miroq ibn Zayn ul-Obidin orqali bog'lanadi. Yana bir tomondan Imom Muhammad ibn Hanafiya bilan qarindosh.

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oilasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hazrati eshon Xoja Sayyid Mir Sharif Naqshbandiyning ikkinchi o‘g‘li edi. Uning katta akasi Xoja Xovand Muhammad Naqshband, Xoja Xovand Aftob nomi bilan tanilgan bo‘lib, u ham avliyo edi. Hazrati eshonning 5 qiz va 6 o‘g‘li bo'lib, ularning hammasi avliyo sanaladi[3].

Shajarasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sayyid Xoja Xovand Mahmud islom payg'ambari Muhammadning avlodidan boʻlgan.

Faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hazrati eshon ajdodlari ta’limotidan ta’sirlangan va shuning uchun otasiga shogird bo'lgan. Hazat eshon shoh kollejida o‘qishga otasidan ruxsat olib, mohir olim bo‘lib yetishdi[4]. Hazrati eshon Shoh Sohib 23 yoshida otasini ziyorat qilib, umrining so‘nggi kunlarida unga hamroh bo‘lishini so‘rab xat yozdi[5]. Otasining oʻlimidan soʻng u keyingi oʻqishni tashlab, bor e'tiborini so'fiylik izlanishlarga qaratdi[6]. Buning uchun dastlab Vaxshga borib, u yerda oʻz vazifalarini bajarib, shayxulislom boʻldi[7]. Sayyid Xoja Vaxshda bo'lganida Xoja hoji bilan uchrashdi. Ularning ikkinchi marta uchrashishi Balxda bo‘lib, Xoja hoji uni bo‘lajak ustozi Xoja Ishoq Dahbidiy bilan tanishtiradi va unga shogirdlikka tushadi. Ikkinchi marta u bilan Buxoroda uchrashib, shogirdi bo‘ladi. Hazrati eshon Sohib oʻn ikki yillik maʼnaviy taʼlimdan soʻng 1598-yilda tasavvufda shayxlik darajasiga yetdi[8]. Xoja Ishoq Valiy uni Alloh taoloning barcha Avliyolarining boshi sifatida oʻz davrasiga qabul qildi. Vali Hazrati Eshon Sohib Xoja Ishoq amri bilan ishoqkiya yo‘lini targ‘ib qilish uchun Lahorga borish kerak edi. Buning o'rniga u Kashmirdagi Srinagarga bordi. Srinagarda u keyinchalik unga ergashgan ko'plab odamlarni o'ziga tortdi. Uning taqvodorligi shuhrati O'rta Osiyoning ko'plab mintaqalariga yoyilgan[9]. Xurosonda, hozirgi Afgʻonistonda, ayniqsa Qandahor, Kobul va Hirot shaharlarida yuz minglab shogirdlar unga ergashganlar[4]. U Oʻrta Osiyo boʻylab shogirdlarini yubordi, ulardan ikkitasi Tibetga yuborildi. Naqshbandiyaning boshqa ustalaridan farqli o'laroq, u nafaqat rasmiy homiylikdan bahramand bo'lgan ko'plab odamlarni o'ziga tortdi. Xoja Xovand Mahmud hazratlarini Mo‘g‘ullar imperatori Jahongir Agradagi saroyga taklif qiladi. U yerda bir necha bor bo‘lib, Jahongir uning shogirdi bo‘lganligi sababli u bilan mustahkam aloqa o‘rnatishga muvaffaq bo‘lgan. Jahongir unga qattiq ishondi, otasi Akbar farzand ko‘rishni juda orzu qilgan paytda eshon hazratlari unga duo qilishni o'rgatgan[10]. Shia jamoasiga qarshi kurashda qatnashgan Mo'gʻul imperatori Shoh Jahon uni 1636-yilda Dehliga yubordi. Hazrati eshon umrining so‘nggi olti yilini Lahorda o‘tkazdi, u yerda Shoh Jahon unga qasr qurdirdi, keyinchalik bu saroy uning maqbarasiga aylandi[11][9][12][13].

