Varaqa ibn Navfal
Varaqa ibn Navfal ibn Asad ibn Abd-al-Uzzo ibn Qusay Al-Qurashiy( ورقه بن نوفل بن أسد بن عبد العزّى بن قصي القرشي arab) Islom payg'ambari Muhammadning birinchi xotini Xadicha binti Xuvaylidning ota tomondan birinchi amakivachchasi edi. U islomdan oldingi davrda tavhidning sof shakliga amal qilgan hanif hisoblangan. Varaqa, ehtimol, 610-yilda, Muhammad(s.a.v)o'zining birinchi vahiysini olganidan ko'p o'tmay vafot etgan.[1]
Varaqa va Xadicha ham Muhammad(s.a.v)ning ikki marta chetlatilgan birinchi amakivachchalari edi: ularning otasi tomonidan bobosi Asad ibn Abdul-Uzzo Muhammad(s.a.v)ning katta bobosi edi.[2] Asad ibn Abd-al-Uzzo Muhammad(s.a.v)ning ota-bobosi Qusay ibn Kilabning nabirasi edi.Varaqaga Xadichaga uylanish taklif qilindi, lekin nikoh hech qachon amalga oshmadi.[3]
Varaqa islom anʼanalariga ko'ra Muhammad(s.a.v) paygʻambarligiga birinchi boʻlib ishongan haniflardan biri boʻlgani uchun hurmatga sazovor.[4]
Hadis an'analari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Islom paygʻambari |
| Muhammad |
|---|
 |
Muhammadga guvoh
[tahrir | manbasini tahrirlash]Muhammad(s.a.v)ning birinchi vahiysi haqida (96:1-5-oyatlar deb tushuniladi) aytilganida, Varaqa u zotning bashorat qilishga chaqiruvini sahih deb tan oldi. Rivoyatda Varaqa rivoyat qilinadi: "Unga Musoga kelgan eng ulug' qonun keldi; albatta, u bu qavmning payg'ambaridir".[5]
Oisha roziyallohu anhodan ikki xil rivoyat bu tafsilotlarni beradi.
Yana Oisha(r.a) rivoyat qiladilar: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam yuragi tez urib turgan paytda Xadichaning oldiga qaytdilar. U uni nasroniylikni qabul qilgan va Injilni arab tilida o'qigan Varaqa ibn Naufalning oldiga olib bordi. Varaqa: «Nima ko'ryapsiz?» — deb so'radi. U buni aytganida, Varaqa: «Bu Alloh Muso payg'ambarga yuborgan farishtadir. Agar ilohiy risolatni olguningizcha yashasam, sizni qattiq qoʻllab-quvvatlayman”[6]
Keyin Xadicha uni amakivachchasi Varaqa ibn Naufil ibn Asad ibn Abduluzzoning huzuriga hamrohlik qildi. U islomdan oldingi davrda nasroniy bo'lib , ibroniy harflari bilan yozuv yozar edi. U Xushxabardan ibroniy tilida Xudo xohlagancha yozardi. U keksa odam edi, koʻzlari koʻrmagan edi. Xadicha Varaqaga: “Jiyaningning hikoyasini eshit, ey amakivachcham!” dedi. Varaqa: “Ey jiyanim! Nima ko'rdingiz?" Allohning Rasuli ko'rganlarini tasvirlab berdi. Varaqa aytdilar: «Bu Alloh Musoga (Jabroil farishta) yuborgan sirlarni saqlaydigan kishi edi. Qaniydi, men yosh boʻlib, xalqing seni chetlab oʻtadigan vaqtgacha yashasam”. Rasululloh: «Meni haydab chiqaradilarmi?» — deb soʻradilar. Varaqa roziyallohu anhu: “Kimki sen keltirgan narsaga oʻxshash narsa bilan kelgan boʻlsa, unga adovat boʻladi, agar men seni chiqarib yuboriladigan kungacha tirik qolsam, seni qattiq qoʻllab-quvvatlagan boʻlardim. " Ammo bir necha kundan keyin Varaqa vafot etdi va ilohiy ilhom ham bir muddat to'xtab qoldi.[7]
She'rlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ba'zi she'rlarni Varaqa o'z sherigi Zayd ibn Amr ibn Nufayl uchun yozganligi xabar qilingan.
Siz to'g'ri yo'lda edingiz, Ibn Amr.
Siz jahannamning yonayotgan pechidan qutuldingiz
yagona Xudoga xizmat qilish orqali
va behuda butlarni tashlab...
