Suvorov ordeni
| Suvorov ordeni | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Mamlakat |
 Sovet Ittifoqi | ||
| Turi | Bir darajali orden | ||
| Kimga topshiriladi | Oliy harbiy ofitserlar | ||
| Taqdirlash asosi | Yuksak darajadagi harbiy rahbarlik | ||
| Holati | Faol | ||
| Statistika | |||
| Taʼsis sanasi | 1942-yil 29-iyul | ||
| Navbat | |||
.jpg)
Suvorov ordeni (ruscha: орден Суворова) - Rossiya Federatsiyasining harbiy ordeni. Rus generalissimus Aleksandr Suvorov (1729-1800) sharafiga nomlangan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Suvorov ordeni dastlab SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining qarori bilan 1942-yil 29-iyulda[1] (Ikkinchi jahon urushi davrida) taʼsis etilgan Sovet mukofoti edi. U jangovar harakatlardagi etakchilik uchun yuqori martabali armiya xodimlarini mukofotlash maqsadida yaratilgan. Suvorov ordeni uch xil toifaga boʻlingan: 1-darajali, 2-darajali va 3-darajali. 1943-yil 28-yanvarda Georgiy Jukov birinchi darajali Suvorov ordeni[2] bilan taqdirlangan.
1-darajali orden armiya qoʻmondonlariga jangovar harakatlarga mahoratli yetakchilik qilganliklari uchun beriladi. 2-darajali orden korpus, diviziya va brigada komandirlari son jihatidan ustun boʻlgan dushman ustidan hal qiluvchi gʻalabaga erishganligi uchun beriladi. 3-darajali orden bilan polk komandirlari, ularning shtab boshliqlari, batalyon va vzvod komandirlari jangovar gʻalabaga olib kelgan a’lo darajadagi rahbarliklari uchun taqdirlanadi. Rasmiy taqdirlash mezonlariga qaramay, ordenning birinchi va ikkinchi darajalari ba'zan mudofaa sanoati rahbarlariga, shuningdek, turli xil qurol-yarogʻ va harbiy texnika dizaynerlariga topshiriladi.[1] Faqat oʻnlab rus boʻlmaganlar 1-darajali ordenga sazovor boʻlishdi. Jumladan, Ikkinchi Jahon urushi harbiy rahbarlari Amerika Qoʻshma Shtatlari armiyasi generallari Jorj C. Marshall va Duayt D. Eyzenxauer, Britaniya armiyasi feldmarshali Alan Bruk, 1-viskont Alanbruk[3] va Qirollik dengiz floti Admirali ser Robert Burnett kabilar.[4]
1991-yilda SSSR parchalanib ketganidan keyin Rossiya Federatsiyasi Oliy Kengashining 1992-yil 20-martdagi 2557-I-sonli qarori bilan Suvorov ordeni oʻzgarishsiz saqlanib qoldi.[5] Ammo eskicha shaklda berilmagan. Prezidentning 2010-yil 7-sentabrdagi 1099-sonli qarori[6] Rossiya mukofotlari tizimini oʻzining sovetdagi oʻtmishidan modernizatsiya qilish va qayta tashkil etish toʻgʻrisidagi qarori orden nizomini bir darajali medalga oʻzgartirdi.