Keyingi hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hazrati eshonning o‘rniga Kashmirda o‘g‘li Mo‘ynuddin Naqshabnd o‘tirdi.Kichik o‘g‘li Bahouddin yoshligida Lahorda otasining o‘rniga taxtga o'tirdi. Otaining hukmronligi XVIII asr oxirida yakunlandi. Hazrati eshon avlodlaridan biri oilasini tiklash va uning oʻrniga hukmron boʻlishi uchun kelishini eʼlon qildi. Bu shaxs Uvaysiya yo‘lida uning davomchisi bo‘lgan hazrati Sayyid Mirjon ekanligi aniqlandi.

Ma'naviy tartib

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hazrati eshon Qutb — o'z davrining Alloh taoloning oliy martabali valisi. Tasavvufda Qutb butun olamning kosmik rahbari va Muhammadning solih davomchisi sifatida tanilgan. Aytishlaricha, Hazrati eshon naslida o‘g‘il farzand dunyoga keladi, u Hazrati eshonning ma’naviy nasl-nasabi va merosini tiklaydi. Undan keyin Qutb o‘rnini egallaydi. Sayyid ul Saodat hazratlari Sayyid Mirjonning mo'jizaviy va payg'ambar davomchisi bo'lganligi hamma tomonidan ma'qullangan[14].

Shahzoda Sayyid Rafael Dakik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sayyid Mirjon oilasining hozirgi vorisi shahzoda Sayyid Rafael Dakik bo‘lib, u Hazrati eshonning ota va ona tomonidan 12-avlodidir. Shahzoda Rafael, shu o'rinda, afgʻon Barakzay qirollik oilasining aʼzosi boʻlib, uning ajdodi Hazrati eshonning vorisi sifatida naqshbandiya sunniy Islomning oliy rahbari hisoblanadi[15][16].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Тазкаре Хванадане Хазрат Эшан (родословная семьи Хазрата Эшана) (автор и исследователь: Мухаммад Ясин Касвари Накшбанди компания: Эдара Талимат Накшбандийя Лахор) стр. 58
  2. ↑ Tazkare Khwanadane Hazrat Eshan(genealogy of the family of Hazrat Eshan)(by author and investigator:Muhammad Yasin Qasvari Naqshbandi company:Edara Talimat Naqshbandiyya Lahore)p. 58
  3. ↑ Тазкаре Хванадане хазрат Эшан (родословная семьи хазрата Эшана) (автор и исследователь: Мухаммад Ясин Касвари Накшбанди компания: Эдара Талимат Накшбандийя Лахор) стр. 58
  4. ↑ 4,0 4,1 Nazaria-i-Pakistan Trust
  5. ↑ Дамрел в «Забытой благодати», с. 50, лл. 13-15
  6. ↑ Дамрел в «Забытой благодати», с. 50, лл. 15-17
  7. ↑ Damrel in Forgotten Grace, p. 6, l. 5
  8. ↑ Damrel in Forgotten Grace, p. 61, l. 17-20, p. 62, l. 1, 2
  9. ↑ 9,0 9,1 «Накшбандийя: Ортодоксия и активизм в мировой суфийской традиции», автор и исследователь: Ицхак Вайсманн; компания: Routledge Taylor&Francis Group (стр.52)
  10. ↑ «the Naqshbandiyya: Orthodoxy and activism in a worldwide Sufi tradition» written and investigated by: Itzchak Weismann ;company: Routledge Taylor&Francis Group(p.52)
  11. ↑ Tazkare Khwanadane Hazrat Eshan(genealogy of the family of Hazrat Eshan)(by author and investigator:Muhammad Yasin Qasvari Naqshbandi company:Edara Talimat Naqshbandiyya Lahore)
  12. ↑ Muzaffar Alam in The Mughals and the Sufis: Islam and Political Imagination in India, 1500—1750, published by SUNY Press, section: The return of the Naqshbandis
  13. ↑ Gacek and Pstrusinska in Proceedings of the Ninth Conference of the European Society for Central Asian Studies, published by Cambridge scholar Press, p. 151
  14. ↑ Тазкаре Хванадане хазрат Эшан (родословная семьи хазрата Эшана) (автор и исследователь: Мухаммад Ясин Касвари Накшбанди компания: Эдара Талимат Накшбандийя Лахор)
  15. ↑ „Home | Sayyid Raphael Dakik“. 2023-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 10-iyul.
  16. ↑ „Start | Supreme Leadership of the Naqshbandi Sufi Order“. 2022-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 10-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Sayyid_Xoja_Xovand_Mahmud&oldid=4353168" dan olindi