Tekislik krilari
Tekislik krilari (inglizcha: Plains Cree) — Kanada va AQShdagi algonkino tilida soʻzlashuvchi hind qabilalari.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tekislik krilari yirik hind kri xalqining bir qismidir. XVII-asrda oʻqotar qurollar bilan qurollangan Krilar oʻrmonlardan gʻarbga, Buyuk tekisliklarga koʻchib oʻtdi. Asta-sekin, Tekislik krilari savdogarga aylandi va yevropaliklar bilan aloqasi boʻlmagan qabilalarni qurol bilan taʼminladi.
XIX asrning birinchi yarmida ular Mandanam, Hidatsa va Arikara oʻqotar qurollarining asosiy yetkazib beruvchisi boʻlib, buning evaziga otlar va makkajoʻxori olganlar. Tekislik krilari oʻz ittifoqchilari Assiniboynlar va tekislik Ojibvelari bilan doimo Siu, Qora oyoqlar, Sarsi, Grovantrlar va Sharqiy Shoshonlar bilan urushishgan. Ularning asosiy dushmanlari Qora oyoqlar konfederatsiyasi tarkibiga kirgan Pikan va Kayn qabilalari boʻlgan. Ular oʻrtasidagi soʻnggi keng koʻlamli jang 1870-yilda boʻlib oʻtdi[1]. Tekislik krilari hozirgi Letbridj shahri yaqinidagi Belli daryosidagi Kayn qarorgohiga hujum qildi. Eng soʻnggi koʻp zaryadlanuvchi miltiqlar bilan qurollangan pikanlar Kaynga yordamga oʻz vaqtida yetib keldi. Natijada, krilar 240 ga yaqin jangchini yoʻqotib, qattiq magʻlubiyatga uchradi. Qora oyoqlilar bilan nizo 1886-yilgacha davom etdi.
Oq odamlar bilan tekislik krilari odatda tinchllikda boʻlgan, garchi kichik toʻqnashuvlardan qochib qutula olmagan boʻlsalar ham. 1885-yilda tekislik krilarining bir qismi Lui Riel boshchiligidagi Kanada Metislari qoʻzgʻolonida ishtirok etgan.
Taniqli vakillari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Стукалин Ю.. Энциклопедия военного искусства индейцев Дикого Запада. «Яуза» и «Эксмо», 2008. ISBN 978-5-699-26209-0.
- Стукалин Ю.. Хороший день для смерти. «Гелеос», 2005. ISBN 5-8189-0323-0.
- John S. Milloy. The Plains Cree. Trade, Diplomacy and War, 1790 to 1870. University of Manitoba Press, Winnipeg, 1988 — ISBN 0-88755-141-6.