2015-yil noyabr oyida Ukraina Qurolli Kuchlaridagi barcha oluvchi tuzilmalardan dekommunizatsiya ostida Sovet davridagi mukofotlarni olib tashlash doirasida Suvorov ordeni bilan taqdirlanganlar mahrum qilindi.[7]
Mukofot toʻgʻrisidagi nizom
[tahrir | manbasini tahrirlash]Suvorov ordeni Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlari qoʻshinlari komandirlari, ularning oʻrinbosarlari, tezkor boshqaruv, tezkor boʻlinmalar boshliqlari, armiya boshliqlari va Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlarining maxsus boʻlinmalari boshliqlariga bir darajada operatsiyalarni mohirona tashkil etganliklari uchun beriladi. Dushmanning oʻjar qarshilik koʻrsatishiga, uning son jihatdan ustunligiga, yaxshi texnik jihozlanishiga va operatsiyaning maqsadlariga erishish uchun operatsiya jarayonida tezkor joylashishiga qaramay, qoʻshinlar (kuchlar), tuzilmalar va harbiy qismlar guruhlarini boshqarish, oʻz hududining (yoki ittifoqchi davlatlar hududining) asosiy hududlarini saqlab qolish, tashabbusni qoʻlga olish va hujumkor maqsadlarda keyingi operatsiyalarni oʻtkazish uchun sharoit yaratish, Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlari boʻlinmalarini strategik toʻxtatib turish hodisalarini mohirona tashkil etish va boshqarish uchun, Rossiya Federatsiyasiga va (yoki) uning ittifoqchilariga qarshi kuchayish, tajovuz (mojaro) sodir boʻlmasligini ta'minlashdagi alohida xizmatlari uchun taqdirlash maqsadida topshiriladi.[8]
Quruqlikda yoki havoda operatsiyalarni oʻtkazish uchun ham mukofotlanish mumkin. Bunda dushmanning son jihatdan ustunligiga qaramay, harbiy qismlarning toʻliq operatsion qobiliyatini saqlab qolgan holda operatsiyalarning maqsadlari amalga oshiriladi. Chet el fuqarolari - ittifoqdosh qoʻshinlarning (kuchlarning) muvaffaqiyatli kombinatsiyalangan operatsiyasini tashkil etish va oʻtkazish uchun Rossiya Federatsiyasi askarlari bilan bir qatorda katta ofitserlar orasidan ittifoqchi kuchlarning askarlariga berilishi mumkin. Orden vafotidan keyin ham berilishi mumkin.[8]
Mukofot tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Suvorov ordeni - 40 mm kenglikdagi oltin bilan qoplangan xoch patte boʻlib, kumush nurlari markazdan tashqariga chiqib, kvadrat hosil qiladi. Kumush nurlarning uchidan qarama-qarshi nurlarning uchigacha boʻlgan masofa 35 mm. Old tomondan markazda chap tomonga qaragan Aleksandr Suvorovning zarhal byusti tasvirlangan dumaloq qavariq medalyon bor. Suvorov byustidan biroz pastroqda, medalyonning pastki chetida eman va dafna novdalari kesishgan. Medalyonning yuqori qismida qizil sirlangan naqshinkor harflar bilan “ALEKSANDR SUVOROV” (rus tilida: ALEKSANDR SUVOROV) yozuvi joylashgan. Orqa tomonida mukofotning seriya raqami yozilgan.[8]
Orden 24 mm kenglikdagi yashil ipak muare tasmasi bilan qoplangan, 5 mm kenglikdagi toʻq sariq rangli markaziy chiziq bilan qoplangan standart ruscha beshburchakka mukofotning osma halqasi orqali halqa bilan osilgan.[8]
Rossiya Federatsiyasining ustuvorlik tartibida Suvorov ordeni koʻkrakning chap tomonida taqilishi kerak. Rossiya Federatsiyasining boshqa unvon yoki medallari mavjud boʻlganda, Aleksandr Nevskiy ordenidan keyin joylashtirilishi kerak.[9]
| Birinchi toifa | Ikkinchi toifa | Uchinchi toifa |
|---|---|---|
|
|
|
| Tasmalar (1942–2010) | ||
|
|
|
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the USSR of 7-iyul 1942-yil“ (ru). Legal Library of the USSR (1942-yil 29-iyul). Qaraldi: 2012-yil 26-mart."Decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the USSR of July 7, 1942" (in Russian). Legal Library of the USSR. 1942-07-29. Retrieved 2012-03-26.
- ↑ Zhukov, Georgy. Marshal of Victory, Volume II. Pen and Sword Books Ltd., 1974 — 143-bet. ISBN 9781781592915.
- ↑ „A Symbol of Your Regard and Appreciation of Our War Effort“ (11-may 2021-yil).
- ↑ „Royal Navy (RN) Officers 1939-1945 -- B“.
- ↑ „Decision of the Supreme Soviet of the Russian Federation 2557-I of 20-mart 1992-yil“ (ru). Commission under the President of the Russian Federation on state awards (1999-yil 15-dekabr). 11-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-fevral.
- ↑ „Decree of the President of the Russian Federation of 7-sentabr 2010-yil No 1099“ (ru). Russian Gazette (2010-yil 7-sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 12-fevral.
- ↑ „УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №646/2015“ (uk). President of Ukraine (18-noyabr 2015-yil). 2016-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-avgust 2016-yil.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 „Statute of the Order of Suvorov“ (ru). Commission under the President of the Russian Federation on state awards (2010-yil 7-sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 12-fevral."Statute of the Order of Suvorov" (in Russian). Commission under the President of the Russian Federation on state awards. 2010-09-07. Retrieved 2012-02-12.
- ↑ „Decree of the President of the Russian Federation of 12-aprel 2012-yil No 433“ (ru). Russian Presidential Executive Office (2012-yil 12-aprel). 5-avgust 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 19-aprel.