Sirtlonlar

Parahyaena brunnea

Sirtlonlar (Hyaenidae) — yirtqichlar turkumiga mansub sut emizuvchilar oilasi. Tashqi koʻrinishi bo'riga oʻxshaydi. Gavdasining uz. 55—165 sm. Oldingi oyoqlari orqadagisiga nisbatan uzunroq. Oyoqlari 4 barmoqli (yer boʻrisi oldingi oyoqlari 5 barmoqli), boʻyni yoʻgʻon, boshi katta, tishlari yirik. Dumi pahmoq, kalta (uzunligi 20—22 cm). Koʻpchiligining boʻyni ustida va qisman yagʻrinida uzun yungi (yoli) boʻladi. Qoʻngʻir yoki kulrangtusli yungi yoʻl-yoʻl yoki xoldor. Anal teri bezlari oʻtkir hidli sekret ajratib chiqaradi. 3 urugʻi; yoʻl-yoʻl sirtlonlar, xoldor sirtlonlar, yer boʻrilari) va 4 turi bor. Afrika, Old va Oʻrta Osiyo, Janubi-Gʻarbiy Osiyoda tarqalgan. Oʻzbekiston janubida (Surxondaryo viloyati) yoʻl-yoʻl sirtlon 20-asr oʻrtalarigacha uchragan.

Sirtlonlar yarim choʻl va choʻlda yashaydi, kechasi ov qiladi. Yakka yoki juft-juft boʻlib yuradi. Yiliga 1 marta 2-4 tadan, baʼzan 6 tadan bolalaydi. Hayvonlar murdasi bilan oziqlanadi; guruh boʻlib birmuncha yirik tuyoqli hayvonlar (antilopalar), baʼzan uy hayvonlariga ham hujum qiladi. 1 turi va 1 kenja turi Xalqaro Qizil kitobga kiritilgan.

Chiziqli sirtlonlar Pliotsen davridagi Afrika H. namaquensis dan paydo boʻlgan bo'lishi mumkin . Chiziqli giena qoldiqlari Afrikada keng tarqalgan bo'lib, yozuvlar O'rta Pleystotsen va hattoki Villafranchian davriga borib taqaladi. O'rta yer dengizi mintaqasida qazilma chiziqli gienalar yo'qligi sababli , bu tur Evroosiyoga nisbatan kech bosqinchi bo'lib, Afrikadan tashqarida faqat oxirgi muzlik davrining oxirida Osiyodan dog'li gienalar qirib tashlanganidan keyin tarqalgan . Chiziqli giena bir muncha vaqt Yevropada pleystotsen davrida paydo boʻlgan, ayniqsa Fransiya va Germaniyada keng tarqalgan. . Bundan tashqari, Montmaurin , Avstriyadagi Xollabrunn , Portugaliyadagi Furninha g'ori va Gibraltardagi Genista g'orlarida sodir boʻlgan . Yevropa shakli tashqi ko'rinishi bo'yicha zamonaviy populyatsiyalarga o'xshash edi, lekin kattaroq edi, hajmi bo'yicha jigarrang giena bilan solishtirish mumkin edi .