Sevim Arbana
Sevim Arbana albaniyalik ayollar huquqlari faoli hamda „Useful to Albanian Women“ (UAW) va „Women Bridge for Peace and Understanding“ nodavlat tashkilotlari asoschisi.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sevim Arbana 1951-yilda tugʻilgan[1]. Otasi Albaniyadagi ozodlik armiyasining aʼzosi boʻlgan va Ikkinchi Jahon urushida nemislarga qarshi kurashgan. Urushdan keyin antikommunistik Legallik partiyasiga qoʻshilgan va u yerda davlat dushmani sifatida qoralangan hamda Enver Xoʻja hukmronligi davrida 10 yilga qamalgan. Otasining eʼtiqodi tufayli Arbananing oilasi Albaniya hukumati tomonidan taʼqibga uchragan, natijada uning Tiranada sanʼat maktabidagi oʻqishini yakunlashi qiyin boʻlgan[2].
1991-yilda Arbana Kosovodagi forumda ayollar huquqlarini himoya qilish tashkilotlariga mablagʻ yetishmasligiga norozilik bildirgani uchun Serb militsiyasi tomonidan hibsga olingan. Bundan tashqari, Sevim Arbana ilgari Tirananing hozirgi meri Erion Veliaj va Mjaft harakati bilan birga ishlagan. Mer hokimiyatga saylangach ular birgalikda ishlashni toʻxtatganlar, Arbana uni ayollar huquqlarini qoʻllab-quvvatlamaganligi uchun tanqid qilgan. 1997-yilda Albaniyadagi nodavlat notijorat tashkiloti forumida birinchi soyabon nodavlat notijorat tashkiloti prezidenti etib saylangan[3][4].
2005-yilda Sevim Arbana 1000 tinchlikparvar ayollarning biri sifatida Tinchlik boʻyicha Nobel mukofotiga nomzod boʻlgan[5][6]. 2019-yilda „Liderlik“ nominatsiyasida Global Woman Award mukofotiga nomzod boʻlgan[6].
Naim Frasheri nashriyoti muharriri[7].
Himoya ishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1993-yilda Sovet Ittifoqi va Albaniya Xalq Sotsialistik Respublikasi qulagandan soʻng, Arbana „Useful to Albanian Women“ nodavlat tashkilotiga, Albaniyadagi birinchi ayollar klubiga va Bolqon tinchlik tashkiloti „Women Bridge for Peace and Understanding“ga asos solgan[8]. Arbana „kommunizm qulagandan keyingi birinchi faollar“ dan biri sifatida tasvirlangan[9]. Ushbu tashkilotlarning paydo boʻlishiga uning dunyodagi birinchi ayollar klubi boʻlgan The Alexandra Club bilan tanishishi sabab boʻlgan. Ushbu tashkilotlar orqali Arbana reabilitatsiya markazlarini tashkil etgan, odam savdosiga qarshi kampaniya olib borgan va uysizlik va oiladagi zoʻravonlik qurbonlariga yordam koʻrsatgan[10].
„Useful to Albanian Women“ markazi
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Useful to Albanian Women centre" markazi — oiladagi yoki jinsiy zoʻravonlik, tashlab ketish yoki iqtisodiy qiyinchiliklar qurboni boʻlgan ayollarga yordam berish uchun ishlab chiqilgan alban tashkiloti. Ushbu markaz, shuningdek, Albaniyadagi oiladagi zoʻravonlik darajasiga va ayollar zoʻravonlikdan qochgan iqtisodiy qiyinchiliklarga eʼtibor qaratishga xizmat qiladi. Markaz, shuningdek, uysiz bolalar uchun reabilitatsiya markazi boʻlib xizmat qilgan, loʻlilar jamiyatidagi oʻsmir onalarga va qonli janjal qurbonlariga yordam koʻrsatgan[11]. Taxminlarga koʻra, ushbu markaz orqali Arbana 7000 dan ortiq alban koʻcha bolalarini oʻqitgan va ish topishga yordam bergan.
Kosovo urushi paytida markaz 3800 dan ortiq kosovo va alban qochqinlarini joylashtirish hamda ularga yordam berish uchun foydalanilgan[12].
Edi Ramani tanqidi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Albaniya bosh vaziri Edi Rama oʻz kabinet vazirlaridan birini „chimchilab qoʻygan“ voqeasidan soʻng Sevim Arbana „A-Show“ yangiliklar dasturida voqea haqida gapirgan. Taxmin qilingan voqea 2013-yilda sodir boʻlgan, Arbana bu haqda 2019-yilda izoh bergan. Uning izohidan soʻng, Albaniya davlat prokurori Enkelejda Mca tuhmat uchun Arbanaga qarshi 1 million alban leki miqdorida sudga murojaat qilgan. Ushbu daʼvo „tanqidchilarning ovozini oʻchirish usuli“ sifatida tanqid qilingan boshqa 35 ta tuhmat daʼvolari qatoriga kiritilgan[13][14][15].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Sevim Arbana (Albania) | WikiPeaceWomen — English“. wikipeacewomen.org. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ Balkanista. „The Balkanista meets Sevim Arbana“ (en-US). The Balkanista (2018-yil 29-aprel). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ Balkanista. „The Balkanista meets Sevim Arbana“ (en-US). The Balkanista (2018-yil 29-aprel). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Sevim Arbana (Albania) | WikiPeaceWomen — English“. wikipeacewomen.org. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ Balkanista. „The Balkanista meets Sevim Arbana“ (en-US). The Balkanista (2018-yil 29-aprel). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ 6,0 6,1 „Human Rights Activist to Face Albanian Prime Minister in Defamation Court Case“ (en-US). Exit - Explaining Albania (2021-yil 8-fevral). 2021-yil 8-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Sevim Arbana | WEF“ (en-US) (2018-yil 9-may). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Sevim Arbana (Albania) | WikiPeaceWomen — English“. wikipeacewomen.org. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Sevim Arbana: Pashë Ramën kur pickoi me dhunë një ministre“ (sq). www.balkanweb.com. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ Balkanista. „The Balkanista meets Sevim Arbana“ (en-US). The Balkanista (2018-yil 29-aprel). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ Balkanista. „The Balkanista meets Sevim Arbana“ (en-US). The Balkanista (2018-yil 29-aprel). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ Balkanista. „The Balkanista meets Sevim Arbana“ (en-US). The Balkanista (2018-yil 29-aprel). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Rendering Albanian Women Invisible: Challenging the Norm“ (en-US). Exit - Explaining Albania (2020-yil 4-iyun). 2022-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Rama Sues Nobel Peace Prize Nominee and Human Rights Activist for Defamation“ (en-US). Exit - Explaining Albania (2019-yil 15-sentyabr). 2022-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
- ↑ „Human Rights Activist to Face Albanian Prime Minister in Defamation Court Case“ (en-US). Exit - Explaining Albania (2021-yil 8-fevral). 2021-yil 8-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.