Kontent qismiga oʻtish

Ummu Ayman

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Baraka binti Sa’alaba
Tavalludi nomaʼlum
Vafoti nomaʼlum
Turmush oʻrtogʻi Ubayd ibn Zayd (taxminan 612 yilda vafot etgan)
Zayd ibn Horisa (m. taxminan 614 yilda – 629 yilda vafotigacha)
Bolalari Ayman ibn Ubayd (oʻgʻli)
Usoma ibn Zayd (oʻgʻli)

Baraka binti Saʼalaba (arabcha: بَـرَكَـة Baraka), odatda uning kunyasi Ummu Ayman (arabcha: أمّ أيمن bilan mashhur), ilk musulmon va Islom paygʻambari Muhammadning hamrohi edi.

U Muhammadning ota-onasi Abdulloh ibn Abdul-Muttalib va Amina binti Vahbning quli boʻlgan habash edi. Aminaning vafotidan keyin Baraka Muhammadni bobosi Abdul-Muttalib ibn Hoshimning xonadonida tarbiyalashga yordam berdi. U uni ona timsoli sifatida koʻrdi. Keyinchalik Muhammad(s.a.v) uni qullikdan ozod qildi, lekin u Muhammad(s.a.v) va uning oilasiga xizmat qilishda davom etdi. U Islomni erta qabul qilgan va Uhud va Xaybardagi muhim janglarda qatnashgan.

Ozodlikka erishgandan soʻng birinchi navbatda Banu Xazraj qabilasidan boʻlgan Ubayd ibn Zaydga turmushga chiqdi, undan Ayman ibn Ubayd ismli oʻgʻil koʻrdi va unga Ummu Ayman kunyasini (Aymanning onasi nazarda tutilgan) berdi. Keyinchalik u Muhammadning asrab olingan oʻgʻli Zayd ibn Horisaga turmushga chiqdi. Uning Zayd bilan oʻgʻli Usoma ibn Zayd ilk musulmonlar qoʻshinida qoʻmondon boʻlib xizmat qilgan va Usoma bin Zaydning Vizantiya imperiyasiga harbiy yurishini boshqargan.

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baraka Habashistonlik Taʼalaba ibn Amrning qizi edi.[1] U Abdulloh ibn Abdulmuttalib va Omina binti Vahb xonadonlarida qullik qilgan. Aminaning vafotidan keyin u Muhammad(s.a.v)ning quli boʻldi.[2]

Muhammad(s.a.v)ning bolaligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aminaning Al-Abvada vafotidan keyin Baraka Muhammad(s.a.v)ga qaradi va u bilan Makkadagi bobosi Abdul-Muttalib ibn Hoshimning xonadoniga koʻchib oʻtdi va u yerda u bolaligida[3] va undan keyin[4] balogʻat yoshida xizmat qildi.[5]

Ibn Kasirning yozishicha, Muhammad(s.a.v)ning otasi tomonidan bobosi Abdul-Muttalib ibn Hoshim Barakaga nabirasini, ayniqsa Ahli-Kitobdan (arabcha: أَهـل الـكِـتـاب ـl ạlạituạb) xalqning paygʻambari boʻlishini bashorat qilgan.[6]

Nikohlar va bolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhammad(s.a.v) Xadichaga turmushga chiqqach, Barakaning ozodligini va Ubayd ibn Zayd ismli xazrojiy sahobasiga uylanishini tayinladi. Bu nikoh orqali Baraka Ayman ismli oʻgʻil tugʻdi va shuning uchun u „Ummu Ayman“ („Aymanning onasi“) nomi bilan mashhur edi.[7] Ubayd Xaybar jangida halok boʻldi.[8] Ayman ibn Ubayd keyinchalik Hunayn jangida halok boʻldi.[9]

Muhammad(s.a.v)ning asrandi oʻgʻli Zayd ibn Horisa keyinchalik Barakaga uylandi. Ularning Usoma ismli oʻgʻli bor edi, u Muhammad(s.a.v) tomonidan qoʻshin boshligʻi etib tayinlangan va Usoma bin Zaydning Vizantiya imperiyasiga muvaffaqiyatli harbiy yurishni boshqargan.[10]

Migratsiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhammad(s.a.v) paygʻambarligini eʼlon qilganidan keyin Ummu Ayman uning birinchi izdoshlaridan biri boʻldi. Keyin Madinaga hijrat qildi.[11]

Janglarda ishtirok etish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ummu Ayman Uhud jangida qatnashgan edi. U askarlar uchun suv olib keldi va yaradorlarni davolashga yordam berdi. U Xaybar jangida Muhammad(s.a.v)ga hamrohlik qilgan.[12]

Uhud jangida Muhammad alayhissalomning vafoti haqidagi mish-mishlardan keyin koʻp odamlar Madina tomon qochib ketishdi. Ummu Ayman bir qancha qochoqlarning yuzlariga tuproq sepdi va: „Menga qilichingizni bering“, dedi. Keyin u bir necha ayollar bilan jang maydoniga ketdi.[13] Keyin u dushman askari Xibbon ibn Araqa otgan oʻqdan yarador boʻldi.[14]

Boshqa ilk musulmonlar bilan munosabatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhammad(s.a.v) Ummu Aymanni yaxshi koʻrar, hatto uni onadek oʻylardi.[15] Bir qancha hadislarda Muhammad(s.a.v)ning unga boʻlgan hurmati tasvirlangan.[16] Ummu Aymanni uyiga ziyorat qildilar, undan keyin xalifalar Abu Bakr va Umar ham shunday qildilar.[17] Baʼzi hadis manbalarida Ummu Aymanning fazilatlari haqida jannat bor.[18] U shia manbalarida ham maqtalgan.[19]

