Totskiy poligoni

„Anders armiyasi“ning 6-piyoda diviziyasi Totskiy lagerlarida

Totskiy poligoni (Totskiy oʻquv-artilleriya poligoni, Totskoye lageri, Totskiy lagerlari) — Markaziy harbiy okrugdagi harbiy poligon, Buzuluk shahridan 40 km sharqda, Totskoye qishlogʻidan shimolda (Orenburg viloyati). Poligon maydoni 45 700 gektar.

Sinov maydonchasi hududi ustidagi havo boʻshligʻida yer yuzasidan 6,1 km balandlikda (xalqaro belgisi UWR704) balandlik oraligʻida havo kemalarining parvozini cheklash zonasi oʻrnatildi.

Tarixi

Totskiy lageri yigʻini

1912-yildan 1914-yilgacha boʻlgan davrda Qozon harbiy okrugining yozgi lager yigʻini boʻlib, u Totskiy lageri yigʻilishi deb ataladi.

"Snejok" yadro mashqlarining oʻtkazilishi

Poligon 1954-yil 14-sentabrda oʻz hududida oʻtkazilgan „Snejok“ kodli qoʻshinlarning taktik mashqlari tufayli mashhur boʻldi, bu mashgʻulotlar davomida harbiy xizmatchilar va tinch aholi toʻgʻridan-toʻgʻri radiatsiya taʼsiriga uchradi. Mashqlarning mohiyati yadro quroli yordamida dushman mudofaasini buzib oʻtish imkoniyatlarini ishlab chiqishdan iborat edi. Ushbu mashqlar bilan bogʻliq materiallar haligacha oshkor etilmagan, shuning uchun voqealarning haqiqiyligi va talqinini toʻliq tekshirishning iloji yoʻq. Baʼzi materiallar 1993-yilda maxfiylikdan chiqarildi.

Mashqlar marshal Jukov boshchiligida tayyorlangan va oʻtkazilgan, ammo Jukov faqat mashgʻulotlarning „repetitsiyalari“da qatnashgan, mashgʻulotlar paytida u poligonda boʻlmagan.

Mashqlar davomida Tu-4 bombardimonchisi 8000 m balandlikdan quvvati 38 kiloton trotil boʻlgan RDS-2 yadroviy bombasini tashladi, soat 09:34 da 350 metr balandlikda koordinatalari 52°38’40,99″N 52° 48’16,05″E nuqtada havo portlashi sodir boʻldi. Kutish va dozimetrik nazoratdan soʻng (portlashdan taxminan 3 soat oʻtgach) ikkita yadroviy zaryad simulyatori portlatib yuborildi va Jukov ifloslangan hududga hujum qilish uchun 600 ta tank, 600 zirhli transport vositasi va 320 ta samolyot yubordi.

Mashgʻulotlarda qatnashgan harbiy xizmatchilarning umumiy soni qariyb 45 ming kishini tashkil etdi (boshqa maʼlumotlarga koʻra, 45 mingtasi faqat „hujum qiluvchi“ tomonning kuchlari edi, ularga yana 15 ming kishi mudofaa tomonida qoʻshilishi kerak edi). „Hujumga“ borayotgan tomonning vazifasi portlashdan keyin mudofaadagi bo‘shliqdan unumli foydalanish edi; „himoyachilar“ning vazifasi bu boʻshliqni yopishdir.

Turli manbalarga ko‘ra, harbiy xizmatchilar portlash epitsentriga 1-3 soatdan keyin jo‘natilgan.

Jangovar oʻquv maydoni

2022-yil avgust oyining oxirida Chuvashiya rahbari Ukrainaga yuborilishidan oldin Orenburg viloyatida Totsk harbiy poligonida jangovar tayyorgarlikdan oʻtgan Atal bataloni koʻngillilari va komandirlari bilan uchrashdi.