To'yboyeva Sofiya
| To'yboyeva Sofiya Erjanovna | |
|---|---|
| Tavalludi |
30-yanvar 1913-yil |
| Vafoti |
25-oktyabr 1996-yil Dushanbe, Tojikiston |
| Fuqaroligi | SSSR, Tojikiston |
| Kasbi | aktrisa |
| Faoliyat yillari | 1931—1990 |
Sofiya Erjanovna Tuyboyeva (tojikcha: София Эрҷоновна Тӯйбоева; 1913-yil 30-yanvar, Buxoro — 1996-yil 25-oktyabr, Dushanbe) — tojik va oʻzbek aktrisasi, teatr va kino aktrisasi, tojik akademik drama teatrining uzoq yillik aktrisasi . Laxuti (Dushanbe)[1]. Tojikiston SSR xalq artisti (1941). SSSR Kinematograflar uyushmasi aʼzosi (1958).
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1913-yil Buxoroda tug'ilgan.
- 1929—1931-yillar Hamza nomidagi Oʻzbek akademik drama teatri aktrisasi.
- 1931—1991-yillar Dushanbeda A.Laxuti nomidagi Tojikiston akademik drama teatri aktrisasi.
1996-yil 25-oktyabrda Dushanbe shahrida vafot etdi va Sari Osiyo qabristoniga dafn qilindi[2].
Teatr ishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Aktrisaning ijodi chuqur emotsionallik va yuksak nafosat, jozibadorlik, nutq va rolning plastik chizmasining birligi, pardozlash detallarining puxtaligi bilan ajralib turadi. Aktrisada katta badiiy madaniyat, mutanosiblik hissi bor edi[3]. Buni Sofiya To'yboyevaning Laxuti nomidagi Tojikiston drama teatri sahnasida ijro etgan rollari tasdiqlaydi.
- Dilbar ("Dva kommunista" Yashena, 1931-yil)
- Tursun (“ Xudjum ” Yana 1931-yil)
- Shirin ("Borba" Usmonova, 1933-yil)
- Luiza ("Kovarstvo i lyubov")
- Dezdemona; Baxtiyor ("Kleveta" Saidmurodov va Ismoilov)
- Gurdo-farid (Pirmuhammedzoda va Volkenshteyn tomonidan "Rustam va Suxrob")
- Laurensiya (1942), Juletta (1947)
- Saodat ( Saidmurodov va Rabiyevning shu nomli pyesasi, 1948)
- Lyubov Yarovaya (1955)
- Shi Pin ( Tsao Yuya "Tayfun", 1958)
- Sarvar ("Prigavor materi" Ansori, 1962)
- Krupskaya ("Uragan" Qiyomov va Abdullo, 1957)
- Tuanet ("Mnimiy bolnoy")
- Poshlepkina ("Revizor")
- Xolniso ("Ipak so'zana" Abdulla Qahhor )
- Gulbibi (“Serdtse serdtsu vest podayot” Qiyomov va Moroz)[3].
Filmografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sofiya Toʻyboyeva tojik milliy kinosining birinchi aktrisasidir. U "Emigrant" (1934) badiiy filmida rol o'ynagan. 1937-yildan tojik tilidagi badiiy filmlarni dublyaj qilishda qatnashgan[4].
Aktrisaning ishi haqida
[tahrir | manbasini tahrirlash]Aktrisaning hayoti va faoliyati haqida 1991-yilda "Sofiya Tuyboyeva" hujjatli filmi suratga olingan (rejissyor R. Samadov)[4]. Tojikiston televideniyesi va radiosining davriy matbuotida aktrisaning ijodiy faoliyatiga oid nashrlar mavjud.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Lenin ordeni (1954)
- Uchta Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1941, 1949, 1957).
- SSSR va Tojikiston SSR medallari va diplomlari.
- Tojikiston SSR xalq artisti (1941).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „ТУЙБАЕВА София Эрджановна)“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 21-dekabr.
- ↑ Замок над могилой
- ↑ 3,0 3,1 Театральная Энциклопедия/ТУЙБАЕВА, София Эрджановна
- ↑ 4,0 4,1 Энциклопедия кино Таджикистана. — Душанбе, 2012, с.206 — 207
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Kino: Ensiklopedik lug'at / Ch. ed. S. I. Yutkevich Moskva, Sovet Entsiklopediyasi, 1987. - s. 429.
- Sofiya Tuyboeva//Tojikiston kinosi ensiklopediyasi. - Dushanbe, 2012, b. 206-207.
- Nurdjanov N. Sofiyaxon Tuyboeva (Sofiya Tuybayeva). – Dushanbe: Adabiyoti bachagona va farhang, 2013. – 316 b. (toj. lang)