Chunki Xudoning marhamati insonlarga yetib boradi
ular yer ostida etmish vodiy bo'lsa ham.[8]
Bilolni ta'qib qilish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kun jaziramasida Varaqa ochiq vodiydan o'tib ketayotganda, Umayya ibn Xalaf o'z quli Bilol ibn Rabohni ko'kragiga katta tosh qo'yib yotqizishga majbur qilayotgan edi, toki u iymonini inkor etib, Lot va Uzzoga sig'inishi uchun.Bilol “Bir, bir!” deb turib oldi. ya'ni yagona Xudo bor edi.Varaqa qoʻshildi: “Bir, bir, xudoga qasamki, Bilol! Soʻng Umayya va uning qabilasiga qilingan haqoratga e’tiroz bildirdi: “Allohga qasamki, agar uni shu tarzda oʻldirsangizlar, qabrini ziyoratgoh qilib qoʻyaman”.Umayya bunga e'tibor bermadi.[9]
Ibn Kasir bu an'anaga shubha qiladi, chunki musulmonlarni ta'qib qilish Varaqaning o'limidan bir necha yil o'tgach boshlangan.[10] Biroq, Sprengerning ta'kidlashicha, Bilol ajdodlari Habash millatiga mansub bo'lib, ehtimol u musulmon bo'lgunga qadar nasroniy bo'lgan va 610-yildan oldin Umayya uni shu sababli quvg'in qilgan bo'lishi mumkin. Bunday holda, Varaqa o'z hamkoriga yordam berishga harakat qilgani haqidagi hikoya haqiqat bo'lishi mumkin.[11] Boshqa tomondan, Bilolni nasroniy deb ta'riflaydigan manbalar yo'q, aksincha, u musulmon bo'lishidan oldin butlarga sig'inishdan voz kechib, Bilol Islomni qabul qilishdan oldin mushrik bo'lganiga ishora qilgan.[12][13][14] Bundan tashqari, Bilol Islomni birinchi qabul qilganlardan biri edi.
O'limdan keyingi martaba
[tahrir | manbasini tahrirlash]Muhammad(s.a.v) Varaqa haqida: “ Varaqa ibn Navfalga tuhmat qilmanglar, chunki men uning jannatda bir yoki ikkita bogʻi borligini koʻrdim ”, dedilar.[15]
Xadicha Muhammad alayhissalomga Varaqa " sizga ishondi, lekin u siz kelishidan oldin vafot etdi ", dedi.
Muhammad(s.a.v) qo'shib qo'ydi: " Men uni tushimda ko'rdim va uning ustida oq liboslar bor edi. Agar u doʻzax egalaridan boʻlganida, bundan boshqasini kiygan boʻlar edi”[16]
Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Sahih Bukhari“. — „'Anyone (man) who came with something similar to what you have brought was treated with hostility; and if I should remain alive till the day when you will be turned out then I would support you strongly.' But after a few days Waraqah died[...]“.
- ↑ Muhammad ibn Saad, Tabaqat vol. 1. Translated by Haq, S. M. Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir, p. 54. Delhi: Kitab Bhavan.
- ↑ Robinson, C. F.. Encyclopedia of Islam, Second, 2012. ISBN 9789004161214.
- ↑ Encyclopedia of Islam, Online ed., "Waraqah bin. Nawfal".
- ↑ Ibn Ishaq/Guillaume p. 107.
- ↑ Bukhari 4:55:605.
- ↑ Bukhari 1:1:3. See also Bukhari 4:55:605; Bukhari 9:87:111; Muslim 1:301.
- ↑ Muhammad ibn Ishaq. Sirat Rasul Allah. Translated by Guillaume, A. (1955). The Life of Muhammad. Oxford: Oxford University Press.
- ↑ Ibn Ishaq/Guillaume pp. 143-144.
- ↑ Ismail ibn Umar ibn Kathir. Al-Sira al-Nabawiyya. Translated by Le Gassick, T. (1998). The Life of the Prophet Muhammad, vol. 1 p. 357. Reading, U.K.: Garnet Publishing.
- ↑ Sprenger, A. (1851). The Life of Mohammad, from Original Sources, pp. 161-162. Allahabad: The Presbyterian Mission Press.
- ↑ Saad, Ibn. At Tabaqat Al Kubra — VIII/ pp. 256-bet.
- ↑ Janeh, Sabarr. Learning from the Life of Prophet Muhammad: Peace and Blessing of God Be upon Him, 2010. pp. 235-238 — 23-bet. ISBN 1466924160.
- ↑ Sodiq, Yushau. Insider's Guide to Islam. Bloomington, Indiana: Trafford, 2011. Print..
- ↑ Saheeh al-Jaami as-Sagger, 6/1534, no. 7197
- ↑ Tirmidhi 4:8:2288.