Undan bir necha hadis rivoyat qilingan.[20] Anas ibn Molik, Abu Yazid Madoniy va Hanash ibn Abdulloh Sanʼoniy kabilar undan rivoyat qilishgan.[21]

Oʻlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ummu Ayman vafotining aniq sanasi aniq emas. Baʼzilar u Muhammad(s.a.v)ning oʻlimidan taxminan besh oy oʻtgach vafot etgan deb taxmin qilishdi.[22] Ammo ibn Saʼdning[23] yozishicha, u Usmon xalifaligining dastlabki kunlarida tirik edi.[24]

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manba

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Zuhri, p 177; al-Tabarani, vol. 25, p. 86
  2. ↑ Ibn Saʼd, vol. 8, p. 223; Baladhuri, vol.1, p. 96
  3. ↑ Ibn Qutaybah, p. 150
  4. ↑ Baladhuri, vol.1, p.472
  5. ↑ Ibn Hajar, al-Ithaba, vol.8, p. 380
  6. ↑ ibn Kathir, al-Bidayah wa al-Nihayah, vol. 2, p. 343
  7. ↑ Ibn Saʼd, vol. 8, p. 223; Ibn Saʼd, vol. 4, p. 61
  8. ↑ Sadeqi Ardestani, Ahmad. Zanane daneshmand wa ravi hadith=the learned and narratar women‌, Qom, 1998 — 3-bet. 
  9. ↑ mahallati, vol.2, p. 26
  10. ↑ Baladhuri, vol.1, p.96
  11. ↑ Baladhuri, vol. 1, p. 269
  12. ↑ Al-Waqidi, vol.1, p. 241, 250, vol.2, p. 685; Ibn Saʼd, vol. 8, p. 225; Baladhuri, vol. 1, p.
  13. ↑ Bahr al-Ulum, MuhammadAli, translate by Muhammad Ali Amini, (1979), Woman of early Islam, Hekmat
  14. ↑ Ibn Athir, Ali. al-Kamil fi al-Tarikh. vol. 2. Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, 2009 — 160-bet. 
  15. ↑ Ibn Saʼd, vol. 8, p. 223
  16. ↑ Ibn Saʼd, vol. 8, p. 223-226; Al-Dhahabi, vol. 2, p. 224
  17. ↑ Muslim ibn al-Hajjaj, vol. 2, p. 1907; Ibn Majah, vol. 2, p. 523-524; ibn Abd al-Birr, vol. 4, p. 1794
  18. ↑ Muslim ibn al-Hajjaj, vol. 2, p. 1907-1908
  19. ↑ Al-Kulayni, vol. 2, p. 405; Ibn Babawayh, p. 76
  20. ↑ Ahmad ibn Hanbal, vol. 2, p. 421; al-Tabarani, vol. 25, p. 87-91; Ibn Majah, vol. 2, p. 1107
  21. ↑ Ibn Hajar, vol. 12, p. 459
  22. ↑ al-Tabarani, vol. 25, p. 86; quoted from Zuhri
  23. ↑ Ibn Saʼd, vol. 8, p. 226
  24. ↑ al-Tabarani, vol. 25, p. 86; Al-Dhahabi, vol.2, p. 227

Bibliografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • isIbn al-Athir, Ali. Usd al-ghaba fi ma`rifat al-sahaba. Cairo, 1948. 
  • Ibn Babawayh, Muhammad. Amali. Beirut, 1980. 
  • Ibn Hajar Al-Asqalani, Ahmad. Tahzib Al-Tahzib. Hyderabad Deccan, 1909. 
  • Ibn Sa`d, Mohammed. al-Tabaqat al-Kubra. Dar Sader. 
  • ibn Abd al-Birr, Yusuf. al-Istiʻab, recherch by Ali Mohammad Bejavi. Cairo, 1960. 
  • Ibn Qutaybah, Abdullah. al-Ma'arif, research by Therwat Akasheh. Cairo, 1969. 
  • ibn Kathir, Abdullah. al-Bidayah wa al-Nihayah, research by Ali Shiri. Dar Ihya al-Turath al-Arabi, 1988. 
  • Ibn Majah, Muhammad. Sunan. Istanbul, 1981. 
  • ibn Hanbal, Ahmad. Musnad. Cairo, 1981. 
  • Baladhuri, Ahmad. Ansab al Ashraf, research by Muhammad Hamidullah. Cairo, 1959. 
  • Al-Dhahabi, Ahmad. Seir Alam Al-Nubala, research by Shu’aib al-Arnaou and others. Beirut, 1986. 
  • Zuhri, Abdullah. al-maghzi al-nabawiyya, research by Soheil Zakar. Dar al-fikr, 1981. 
  • al-Tabarani, Sulayman. Al-Mujam al-Kabir, research of Hamdi Abdul-Majid Salafi. Baghdad, 1981. 
  • al-Tabarsi. Al-Ihtijaj, vol. 1. Dar ol-no'man, 1966. 
  • Al-Kulayni, Muhammad. al-Kafi, Revised by Ali Akbar Ghaffariy. Beirut, 1980. 
  • ibn al-Hajjaj, Muslim. Sahih, annotator: Muhammad Fuad ʻAbd al-Baqi. Istanbul, 1980. 
  • Al-Waqidi, Muhammad. al-Maghazi, research by Marsden, Johns. London, 1966. 
  • Mahallati, Zabihollah. al-rayahin al-sharia. Hekmat, 1979. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ummu_Ayman&oldid=5260301" dan olindi